Brezilya Ticaret Hukuku Minvalinde ‘Yabancı Girişimcilere İlişkin Kılavuz’

Giriş

Herhangi bir ülkenin yasal ortamında gezinmek girişimciler için çok önemlidir, ancak karmaşık düzenleyici çerçevelere sahip yargı bölgelerinde özellikle zorlayıcı olabilir. Dünyanın en büyük ekonomilerinden biri olan Brezilya, yabancı girişimciler için muazzam fırsatlar sunmakta olup, iş yasalarını anlamak başarı için çok önemlidir.

Bu kılavuzda, söz konusu dinamik pazarda girişimlerini kurmak ve büyütmek isteyen yabancı yatırımcılara içyüzünü anlama ve pratik tavsiyeler sunarak Brezilya ticaret hukukunun gizemi açığa çıkarılmaktadır.

1. Brezilya’daki Yasal Ortamı Anlamak

Brezilya ticaret hukukunun belirli yönlerine girmeden önce, daha geniş hukuki çerçeveyi kavramak önemlidir. Brezilya, Portekiz, Roma ve Napolyon yasalarından büyük ölçüde etkilenen bir medeni hukuk sistemi altında faaliyet göstermektedir. Yasal çerçeve federal, eyalet ve belediye yasalarının yanı sıra düzenleyici kurumlar tarafından yayınlanan düzenlemeleri içermektedir. Buna ek olarak Brezilya’nın hukuk sistemi, ayrıntılara ve yasal uyuma titizlikle dikkat edilmesini gerektiren bürokrasisi ve karmaşıklığıyla bilinmektedir.

2. Ticari İşletmeler için Yasal Yapılar

Brezilya’da işletme kurmak isteyen yabancı girişimcilerin ticari kuruluşları için uygun bir yasal yapı seçmeleri gerekir. Ortak seçenekler şunları içermektedir:

  • Anonim Şirket [Sociedade Anônima-SA (corporation)]: Bir şirkete eşdeğer olan Sociedade Anônima şirket yapıları, sınırlı sorumluluk koruması sunar ve çok hissedarlı daha büyük işletmeler için uygundur. Bunlar sıkı düzenleyici koşullara ve kurumsal yönetim standartlarına tabidir.
  • Limited Şirket [Sociedade Limitada-Ltda. (limited liability company)]: Bir limited şirket yapısı, küçük ve orta ölçekli işletmeler arasında popülerdir. Yönetimde esneklik sunarlar ve Sociedade Anônima kuruluşlarına kıyasla kurulması ve sürdürülmesi nispeten daha kolaydır.
  • Şahıs Şirketleri (individual entrepreneur[1]): Şahıs şirketleri, bireysel girişimcilere uygun basit iş yapılarıdır. Basitlik ve özerklik sunarken, sınırlı sorumluluk koruması sağlamamakta ve kişisel varlıkları ticari yükümlülüklere maruz bırakmaktadır.

3. Yabancı Yatırımcılar için Temel Hususlar

Brezilya piyasasına giren yabancı girişimciler aşağıdakiler de dâhil olmak üzere benzersiz zorluklarla ve hususlarla karşı karşıyadır:

  • Kurumsal Yönetim (corporate governance): Brezilya yasaları, şeffaflık, hesap verebilirlik ve düzenleyici standartlara uyum gerektiren kurumsal yönetim ilkelerini vurgulamaktadır. Yabancı yatırımcılar, yasal ve etik iş uygulamalarını sağlamak için sağlam yönetim yapıları kurmalıdır.
  • Vergilendirme (taxation): Brezilya’nın vergi sistemi karmaşık olup; federal, eyalet ve belediye düzeyinde çok aşamalı vergilendirme bulunmaktadır. Vergi yükümlülüklerini, teşviklerini ve uyum yükümlülüklerini anlamak, vergi verimliliğini optimize etmek ve cezalardan kaçınmak için çok önemlidir.
  • İş Yasaları (labor laws): Brezilya iş kanunları kapsamlıdır ve büyük ölçüde çalışanların haklarını desteklemektedir. Yabancı yatırımcılar, hukuki anlaşmazlıklardan ve yükümlülüklerden kaçınmak için iş sözleşmeleri, ücretler, sosyal haklar ve işyeri güvenliği ile ilgili çalışma düzenlemelerine uymalıdır.
  • Fikri Mülkiyet Hakları (intellectual property rights): Fikri mülkiyetin korunması, Brezilya’da faaliyet gösteren yabancı girişimciler için çok önemlidir. Ticari markalar, patentler ve telif haklarına ilişkin fikri mülkiyet hakları yasalarını ve prosedürlerini anlamak, özel varlıkların korunması ve ihlal risklerinin azaltılması açısından çok önemlidir.
  • Ticari Sözleşmeler (commercial contracts): Sözleşmeler Brezilya’daki ticari işlemlerde çok önemli bir rol oynamaktadır. Yabancı girişimciler satış, dağıtım, lisanslama ve ortaklıklar gibi alanları kapsayan ticari sözleşmelerde açıklığı, özellikliliği ve uygulanabilirliği sağlamalıdır.

4. Yasal Zorlukların Üstesinden Gelmek

Karmaşıklıklara ve zorluklara rağmen, Brezilya iş hukukunda gezinmek doğru yaklaşımla başarılabilir:

  • Profesyonel Rehberlik Alınması (seek professional guidance): Brezilya hukuku ve iş uygulamalarında uzmanlığa sahip nitelikli hukuk danışmanları, muhasebeciler ve danışmanlarla iletişime geçilmelidir. Bu, değerli bilgiler sağlayabilir, mevzuat uyumuna yardımcı olabilir ve yasal riskleri azaltabilirler.
  • Durum Tespiti Yapılması (conduct due diligence): Brezilya’daki iş girişimi ile ilgili yasal, düzenleyici ve pazar faktörleri kapsamlı bir şekilde araştırılmalı ve analiz edilmelidir. Durum tespiti yapmak, potansiyel risklerin, fırsatların ve düzenleyici yükümlülüklerin önceden belirlenmesine yardımcı olur.
  • Yerel Ortaklıklar Kurulması (build local partnerships): Brezilya pazarı ve yasal ortam hakkında bilgi sahibi olan yerel ortaklar, paydaşlar ve danışmanlarla ilişkiler geliştirilmelidir. Bu da, güvenilir ortaklarla işbirliği yapmak güvenilirliği artırır, riskleri azaltır ve işin genişlemesini kolaylaştırır.

Sonuç

Brezilya ticaret hukukunun gizemini çözmek, ülkenin geniş ekonomik potansiyelinden yararlanmak isteyen yabancı girişimciler için yaşamsal önem taşır. Yabancı yatırımcılar, yasal ortamı anlayarak, uygun iş yapılarını seçerek ve temel hususları ve zorlukları ele alarak Brezilya’da başarılı girişimler kurabilir ve büyütebilirler. Yasal manzara göz korkutucu görünse de, kapsamlı bir hazırlık, profesyonel rehberlik ve stratejik planlama ile girişimciler fırsatların kilidini açabilir ve Latin Amerika’nın en dinamik ekonomilerinden birinde gelişebilirler.

[1] Çevirenin Notu: Bu kavram, Türk Ticaret Hukuku bağlamında esasen “ticari işletme” terimine tekabül eder.

1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.