1. Giriş
Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD), esasen Kurumsal Şeffaflık Yasası (Corporate Transparency Act; CTA) 2021 yılında kabul edildi. Bu yasa, anonim şirketlerin, limited şirketlerin ve diğer ticari kuruluşların sahipleri hakkındaki bilgileri ‘Mali Suçlar Uygulama Ağı’na (Financial Crimes Enforcement Network; FinCEN) bildirmesini gerektirmektedir. FinCEN, kara para aklama ve diğer mali suçlara karışan suçluları ve suç ağlarını cezalandırmaya hizmet eden ABD Hazine Bakanlığı’na bağlı bir bürodur. Kurumsal Şeffaflık Yasası hemen yürürlüğe girmemiş; bunun yerine, FinCEN’e düzenlemeler oluşturması ve şirketlere bu yasa hakkında bildirimde bulunmaları için zaman verilmiştir. FinCEN şimdi önerilen düzenlemelerini yayınladı ve bu düzenlemeler iş dünyası için pek çok tatsız sürpriz içermektedir.
2. Kurumsal Şeffaflık Yasası
2.1. Kurumsal Şeffaflık Yasası’nın Amacı
Kurumsal Şeffaflık Yasası, ABD’de hükümetin vergi kaçakçılığı, kara para aklama, yolsuzluk, terörün finansmanı ve diğer yasa dışı faaliyetler ile mücadele çabalarının bir parçasıdır. Bu Kanun, yasadışı para akışını gizlemeye ve kolaylaştırmaya yardımcı olan paravan şirketlerin kullanımını hedeflemektedir. Kara para aklama ve diğer yasa dışı faaliyetlerde bulunan çoğu kişi bunu kendi isimlerini kullanarak yapmaz. Bunun yerine, bu yasa dışı eylemler anonim şirketler, limited şirketler ve diğer benzer ticari kuruluşlar aracılığıyla gerçekleştirilir. Geçmişte kolluk kuvvetleri, bu varlıkların arkasındaki kişileri tespit etmekte güçlük çekiyordu. Kurumsal Şeffaflık Yasası, artık bu kuruluşların Mali Suçlar Uygulama Ağı’na sahiplik bilgileri raporları vermesini şart koşuyor. Bildirilen bilgiler, erişimi esas olarak devlet kolluk kuvvetleri ile sınırlı olan özel veritabanlarında saklanacaktır. Buna göre, bu kurumlar anonim şirketler, limited şirketler ve benzeri diğer ticari kuruluşlar aracılığıyla işlenen mali suçlarla daha etkin bir şekilde mücadele edebilirler.
2.2. Kurumsal Şeffaflık Yasası’na Uyması Gereken İşletme Türleri
Kurumsal Şeffaflık Yasası, gayrifaal/paravan şirket (shell companies) olarak hareket etme olasılıkları daha yüksek olduğundan, esas olarak küçük ticari kuruluşlara odaklanmaktadır. Daha büyük işletmeler için çeşitli muafiyetler vardır. Örneğin, aşağıdaki işletmelerden herhangi biri muaf tutulacaktır:
- Federal hükümet tarafından yoğun bir şekilde düzenlenen halka açık şirketler (publicly traded corporations that are heavily regulated by the federal government);
- Yirmiden fazla tam zamanlı çalışanı olan işletmeler [(çalışanlar haftada en az 30 saat veya ayda 130 saat çalışmalıdır); businesses with more than 20 full-time employees (employees must work at least 30 hours per week or 130 hours per month)];
- ABD’de bir işyerinde fiziksel varlığı bulunan işletmeler (businesses with a physical presence at a business office within the U.S.),
- Brüt satışları veya fatura tutarları 5 milyon ABD dolarını aşan bir önceki yıl federal vergi beyannamesi vermiş olan işletmeler (businesses that have filed federal tax returns the prior year showing over $5 million in gross sales or receipts).
Kurumsal Şeffaflık Yasası’nı ihlal etmenin cezaları değişebilir. Bazı ihlaller günlük 500,-dolar ceza ve iki yıla kadar hapis cezası ile sonuçlanabilir.
2.3. Kurumsal Şeffaflık Yasası, Sadece Anonim Şirketler ve Limited Şirketler İçin Geçerli Değildir
Kurumsal Şeffaflık Yasası ile belirtilen bildirim yükümlülükleri, limited ve anonim şirketler [limited liability company (LLCs) and corporations] için de geçerlidir. Bununla birlikte, bu yükümlülükler, devlet sekreterleri veya benzeri kurumlara belgelerin sunulmasıyla oluşturulan diğer muaf olmayan kuruluşlar için de geçerlidir. Mali Suçlar Uygulama Ağı’na göre, bu tür yetkiler tipik olarak dışişleri bakanlığına yapılan bildirimler yoluyla oluşturulduğu için, çoğu kolektif/adi komandit şirketi, ticari tröstleri ve komandit şirketleri (limited partnerships, business trusts, and limited liability limited partnerships) içermektedir.
2.4. Kurumsal Şeffaflık Yasası, 2024 Yılında Yürürlüğe Girecektir
Kurumsal Şeffaflık Yasası’nın 01 Ocak 2024 tarihinde yürürlüğe gireceği belirlenmiştir. Yönetmelik yürürlüğe girdikten sonra yeni şirketler, kurulduktan sonraki 14 gün içinde sahiplik bildirimlerini (owner reports) vermek zorunda kalacaktır. Mevcut şirketler (existing companies) için, maliklerin düzenlemelerin yürürlüğe girmesinden itibaren bir yıl içinde bildirimlerini vermeleri gerekmektedir.
2.5. Gerçek Yararlanıcılar, Kurumsal Şeffaflık Yasası Kapsamında Geniş Olarak Tanımlanmıştır
Kurumsal Şeffaflık Yasası uyarınca, etkilenen bir işletme, bildiriminde “gerçek yararlanıcı” (beneficial owner) bilgilerini içermelidir. Bu bilgi, gerçek yararlanıcının adını, doğum tarihini ve ikametgah adresini içermelidir. Yararlanıcıların iki geniş kategorisi vardır. İlk olarak, bir şirketin %25’inden fazlasına sahip olan herhangi bir kişi, gerçek yararlanıcı olacaktır. İkinci olarak, bir şirket üzerinde doğrudan veya dolaylı olarak önemli kontrol uygulayan herhangi bir kişi de, gerçek yararlanıcı olarak kabul edilir. Kurumsal Şeffaflık Yasası, bir kuruluşun önemli kontrolünü neyin oluşturduğunu özel olarak tanımlamaz. Genel olarak, aşağıdaki kişilerin önemli ölçüde kontrol uyguladıkları kabul edilir:
- Bir şirketin üst düzey yetkilileri (senior officers of a company);
- Kıdemli çalışanları veya yönetim kurulu üyelerini atama veya görevden alma yetkisine sahip kişiler (individuals who have the power to appoint or remove senior officers or board directors),
- Büyük yatırımlar ve harcamalar dahil olmak üzere, bildirim yükümlüsü şirketi etkileyen önemli konularda önemli etkiye sahip olan kişiler (individuals who have significant influence over important matters affecting the reporting company, including major investments and expenditures).
2.6. Güncellenmiş Gerçek Yararlanıcı Bildirimleri Hızla Verilmelidir
Kurumsal Şeffaflık Yasası uyarınca, gerçek yararlanıcı bilgilerinde yapılan değişiklikler 30 gün içinde Mali Suçlar Uygulama Ağı’na bildirilmelidir. Örneğin, bir gerçek yararlanıcı ikamet adresini değiştirirse, taşınma tarihinden itibaren 30 gün içinde Mali Suçlar Uygulama Ağı’na bildirimde bulunulmalıdır. Mali Suçlar Uygulama Ağı, her yıl 11,4 milyondan fazla güncellenmiş bildirimin sunulması gerektiğini öne sürüyor.
2.7. Gerçek Yararlanıcı Bildirimlerinde Şirket Başvuranlarının da Belirlenmesi Gerekir
Gerçek hak sahibi bildirimleri ayrıca “şirket başvuru sahiplerini” de tanımlamalıdır. Şirket başvuru sahipleri, belirli varlıkları oluşturan belgeleri sunanlardır. Bu, limited şirket kuruluşu için kuruluş sözleşmesi veya yeni bir anonim şirket kurmak için esas/ana sözleşme hazırlayan avukatları içeriyor gibi görünmektedir.
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.