Finansal tüketicilerin finansal ürün sağlayıcılar ile olan ilişkilerinde korunmalarına yasanın nasıl yaklaşması gerektiği sorusu, Avrupa hukuk biliminde önemli bir konu olmaya devam etmektedir. Deneyimsiz tüketicilere kitlesel ölçekte sunulan riskli finansal ürünler ile ilgili onlarca yıllık sözleşme olgusu, iki faktöre ışık tutmuştur.
İlk olarak, bu tartışmalı sözleşme uygulamaları ve bunlarla ilgili davalar, genel sözleşme hukukunun finansal konularda tüketicileri ilgilendiren uyuşmazlıklarda oynayacağı özel bir role sahip olduğunu açıkça ortaya koymuştur.
İkinci olarak, tüketiciler tarafından finansal hizmet sağlayıcılara karşı ileri sürülen dava/iddia dalgası, tüketici finansal hizmetleri için mahkeme dışı uyuşmazlık çözüm organlarının mevcut önemini göstermiştir.
Bu konuya ilişkin bir kitapta, seçilmiş finansal hizmetler ile ilgili sözleşmeler alanındaki mevcut duruma ve bu tür sözleşmelerden doğan ihtilafların Avrupa’daki alternatif uyuşmazlık çözümü (alternative dispute resolution-ADR) organları tarafından çözümlenmesine ilişkin kapsamlı bir açıklama sunulmaktadır. Ayrıca kitap, yüksek düzeyde tüketici finansal eğitimi sağlayan politikaların benimsenmesi için teorik ve deneysel olarak bilgilendirilmiş bir durum ortaya koymaktadır.
Kitap, her biri aşağıda kısaca sunulan dört ayrı bölüme ayrılmıştır.
Bölüm 1: Farklı Finansal Ürünlerde Tüketicinin Korunması (Consumer Protection Across Different Financial Products)
Kitabın ilk bölümünde, Avrupa’daki ulusal özel yasaların, finansal hizmetler ile ilgili farklı sözleşme türlerinde tüketici müvekkillerinin korunmasını sağlamak için zorlukları nasıl benimsediğinin güncel örnekleri araştırılıyor.
Polonya (Tereszkiewicz ve Połdudniak-Gierz) ve Portekiz (Ataíde ve Rocha) yasalarında örneklendiği gibi, sigorta hukukunda tüketicinin korunması sorununa ayrılan iki bölümle başlar. Yazarlar, sigorta yasalarının tüketici sözleşmesi ve piyasa uygulamaları düzenlemesinin [yani 2005/29/EU sayılı Haksız Ticari Uygulamalar Direktifi (Unfair Commercial Practices Directive)] ortaya çıkışını nasıl özümsediğine dair kapsamlı kanıtlar sunmaktadır.
Menits’in yazdığı bölümün üçüncü kısmında, Yunan hukukunun yanıltıcı bir şekilde ‘düşük riskli’ mevduat benzeri sözleşmeler olarak etiketlenen riskli ürünleri teşvik etmekten oluşan Finans Krizi dönemindeki piyasa uygulamalarına nasıl tepki verdiği analiz ediliyor.
Bölümün son kısmında Omlor ve Wilke, Alman mahkemelerinin ödeme hizmetleri sözleşmelerinin içeriğini denetleme konusunda temkinli davranmasına rağmen, Yüksek Mahkeme içtihatlarının ödeme hizmetleri sözleşmelerini değiştirmeye yönelik yerleşik uygulamayı yasa dışı ilan ederek 2021 yılında yetkisini aştığı iddia ediliyor ve hukuki belirsizlik yaratılıyor.
Bölüm 2: Avrupa’da Döviz Kredileri (Foreign Currency Loans in Europe)
Kitabın ikinci bölümünde, Avrupa’daki altı ulusal hukuk sisteminin ve Avrupa Birliği Adalet Divanı (Court of Justice of the European Union-CJEU) içtihatlarının, 2000’li yılların başından itibaren ipotek borçlularına toplu ölçekte teklif edilen dövize endeksli kredi sözleşmelerinin (çoğunlukla İsviçre Frangı) zorluğuna nasıl düzenleyici yanıtlar sağladığına dair öncü bir araştırma sunuluyor.
Pomeisl, Macaristan’ın döviz kredileri ile ilgili deneyimini analiz ederken, hukuk ve yasama organı arasındaki verimli işbirliğinin tüketiciler için rahatlama sağlamaya nasıl yardımcı olduğunu gösteriyor. Mišćenić tarafından yazılan bölümün ikinci kısmında, toplu tazminat işlemlerinin analizi de dâhil olmak üzere paralel Hırvat deneyimi araştırılıyor. Üçüncü kısımda, özellikle döviz cinsinden kredileri ele alan bir yasama rejiminin eksikliğine dikkat çeken Sladič, Slovenya mahkemelerinin zengin içtihatlarını tartışıyor. Bu bölümün dördüncü kısmında, Lemmonier tarafından, Fransız mahkemelerinin zehirli finansal ürünler (‘Helvet Immo’) hakkındaki içtihatlarına dikkat çekiliyor. Beşinci kısımda, Infantino bir yanda İtalyan Bankacılık ve Mali Ombudsman’ın, diğer yanda özel hukuk mahkemelerinin farklılaşan pozisyonlarını vurgulayarak, İtalyan hukuku kapsamında yabancı para içerikli kredi sözleşmelerinin çok yönlü işlemlerini detaylandırmaktadır. Bölümün altıncı kısmında ise, Rodríguez de las Heras Ballell tarafından, İspanyol borçlulara dayatılan haksız sözleşme koşullarına ilişkin on yıllardır süren davada bir başka katman oluşturan, İspanyol mahkemeleri tarafından yabancı para kredi sözleşmelerini değerlendirmek için uygulanan çeşitli yasal doktrinler araştırılıyor. Kitabın bu bölümünü tamamlayan Tereszkiewicz tarafından, 93/13 sayılı Haksız Şartlar Direktifi kapsamında yabancı para cinsinden kredilere ilişkin zengin Avrupa Birliği Adalet Divanı içtihadı inceleniyor.
Bölüm 3: Mali Ombudsman Organları ve Tüketicinin Korunması (Financial Ombudsman Bodies and Consumer Protection)
Kitabın üçüncü bölümünde, yenilikçi bir şekilde, birden çok araştırma perspektifi birleştirilerek, finansal konularda tüketiciler için mahkeme dışı tazmin planlarına ilişkin katkılar bir araya getiriliyor. Amajuoyi ve Fejős tarafından yazılan ilk kısımda, tüketici alternatif uyuşmazlık çözümünde yasal kurallar ile daha geniş adalet ve makullük ilkeleri arasındaki ilişki üzerine yenilikçi bir çerçeve önermek için Birleşik Krallık Mali Ombudsman Hizmetinin karar verme örneğinden yararlanılıyor. Kotásek tarafından yazılan ikinci kısımda, Çek Cumhuriyeti’nin, farklı hukuk sistemlerindeki benzer kurumlarla karşılaştırıldığında, finansal sağlayıcılar ve müşterileri arasındaki anlaşmazlıkları bağlayıcı bir şekilde çözmek için önemli yetkilere sahip olan Mali Hakem Ofisi ile olan deneyim gösterilmektedir. Bölümün üçüncü kısmında, Bichiri ve Poncibò, Fransa, Almanya ve İtalya’daki finansal ve bankacılık ombudsmanı hizmetlerinin karşılaştırmalı bir analizi ile ayrıca Avrupa Birliği (AB) düzenleyici ortamını uyumlaştırmaya yönelik son öneriler sunuluyor. Bölümün dördüncü kısmında Vardi, Avrupa’daki finansal tüketiciler için alternatif uyuşmazlık çözümü, uzlaşma mekanizmaları, düzenleyici tazminat ve taraf hukuk mekanizmaları dâhil olmak üzere toplu tazminat araçlarına ilişkin geniş bir araştırma yapılıyor. Son iki kısım, önceki kısımlarda ifade edilen fikirlerin bazılarını daha da geliştiriyor. Golecki, Birleşik Krallık, İrlanda ve Hollanda’daki finansal tüketicilerin şikâyetlerini çözümlemeye yönelik çerçeveleri karşılaştırmalı olarak analiz ediyor. Bölümün son kısmında ise, Černičiş tarafından insan hakları alanında hukuk yollarına erişim tartışmasına farklı mali ombudsman organları yerleştiriliyor.
Bölüm 4: Finansal Eğitim Yoluyla Tüketici Korumasının Oluşturulması (Building Consumer Protection Through Financial Education)
Cildin son bölümünde onun güçlü disiplinler arası karakteri ortaya çıkarılıyor. Alandaki son teknolojiyi sunarak ve tartışarak tüketici hukuku araştırması ile finansal eğitim çalışması arasında daha güçlü bir yakınlaşmayı savunur. Açılış kısmında Mendecka, finansal eğitimin finansal konularda modern ve etkili tüketici koruması için bir ön koşul olduğunu öne sürüyor. Uluslararası hukuk veya AB hukuku kapsamında devletlerin vatandaşlarına finansal eğitim sağlama zorunluluğu bulunmamakla birlikte, yazar yeni bir uluslararası yumuşak hukuk standardının ortaya çıktığını göstermektedir.
“Visegrad Grubu Arasında Ulusal Finansal Eğitim Stratejilerinin Karşılaştırmalı Analizi” (A Comparative Analysis of National Financial Education Strategies among the Visegrad Group) konulu öncü katkısında Borys, Çek Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya ve Slovakya’da benimsenen ulusal finansal eğitim stratejilerini analiz ediyor. Bölümün “Polonya’da Finansal Eğitimde Yeni Teknolojilere Hanehalkı Yaklaşımları” (Household Approaches to New Technologies in Financial Education in Poland) konusundaki son katkısı, finansal okuryazarlık sorunu ile finans sektöründe yeni teknolojilerin artan kullanımı arasında bağlantı kuruyor: Iwanicz-Drozdowska, Cichowicz ve Kurowski, ebeveynlerin eğitim düzeyi ile hanehalkı finansmanını yönetmeye katılımları ve çocuklarının finansal eğitimleri arasındaki ilişkiyi analiz eden bir anketin bulgularını sunuyor.
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.