Hisse senedi satın alma sözleşmesi (stock purchase agreement), hisse/pay satın alma sözleşmesi veya sermaye payı satın alma sözleşmesi (share purchase agreement or equity purchase agreement) olarak da bilinir, hisse senedi satın alma şartlarını ve koşullarını özetleyen bir belgedir. Hisse senedi satın alma sözleşmeleri, hisse senedi sayısını, söz konusu hisse senetlerinin değerini ve dâhil olan tüm tarafların yükümlülüklerini ve sorumluluklarını ayrıntılı olarak açıklar.
Hisse senedi satın alma işleminde, alıcı bir şirketin tedavüldeki hisselerinin tamamını veya çoğunluğunu satın alır. Hisse senedi satın alma sözleşmeleri, bir işletmenin mülkiyetini bir kuruluştan diğerine, bir şirket, ortak, hissedar veya sınırlı sorumlu şirket üyesi olabilecek bir kuruluşa devretmek için kullanılır.
1. Hisse Senedi Satın Alma Sözleşmesindeki Temel Hükümler
Hisse senedi satın alma sözleşmeleri, en önemlileri temsiller ve garantiler, sözleşmeler ve tazminat hükümleri olan birkaç unsurdan oluşur. Bu bölümler, şeffaflığın sağlanmasına ve işlem boyunca hem alıcıyı hem de satıcıyı korumaya yardımcı olur.
- Beyanlar ve garantiler (representations and warranties): Beyanlar ve garantiler, her iki tarafın da gerçek ve doğru bilgileri paylaştığından emin olunmasını sağlar.
- Kapanış öncesi sözleşmeler (pre-closing covenants): Kapanış öncesi sözleşmeler, hedef şirketin iş ve operasyonlarını korurken, şirketin anlaşmanın imzalanması ile kapanış arasındaki dönemde üstlenebileceği ek yükümlülüklerin miktarını sınırlar.
- Sözleşmeler (covenants): Sözleşmeler, satıcının her zamanki gibi iş yapmaya devam etmesini ve şirketin ticari faaliyetlerinde veya finansal durumunda meydana gelen önemli olumsuz değişiklikler hakkında alıcıyı bilgilendirmesini gerektirebilir.
- Tazminat (indemnification): Tazminat, herhangi bir beyan, garanti veya sözleşme ihlali olması durumunda tazminat sağlar. Bazı durumlarda, Temsil ve Garanti Sigortası (R&W sigortası) tazminat bölümünü geliştirmek veya hatta değiştirmek için kullanılabilir.
- Kapanış koşulları (closing conditions): İşlemin tamamlanmasından önce karşılanması gereken tüm koşullar da dâhildir. Koşullar büyük ölçüde hangi onay ve izinlerin gerekli olduğuna göre belirlenir. Örneğin, satın alınan hisse senedi üzerindeki herhangi bir rehin hakkının serbest bırakılması zorunlu bir koşul olabilir. Bir hisse senedi satın alma sözleşmesinin karmaşıklığı yandakiler de dâhil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir: (i) Taraflar arasındaki ilişki; (ii) İmzalama ve kapatmanın eş zamanlı mı yoksa ayrı mı olduğu ve (iii) Anlaşmanın boyutu ve kapsamı.
2. Hisse Senedi Satın Alma Sözleşmesinin Yapılandırılması
Tipik bir hisse senedi satın alma sözleşmesi birden fazla önemli bölümü kapsar:
- Giriş (introduction): Bir hisse senedi satın alma sözleşmesi, tarafları tanımlayan ve işlem için yürütme tarihini belirten bir giriş paragrafıyla başlar. Bu bölüm bazen bir önsöz olarak da adlandırılır.
- Resitaller (recitals): Bu bölüm, işlem ayrıntılarına ilişkin üst düzey bir genel bakış sunar. Beyanlar, anlaşma hakkında arka plan bilgisi sağlar ve yasal olarak bağlayıcı ifadeler değildir.
- Tanımlar (definitions): Tanımlar bölümü belgedeki yasal terimleri açıklar. Örneğin, “Edinilen Hisseler” veya “Önemli Olumsuz Etki” gibi terimler görülebilir. Tanımlar işlem için bağlam sağlar.
- İşlem detayları (transaction details): Bu bölüm, hisse senedi alım satımına ilişkin sözleşmeyi ana hatlarıyla açıklamaktadır ve şunları içerir: satın alma fiyatı; emanet hükümleri; vergi ile ilgili hükümler ve hisselerin devrini gerçekleştirmek için kapanış mekanizması ve ilgili teslimatlar.
- Beyanlar ve garantiler (representations and warranties): Beyanlar ve garantiler, alıcı ve satıcı tarafından satışın sonucunu etkileyebilecek her türlü konu ile ilgili olarak yapılan olgusal ifadelerdir; bunlara varlıklar ve yükümlülükler, fikri mülkiyet hakları ve bekleyen yasal konular dâhildir.
- Sözleşmeler (covenants): Bunlar, bir alıcının veya satıcının yerine getirmeyi kabul ettiği (olumlu sözleşme) veya yerine getirmekten kaçındığı (olumsuz sözleşme) hükümlerdir. Sözleşme, müşterilerin ve çalışanların talep edilmemesi ve rekabet etmeme maddeleriyle ilgili ayrı bir bölümde kısıtlayıcı sözleşmeler de içerebilir.
- Koşullar (conditions): Belirtildiği gibi, bu bölüm tarafların işlemi tamamlama yükümlülüğü altına girmeden önce gerçekleşmesi gereken koşulları listeler. Her iki taraf da anlaşır ise her iki koşuldan da feragat edilebilir: (i) İmzalama ve kapanış arasındaki hedef şirketin ticari faaliyetleri; (ii) Antitröst, yabancı yatırım ve diğer benzer düzenleyici onaylar gibi düzenleyici izinlerin alınması ve kapanış koşullarının karşılanması; (iii) Başka tekliflerin istenmesinin yasak olduğu; (iv) Çalışanların (ve bazen müşterilerin) rekabet etmemesi veya müşteri çekmemesi; (v) Çalışan meseleleri; (vi) Vergi konuları; (vii) Gizlilik; (viii), Kamu duyuruları, (ix) Daha fazla güvence ve (x) Anlaşmanın özel gerçeklerine ve koşullarına bağlı olarak diğer özel sözleşmeler.
- Uyuşmazlık çözümü (dispute resolution): Taraflar genellikle alternatif uyuşmazlık çözümü (alternative dispute resolution) hükmünün eklenip eklenmeyeceğini müzakere ederler.
- Diğer hususlar: Bu, tipik bir hisse senedi satın alma sözleşmesinin genel taslağıdır. Son belge, işlemin özel koşullarını ve gereksinimlerini yansıtacaktır. Örneğin, işlem sınır ötesiyse ek hükümler eklenmesi gerekebilir. Ayrıca, giderler, bildirimler, değişiklikler, geçerli yasa, belirli performans vb. ile ilgili hükümler içerebilen fesih hakları ve diğer çeşitli haklarla ilgili ek hükümler de düşünülebilir.
3. Şablonlar ve Diğer Kaynaklar
Hisse senedi satın alma anlaşmaları, işletme mülkiyeti devirlerini kolaylaştırırken ayrılmaz bir parçadır. İlgili tüm taraflar, anlaşmanın kapsamının yanı sıra, ilettiği hak ve sorumluluklar hakkında da kapsamlı bir anlayışa sahip olmalıdır. Hisse senedi satın alma sözleşmelerinin taslağını hazırlamak zaman alıcı olabilir ancak Standart Belgeleri kullanmak verimliliği artırabilir ve müşterilerin süreç boyunca korunmasını sağlamaya yardımcı olabilir.
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.