Yatırımcılar teknoloji hisse senedi türevlerini yakından takip etmek zorundadır, zira henüz taze (hot) olan Amerika Birleşik Devletleri (ABD) teknoloji hisseleri giderek daha da sıcak hale gelirken, birçok yatırımcı bu işe dâhil olmayı düşünebilir. Ancak, belirsiz bir ABD İç Gelir İdaresi (Internal Revenue Service-IRS) düzenlemesi birçok yatırımcının kazancının vergiler marifetiyle erimesine neden olabilir.
Dünya şu anda teknolojik bozulmada benzeri görülmemiş bir artışa tanık olmaktadır. Microsoft’un OpenAI, Google’ın Gemini ve Meta Platforms’un Bard’ı gibi üretken yapay zekâ (artificial intelligence) modellerinin yeteneklerindeki hızlı ilerleme, Büyük Teknoloji (Big Tech) firmalarının gelirlerindeki önemli büyümeyle birleşince, trend olan ABD teknoloji hisselerinde bir alım satım işlemi çılgınlığı yaratmıştır. Ve yatırımcıları büyüleyen ve 2 trilyon ABD dolarının üzerinde bir piyasa değerine ulaşan çip devi Nvidia’nın şaşırtıcı koşusunu kim unutabilir?
Magnificent Seven veya Mag 7 olarak bilinen bu yüksek performanslı teknoloji şirketleri, kendilerini Büyük Teknoloji patlamasında açık ara lider olarak gösterdiler. Bu grupta Nvidia, Apple, Amazon, Alphabet, Microsoft, Tesla ve Meta yer almaktadır. Bunlar hep birlikte, Nasdaq endeksinin ağırlığının yarısını oluşturuyorlar ve S&P 500’ü yönlendiriyorlar. 2023 yılında Bloomberg Magnificent 7 Toplam Getiri Endeksi, genel S&P 500 Endeksi’nin yüzde 24’üne kıyasla yüzde 107 artmıştır.
Yatırımcılar bu yüksek uçan hisse senetlerindeki getirilerini artırmaya çalıştıkça, türev işlemlerinin popülaritesinde önemli bir artış olmuştur. UBS’ye göre[1], perakende alım satım artık toplam hisse senedi opsiyonu hacimlerinin yüzde 42’sini oluşturmakta olup; bu oran 2019 yılının başında yüzde 30 idi. Borsada işlem gören türevlerin dünya çapındaki hacmi Şubat 2024’te 16,3 milyar sözleşmeye ulaşarak şimdiye kadar kaydedilen en yüksek ikinci seviyeye (the second-highest level ever recorded) erişmiştir[2].
ABD hisse senetlerinde türev alım satım işlemi, yatırımcılara getirilerini artırmaları için heyecan verici fırsatlar sunarken, bu işlemler özellikle IRS’den kaynaklanan ilave risklerle de birlikte gelmektedir. Madde 871(m), belirli finansal araçlara ilişkin ödemeleri ABD kaynaklı “temettü eşdeğeri ödemeler” (dividend equivalent payments) olarak dikkate alan bir ABD vergi düzenlemesidir. Bu, ABD temettü ödemesi yapılan hisse senetlerinin türevlerinde işlem yapan ABD dışındaki yatırımcıların getirileri üzerinde potansiyel olarak yüzde 30 oranında stopaj vergisi ile karşı karşıya kalabilecekleri anlamına gelir.
Yakın zamanda, Google’ın ana şirketi olan Alphabet, yatırımcıların büyük coşkusuyla ilk temettüsünü duyurdu. Şirket hisse başına 20 sent temettü açıkladı ve yönetim kurulu 70 milyar ABD dolarına kadar hisse senedinin geri satın alınmasına izin verdi. Bu duyurunun Alphabet hisselerinin türevleriyle işlem yapan yatırımcılar için önemli etkileri vardır. Madde 871(m) uyarınca, bu türevlerden elde edilen herhangi bir getiri yüzde 30 oranında vergi kesintisine tabi olabilir ve yakalananlar önemli ölçüde daha fazla ödeme yapmak zorunda kalabilir.
2027 yılında gelecek değişiklikler
Geçtiğimiz on yılda, IRS, zorunlu yüksek delta eşiğini (requisite high delta threshold) karşılamayan işlemler için Madde 871(m) stopajın uygulanmasına yönelik belirli bir geçici muafiyetin kapsamını genişletmiştir. Ancak, Mayıs 2024 itibarıyla, söz konusu muafiyet süresi bir kez daha 01 Ocak 2027 tarihine kadar uzatılmıştır ki; bu da delta olmayan hisse senedi türevleri için düzenlemeye iki yıllık ilave bir gecikme anlamına gelmektedir. Bu tarihten sonra, düzenleme daha geniş bir şekilde uygulanmaya başlayacak ve daha fazla sayıda finansal aracı etkileyecektir.
Önemli değişikliklerden biri de delta eşiğinin ayarlanmasıdır (adjustment of the delta threshold). Şu anda yalnızca “delta bir” işlemleri Madde 871(m) stopajı kapsamındadır. Ancak, IRS onayına tabi olarak, Ocak 2027’den itibaren deltası 1’den küçük ancak 0,8’den büyük olan işlemler (ki, “delta 0,8” işlemleri olarak da bilinir) de kapsam dâhilinde olacaktır. Bu, daha fazla işlemin Madde 871(m) kapsamındaki yüzde 30 vergi stopajına tabi olacağı ve potansiyel olarak daha fazla sayıda yatırımcıyı etkileyeceği anlamına gelmektedir.
Buna ek olarak, birleşik işlem kuralları (combined transaction rules) da yürürlüğe girecektir. Bu kurallar, aynı temel menkul kıymete atıfta bulunmaları, birbirleriyle bağlantılı olarak girilmeleri ve potansiyel ödemenin aynı temettü ödemesine referansla hesaplanması durumunda iki veya daha fazla işlemi birleşik bir işlem olarak ele alır.
Madde 871(m), yatırımcıların ABD temettü ödeyen hisse senetlerinin türevlerinde işlem yaparken anlamaları gereken karmaşık bir mevzuat hükmüdür. Bu önlem önemli vergisel etkilere sahip olabilir ve farkında olmayan yatırımcıların yakalanmasına neden olabilir.
Hangi araçların kapsam dâhilinde olduğunu belirlemek, hisse senedi bağlantılı türevler hakkında kapsamlı bir anlayış gerektiren zor bir görevdir. Türevlerin deltası, bileşenleri, ağırlıklandırması ve performansı hakkında derinlemesine bilgi olmadan, bu neredeyse imkânsız bir görev haline gelir.
871(m) ile ilgili türevler tarafından kullanılan temel araçlardaki temettü ödemelerini sürekli olarak izleyerek, şirketler kapsam dâhilindeki menkul kıymetlerin doğru, zamanında ve güvenilir bir tanımlamasına sahip olduklarından emin olabilirler. Alphabet tarafından yapılan son temettü duyurusu ve ABD teknoloji hisselerinin popülaritesi göz önüne alındığında, 871(m) bölümü kapsamındaki uyum, muafiyet süresindeki uzatmaya rağmen her zamankinden daha önemli olmaya devam ediyor.
[1] <https://www.fia.org/marketvoice/articles/viewpoint-rise-retail-derivatives-markets>
[2] <https://www.fia.org/etd-volume-reports>
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.