Bugün (10 Ocak 2024), Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (United States Securities and Exchange Commission-SEC) bir dizi spot bitcoin borsasında işlem gören ürünün [spot bitcoin exchange-traded product (ETP)] kotasyonunu ve alım satımını onayladı.
SEC’in hukuk çerçevesinde hareket ettiğini ve mahkemelerin hukuku nasıl yorumladığını sık sık söyledim. 2018’de Başkan Jay Clayton’un başkanlığından başlayarak Mart 2023’e kadar SEC, spot bitcoin borsasında işlem gören ürünleri için 20’den fazla takas kuralı başvurusunu onaylamamıştır. Grayscale tarafından yapılan bu başvurulardan biri, Grayscale Bitcoin Trust’ın bitcoin borsasında işlem gören bir ürüne dönüştürülmesini tasarlıyordu.
Geçmişte onaylamadığımız başvurulara benzer yeni bir dizi başvuruyla karşı karşıyayız. Ancak koşullar değişti. ABD Columbia Bölgesi Temyiz Mahkemesi; SEC’in, Grayscale’nin önerdiği bitcoin borsasında işlem gören ürünün (Grayscale Kararı) kotasyonunu ve alım satımını (listing and trading) onaylamama gerekçesini yeterince açıklayamadığı kararına vardı. Mahkeme bu nedenle Grayscale Kararını iptal etti ve konuyu SEC’e geri gönderdi. Bu koşullara ve onay sırasında daha ayrıntılı olarak tartışılanlara dayanarak, ileriye yönelik en sürdürülebilir yolun bu spot Bitcoin borsasında işlem gören ürünlerin kote edilmesini ve alım satımını onaylamak olduğunu düşünüyorum.
SEC, ulusal bir menkul kıymetler borsası tarafından sunulan herhangi bir kuralı, yatırımcıların ve kamu çıkarının korunması amacıyla tasarlanıp tasarlanmadığı da dâhil olmak üzere, Borsa Kanunu ve bu Kanun kapsamındaki düzenlemelerle tutarlı olup olmadığına göre değerlendirmektedir. SEC liyakat açısından tarafsızdır ve belirli şirketler, yatırımlar veya bir bitcoin borsasında işlem gören ürünün temelini oluşturan varlıklar hakkında görüş sahibi değildir. Menkul kıymet ihraççısı ve borsaya kote olan borsa (işlem yeri), Menkul Kıymetler Kanunu, Borsa Kanunu ve SEC kurallarına (Securities Act, Exchange Act, and SEC’s rules) uyuyorsa, bu ihraççıya da düzenlenmiş piyasalarımıza diğer herkesle aynı erişim sağlanmalıdır.
Daha da önemlisi, bugünkü SEC kararı, menkul kıymet dışı bir emtia olan Bitcoin’i elinde bulunduran borsada işlem gören ürünlere yöneliktir. Bu hiçbir şekilde SEC’in kripto varlık menkul kıymetlerine yönelik kotasyon standartlarını onaylama isteğine işaret etmemelidir. Onay, SEC’in federal menkul kıymetler yasaları kapsamındaki diğer kripto varlıklarının durumu veya belirli kripto varlık piyasası katılımcılarının federal menkul kıymetler yasalarına uymama durumu hakkındaki görüşleri hakkında da herhangi bir işaret vermez. Geçmişte de söylediğim gibi, hiçbir kripto varlığına önyargıyla yaklaşmaksızın, kripto varlıkların büyük çoğunluğu yatırım sözleşmeleridir ve dolayısıyla federal menkul kıymetler yasalarına tabidir.
Günümüzde yatırımcılar, çeşitli aracı kurumlarda, yatırım fonları aracılığıyla, ulusal menkul kıymet borsalarında, eşler arası ödeme uygulamaları aracılığıyla, uyumlu olmayan kripto işlem (alım satım) platformlarında ve tabii ki, Grayscale Bitcoin Trust aracılığıyla, Bitcoin’i satın alabilir, satabilir veya başka bir şekilde riske girebilirler. Bugünkü karar yatırımcılar için belirli korumaları içerecektir:
İlk olarak, bitcoin borsasında işlem gören ürün sponsorlarının ürünler hakkında tam, adil ve doğru kamuyu aydınlatma yapmaları gerekecektir. Kote edilen ve alım satımı yapılan herhangi bir Bitcoin borsasında işlem gören ürüne yatırım yapanlar, halka açık kayda alma beyanlarında ve gerekli periyodik başvurularda yer alan açıklamalardan yararlanacaktır. Bu açıklamalar gerekli olmakla birlikte, bugünkü kararın saklama düzenlemeleri gibi açıklanan borsada işlem gören ürün düzenlemelerini desteklemediğini belirtmek önemlidir.
İkincisi, bu ürünler kayıtlı ulusal menkul kıymet borsalarında kote edilecek ve işlem görecektir. Bu tür düzenlenmiş borsaların dolandırıcılığı ve manipülasyonu önleyecek şekilde tasarlanmış kurallara sahip olması gerekir ve bu kuralları uyguladıklarından emin olmak için onları yakından izleyeceğiz. Ayrıca SEC, sosyal medya platformlarını kullanan programlar da dâhil olmak üzere, menkul kıymet piyasalarındaki her türlü dolandırıcılık veya manipülasyonu tam olarak araştıracaktır. Bu tür düzenlenmiş borsaların, belirli çıkar çatışmalarını gidermenin yanı sıra yatırımcıları ve kamu çıkarlarını korumak için tasarlanmış kuralları da vardır.
Ayrıca, onaylanmış borsasında işlem gören ürünlerin alım ve satımında mevcut kurallar ve davranış standartları geçerli olacaktır. Bu, örneğin aracı kurum-satımcıların perakende yatırımcılara borsada işlem gören ürünleri tavsiye ettiği En İyi Menfaati Sağlama Düzenlemesini (Regulation Best Interest) ve ayrıca yatırım danışmanları için Yatırım Danışmanları Yasası (Investment Advisers Act) kapsamındaki emanet görevini içermektedir. Bugünkü karar, çoğunlukla federal menkul kıymetler yasalarına uymayan ve sıklıkla çıkar çatışması yaşayan kripto işlem platformlarını veya aracılarını onaylamaz veya onaylamaz.
Üçüncüsü, SEC personeli, 10 spot bitcoin borsasında işlem gören ürün için kayda alma bildirimlerinin incelemesini aynı anda ayrı ayrı tamamlıyor ki; bu, ihraççılar için eşit bir oyun alanı oluşturmaya ve adalet ve rekabeti teşvik ederek yatırımcılara ve daha geniş pazara fayda sağlayacaktır.
Bu kurum, 2004 yılından bu yana, belirli değerli metalleri tutanlar gibi, menkul kıymet dışı emtia borsasında işlem gören ürünleri denetleme konusunda deneyime sahiptir. Bu deneyim, spot bitcoin borsasında işlem gören ürün alım satımının gözetiminde de değerli olacaktır.
Her ne kadar tarafsız olsak da, metal borsasında işlem gören ürünlerdeki temel varlıkların tüketici ve endüstriyel kullanımlara sahip olduğunu, buna karşın Bitcoin’in öncelikle korsan yazılım, kara para aklama, yaptırımlardan kaçınma ve terörün finansmanı (ransomware, money laundering, sanction evasion and terrorist financing) gibi yasa dışı faaliyetler için de kullanılan spekülatif (vurguna dayalı), değişken bir varlık olduğunu belirtmek isterim.
Bugün belirli spot bitcoin borsasında işlem gören ürünlerin kote edilmesini ve alım satımını onaylamış olsak da, Bitcoin’i onaylamadık veya desteklemedik. Yatırımcılar, Bitcoin ve değeri kriptoya bağlı ürünler ile ilgili sayısız risk konusunda dikkatli olmalıdır.
* Söz konusu konuşma metninde yer alan “dipnotlar” işbu Türkçe çeviriye alınmamıştır.
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.