Hadiseye dair ön çıkarımlar
- Yabancı bir şirket, brüt gelirinin %75 veya daha fazlasının ticari olmayan operasyonel faaliyetlerden (gelir/ciro testi) gelmesi durumunda, pasif yabancı yatırım şirketi olarak kabul edilir.
- Veya ortalama varlıklarının en az %50’si pasif gelir istihsali (varlık/aktif değer testi) için tutuluyorsa da pasif yabancı yatırım şirketi olarak kabul edilir.
- Pasif yabancı yatırım şirketleri, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) İç Gelir İdaresi’nin (Internal Revenue Service-IRS) katı ve son derece karmaşık vergi kurallarına tabidir.
- Pasif yabancı yatırım şirketi hissesine sahip olan ABD’li yatırımcıların IRS Form 8621’i doldurmaları gerekmektedir.
- Pasif yabancı yatırım şirketlerindeki varlıkların belirlenmesi, bazı ABD’li bireylerin bu yabancı gelir üzerinden vergilendirilmekten kaçınmasına olanak tanıyan vergi boşluklarını kapatmaktadır.
Hadisesin esasları
Pasif yabancı yatırım şirketi (passive foreign investment company-PFIC), yurt dışında yerleşik, gelir veya varlıklara dayalı olarak iki koşuldan birini barındıran bir şirkettir:
- Şirketin brüt gelirinin en az %75’i ‘pasif’tir; yani yatırımlardan veya normal ticari faaliyetler ile ilgili olmayan diğer kaynaklardan elde edilmektedir.
- Şirketin varlıklarının (aktif değerlerinin) en az %50’si, kazanılmış faiz, temettü veya sermaye kazancı şeklinde gelir yaratan yatırımlardır.
Pasif yabancı yatırım şirketleri ilk kez 1986 yılında kabul edilen vergi reformlarıyla tanınmıştır. Değişiklikler, bazı ABD’li vergi mükelleflerinin off-shore yatırımlarını vergiden korumak için kullandıkları vergi boşluğunu kapatmak için tasarlanmıştır. Uygulanan vergi reformları, yalnızca bu vergiden kaçınma boşluğunu kapatmayı ve bu tür yatırımları ABD vergisi kapsamına almayı değil, aynı zamanda vergi mükelleflerini bu uygulamayı takip etmekten caydırmak için bu tür yatırımları yüksek oranlarda vergilendirmeyi de amaçlamaktadır.
Pasif yabancı yatırım şirketlerinin tipik örnekleri arasında ‘pasif yabancı yatırım şirketi’ tanımı kapsamında yer alan yabancı kökenli yatırım fonları ve startup’lar yer almaktadır. Yabancı yatırım fonları, gelirlerinin %75’inden fazlasını sermaye kazançları ve temettü gibi pasif kaynaklardan elde eden yabancı şirketlerse, genellikle pasif yabancı yatırım şirketi olarak kabul edilmektedir.
Pasif yabancı yatırım şirketi olarak belirlenen yatırımlar, ABD Gelir Vergisi Yasası’nın (Income Tax Code) 1291’den 1298’e kadar olan maddelerinde belirtilen, İç Gelirler İdaresi’nin katı ve son derece karmaşık vergi kurallarına tabidir.
Pasif yabancı yatırım şirketinin kendisinin ve hissedarların, hisse maliyeti esası, alınan temettüler (dividends received) ve pasif yabancı yatırım şirketinin kazanabileceği dağıtılmamış kârlar (undistributed income) gibi pasif yabancı yatırım şirketi ile ilgili tüm işlemlerin doğru kayıtlarını tutması gerekmektedir.
Maliyet esasına ilişkin kılavuzlar, pasif yabancı yatırım şirketindeki hisselere uygulanan katı vergi uygulamalarının bir örneğini sunmaktadır. Hemen hemen her türlü pazarlanabilir menkul kıymet veya başka bir varlıkla, hisseleri miras alan bir kişiye, IRS tarafından hisselerin maliyet esasını miras zamanındaki adil piyasa değerine yükseltmesine izin verilir. Ancak, pasif yabancı yatırım şirketindeki hisseler söz konusu olduğunda maliyet bazında artışa genellikle izin verilmez. Ayrıca, bir pasif yabancı yatırım şirketindeki hisseler için kabul edilebilir maliyet esasının belirlenmesi çoğu zaman zorlu ve kafa karıştırıcı bir süreçtir.
Pasif yabancı yatırım şirketi hisselerine sahip olan ABD’li yatırımcıların IRS Form 8621’i doldurmaları gerekmektedir. Bu form, Nitelikli Seçim Fonu (qualified electing fund-QEF) seçimlerindeki gelir ve artışların yanı sıra gerçek kâr dağıtımları ve kazançları beyan etmek için kullanılır. Vergi formu 8621, IRS’nin kendisinin doldurmasının 40 saatten fazla sürebileceğini tahmin ettiği uzun ve karmaşık bir formdur.
Bu nedenle, pasif yabancı yatırım şirketi yatırımcılarına genellikle formun doldurulması için bir vergi uzmanına başvurmaları tavsiye edilir.
Bildirilecek gelirin olmadığı bir yılda, belirli vergi cezaları konusunda endişelenmelerine gerek yok. Ancak kayıt yaptırılmaması vergi beyannamesinin tamamının eksik kalmasına neden olabilir.
Bir pasif yabancı yatırım şirketi yatırımcısı için hisselerdeki vergi oranını azaltabilecek bazı seçenekler vardır. Bu seçeneklerden biri, bir pasif yabancı yatırım şirketi yatırımının Nitelikli Seçim Fonu olarak tanınmasını sağlamaktır. Ancak bunu yapmak hissedarlar için başka vergi sorunlarına neden olabilir.
Pasif yabancı yatırım şirketi kuralları, 2017 tarihli Vergi Kesintileri ve İstihdam Yasası (Tax Cuts and Jobs Act) ile değiştirilmiştir. Değişiklikler sigorta sektörüne ilişkin bir istisna içeriyordu. 31 Aralık 2017 tarihinden sonra başlayan vergi dönemleri için, pasif yabancı yatırım şirketi sigorta istisnası, yabancı bir şirketin bir sigorta işine atfedilebilen gelirinin, ilgili sigorta yükümlülüklerinin, geçerli sigorta yükümlülükleri, şirketin geçerli finansal tablolarında rapor edildiği üzere toplam varlıklarının %25’inden fazlasını oluşturmadığı sürece, pasif gelir olarak kabul edilmeyeceğini öngörmektedir.
IRS ve ABD Hazine Bakanlığı, Aralık 2018’de, pasif yabancı yatırım şirketlerinin vergilendirilmesine ilişkin yönergelerde değişiklik yapılmasını önerdiler. Onaylanması halinde, yeni düzenleme Yabancı Hesaplar Vergi Uyum Yasası’ndaki (Foreign Account Tax Compliance Act) mevcut kuralların bir kısmını azaltacak ve bir yatırım kuruluşunu daha kesin bir şekilde tanımlayacaktır. Yukarıdaki sigorta istisnasını açıklığa kavuşturmak amacıyla daha fazla değişiklik önerisi daha sonra Temmuz 2019’da yayınlanmıştır.
IRS, pasif bir yabancı yatırım şirketini, brüt gelirinin %75 veya daha fazlasını ticari olmayan operasyonel faaliyetlerden (gelir/ciro testi) elde ediyorsa veya varlıklarının en az %50’sini pasif gelir elde etmek amacıyla tutuyorsa (varlık/aktif değer testi) ABD dışı bir kuruluş olarak tanımlar. Bir pasif yabancı yatırım şirketinden elde edilen kazanç ve temettü olağan gelir olarak kabul edilir ve IRS Form 8621’de beyan edilmek zorundadır.
Küresel olarak çeşitlenmek isteyen ABD’li yatırımcılar, yerli yatırım fonlarına ve yabancı varlıkları elinde bulunduran borsa yatırım fonlarına (exchange-traded funds) bakarak pasif yabancı yatırım şirketi statüsünden ve vergilendirmeden kaçınabilirler. Örneğin, gelişmekte olan piyasa hisse senetleri veya küresel devlet kâğıtları (emerging markets stocks or global sovereign debt) konusunda uzmanlaşmış bir ABD yatırım fonu.
Pasif gelir, IRS tarafından bir kiralık mülkten, sınırlı sorumlu ortaklıktan (komandit) veya bir kişinin aktif olarak işin içinde yer almadığı diğer işlerden elde edilen kazançlar olarak tanımlanır. Pasif gelirin yaygın biçimleri arasında kira geliri, telif hakları, faiz, temettü ve sermaye kazançları (rents, royalties, interest, dividends, and capital gains) bulunur.
1980’lerin ortasından önce Amerikalı yatırımcılar, kiralık mülk, yabancı yatırım fonları ve küresel holding şirketleri gibi pasif gelir sağlayan yabancı ticari kuruluşlara yatırım yaparak vergiden kaçınabiliyorlardı. Ancak o zamandan beri bu vergi boşluğu kapandı ve bu tür yabancı varlıkları elinde bulunduran ABD’li yatırımcıların bu geliri, olağan gelir olarak vergilendirilen pasif yabancı yatırım şirketlerinde beyan etmeleri gerekmektedir. Pasif yabancı yatırım şirketi statüsünü karşılamak için, yabancı bir firmanın brüt gelirinin %75’inin pasif olarak sınıflandırılması veya varlıklarının yarısından fazlasının pasif gelir elde etmek için tutulması zorunludur.
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.