Giriş
Birkaç Brezilyalı arkadaşım, Brezilya’daki politik, yasal ve ekonomik istikrarsızlık iklimi konusunda endişelerini dile getirdi. Gelirlerini ve işlerini en üst düzeye çıkarmak için güvenli bir şekilde yatırım yapmak istiyorlar.
Yakın zamanda, Brezilya’da bir girişimin sahibi olan bir müşteri, Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) bir şirket açma ve dünyanın en büyük ekonomisindeki pazarda gezinme planından bahsetti. Şirketi, Brezilya’daki Amerikan çokuluslu şirketlere hizmet veriyor ve buradaki ana fikir, bu şirketlere doğrudan ülkelerinde hizmet vermekti.
Bir toplantıdan sonra, bir limited şirket (limited liability company) kurulduğunu bildirdik. Tüm hukuki desteği sağladık ve şirket kuruldu. Bu müvekkilin, işi için güvenlik arayışında ABD’de harika bir yatırım planı vardı. Planı (ve hayali) gerçek oldu.
Artık sınırların olmadığı, fırsatlarla dolu bir dünyada yaşıyoruz. İnsanlar küresel yatırımı düşündüklerinde, akıllarına iki önemli destinasyon gelir: ABD ve Brezilya. Her ikisi de benzersiz avantajlar sunar, ancak ABD çeşitli nedenlerle sürekli olarak daha çekici hale gelir. Bu yazı, Brezilya’nın bir yatırım destinasyonu olarak eleştirilmesi değildir. Aslında, Kuzey Amerikalılara yönelik, Brezilya’ya yatırım yapanlar için bazı avantajlar hakkında bir makale yazacağım. Her yerin kendine özgü avantajları ve zorlukları vardır. Brezilyalıların neden ABD’de iş kurmayı ve yatırım yapmayı düşünmeleri gerektiğine dair bazı nedenleri göstermek istiyorum.
İşte ABD’nin Brezilya’dan daha iyi yatırım getirisi sunabileceğini gösteren 5 neden[1]:
1. Ekonomik İstikrar ve Büyüme
ABD, büyüyen ve sürekli olarak dirençli olduğunu kanıtlayan dünyanın en büyük ekonomisine ev sahipliği yapmaktadır. Sadece teknoloji ve finans alanında değil, aynı zamanda sağlık ve tüketim mallarında da önemli güçlere sahip, çeşitlendirilmiş bir ekonomik yapıya sahiptir. Bu çeşitlendirme riskleri azaltabilir ve istikrarlı bir ekonomik performans sağlayabilir.
Brezilya kalkınma yönünde çok yol kat etmekle birlikte ekonomik dalgalanmalara karşı savunmasız olması muhtemeldir. Bu, siyasi istikrarsızlığından, emtia ihracatına olan bağımlılığından ve sürpriz ekonomik politikalarından kaynaklanıyor olabilir. Enflasyon ve döviz kuru dalgalanması da yatırım manzarasını karmaşıklaştırmaktadır.
2. Yasal ve Düzenleyici Ortam
ABD’ye gelince, yatırımcıların çıkarlarını koruyan sağlam bir hukuk sistem de sağlanıyor. Düzenleyici ortam oldukça şeffaf ve sözleşmeler ve mülkiyet hakları güçlü bir şekilde uygulanıyor. Hukukun üstünlüğüne olan bu bağlılık, çok düşük yolsuzluk seviyeleriyle hem yerli hem de yabancı yatırımcılar için güvenliği garanti ediyor.
Brezilya’da, iyileştirmeler yapılsa bile, düzenleyici alan hantal ve zor olabilir. Bürokrasi, kırtasiyecilik ve ara sıra ortaya çıkan yasal belirsizlikler iş yapmanın önünde engel oluşturabilir. Yolsuzluğu engelleme çabaları gözlemlenmiştir, ancak yatırımcılar öngörülebilir ve istikrarlı bir yasal çerçeve aradığında bu endişelerden biridir.
3. Sermayeye ve Piyasalara Erişim
ABD, New York Borsası ve NASDAQ’ın öncülüğünde dünyanın en büyük ve en likit sermaye piyasalarına sahiptir. Bu, sermayeye daha geniş bir erişim ve potansiyel yatırımda benzersiz seçeneklere konulabilir. Ayrıca, yerinde risk sermayesi kurumları ve programları ile ABD, inovasyon ve girişimcilik için uygun bir ortam sağlayabilir ve yeni kurulan şirketlerin ve hızla büyüyen şirketlerin başarılı olmak için ihtiyaç duydukları sermayeyi bulmalarını sağlayabilir.
Brezilya’nın sermaye piyasaları gelişmektedir ancak özellikle küçük ve orta büyüklükte işletmeler (KOBİ) için sermaye temininde/toplamada daha fazla engele sahip olan ABD’den daha az gelişmiştir. Başlangıç sahnesi şekilleniyor ancak derinlik ve genişlik açısından ABD’nin çok gerisindedir.
4. Altyapı ve Teknoloji
ABD, inovasyon ve altyapı geliştirmede önde gelen ülkelerden biridir. ABD, dünya standartlarında araştırma kurumlarına, yüksek vasıflı bir iş gücüne ve çeşitli endüstrilerde bir liderin karakteristik özelliği olan tüm teknolojik yeniliklere sahip olduğunu iddia edebilir. Altyapısı, ulaşım ağlarından telekomünikasyona kadar verimli iş operasyonlarını destekler.
Brezilya altyapıyı iyileştirmeye odaklanmış olsa da, iş operasyonlarını ve lojistiği etkileyebilecek en önemli altyapıya sahip bazı bölgelerde hâlâ geride kalmaktadır. Ve Brezilyalılar teknoloji benimsemelerinde iyileştirmeler yapsalar da, ABD ile karşılaştırıldığında inovasyon ve teknolojik entegrasyonda hâlâ çok gerideler.
5. Yaşam Kalitesi ve İşgücü
ABD, iyi sağlık hizmeti, eğitim ve hayat standartlarıyla kaliteli bir yaşam sunar. Bu, ülkeye yetenekli ve çeşitli çalışan nüfusları çekmeye yardımcı olacak ve bu da temelde iş dünyasında dinamizm ve üretkenlik anlamına gelecektir. Ayrıca, ABD, yetenekli profesyonellerden oluşan geniş bir havuz aracılığıyla inovasyon ve eğitime olan bağlılığını sürdürmektedir.
Brezilya gerçekten de orta sınıfının büyümesine ve yaşam kalitesi göstergelerinin iyileşmesine tanıklık etmektedir. Aynı zamanda, eğitim ve sağlık hâlâ ekonomiye çok yetenekli işgücünün sağlanması anlamına geliyor. Sosyoekonomik eşitsizlikler ve bölgesel farklılıklar genel iş ortamına daha fazla dezavantaj olarak etki edebilir.
Sonuç
Yine de, ABD ve Brezilya’nın sunduğu iki fırsattan, ABD’ye yatırım yapmanın bazı avantajları açıktır. ABD, ekonomik istikrar, şeffaf yasal çerçeve, sermayeye kolay erişim, harika altyapı ve yüksek kaliteli yaşam tarzı nedeniyle yatırımcılara ilginç avantajlar sunmaktadır. Brezilya gelişmekte olan bir pazar olsa da ve potansiyeli olsa bile, yine de yatırımcılar için riskler ve sorunlar daha yüksektir. Bu nedenle ABD, herhangi bir alanda güvenlik, büyüme ve yenilik arayanlar için en iyisidir. ABD’ye yatırım yapmak, paranızın karşılığında daha fazlasını elde etmenizi sağlar ve çok daha istikrarlı ve güvenli bir iş ortamı sunar. Deneyimli ve acemi yatırımcılar için ABD, başarı ve büyümeyi garantilemek için harika bir topraktır.
* Çevirenin Notu: Bu yazı doğrudan yabancı yatırımların Türk ekonomisi açısından taşıdığı ehemmiyet ve yabancı sermayedarların ülkelere sermaye getirmede dikkate alabilecekleri temel hususlar gözetilerek Türkçeye çevrilmiştir. Bu kapsamda ayrıca lütfen bkz. “Yavuz Akbulak, Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü), Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Yayınları, Yayın No:15, 2003”, <https://huzv.org/wp-content/uploads/eski-dosyalar/kitap/yayin-no-15.pdf>.
[1] Utah Eyaletine Yatırım Yapmak: Utah, güçlü ekonomik büyümesi, iş dostu ortamı ve yetenekli iş gücü nedeniyle Brezilyalı yatırımcılar için mükemmel bir destinasyondur. Eyalet, gelişen bir teknoloji endüstrisi, düşük vergiler ve yüksek bir yaşam kalitesi sunarak bir işletmeyi kurmak veya genişletmek için cazip bir yer haline getirir. Ayrıca, Utah’ın ABD’deki stratejik konumu ve istikrarlı gayrimenkul piyasası, yatırım getirisi için sağlam fırsatlar sunar. Yurt dışında yatırım yapmayı düşünen Brezilyalılar için Utah, istikrar, büyüme ve potansiyelin umut verici bir kombinasyonunu sunar. [Bu bölüm, Türkçe çeviriye konu orijinal metnin bir parçasıdır.]
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.