Yakın tarihte hiçbir teknoloji hem olumlu hem de olumsuz açıdan ChatGPT’den daha fazla ilgi görmemiştir. ChatGPT muhtemelen şu anda mevcut olan birçok üretken yapay zekâ (generative artificial intelligence) uygulaması ve aracının en bilinenidir. Otomatikleştirmeye, optimize etmeye ve daha verimli hale getirmeye yardımcı olabileceği birçok görev vardır. Ancak aynı zamanda sınırlamaları ve riskleri mevcuttur ve çoğu insan işinin yerini tamamen alamaz.
İşletme sahipleri, ChatGPT’den en iyi şekilde yararlanmak için yapay zekânın insan işini tamamlayabileceği alanları belirlemeli, ancak aynı zamanda yanlışlık, gizlilik ve önyargı gibi risklerden kaçınmak için de adımlar atmalıdır.
1. ChatGPT Nedir?
Yaratıcısı San Francisco merkezli start-up ‘OpenAI’ye göre ChatGPT, bağlam ve geçmiş konuşmalara dayalı orijinal, insan benzeri metinler üreten yapay zekâ destekli bir dil modelidir.[1] En son sürüm olan GPT-4, 14 Mart 2023 tarihinde yayınlanmış; GPT-4.5 ise Ekim 2023’te tanıtılmıştır.
ChatGPT’deki “GPT”, kullandığı öğrenme modelini ifade eder: “Üretken Önceden Eğitilmiş Dönüştürücü” (Generative Pre-trained Transformer). İnternetten çok miktarda genel kullanıma açık veri üzerinde önceden eğitilmiştir. Bir kullanıcı bir mesaj girdiğinde, ChatGPT metni bir yanıt oluşturmak için kullanılan bir dil oluşturma bileşenine besler. ChatGPT ayrıca, sürekli kullanımda daha kişiselleştirilmiş bir deneyim sağlamak için kullanıcı tercihlerini öğrenebilir ve bunlara uyum sağlayabilir.
2. Küçük İşletmeler [small businesses] ChatGPT’yi Nasıl Kullanabilir?
ChatGPT, OpenAI’nin 2022 yılının sonlarında yayınladığı ChatGPT demosundan bu yana deneme, bilgisayar kodu ve kurgu yazmaktan seyahat planlamaya ve müşteri desteğine kadar her şey için kullanılmaktadır.
ChatGPT gibi yapay zekâ teknolojilerinin orta düzey işleri otomatikleştirerek yüz milyonlarca işi değiştirebileceği yönünde korkunç tahminler olmasına rağmen, bazıları bunun ne olduğu ve ne yapabileceği konusunda frene basmaktadır. OpenAI CEO’su Sam Altman bile ChatGPT’nin “inanılmaz derecede sınırlı” olduğu konusunda uyarmıştır.[2]
Sınırlamalarına rağmen ChatGPT, aşağıdakiler de dâhil olmak üzere çeşitli görevlerin gerçekleştirilmesine yardımcı olabilir:
- Müşteri hizmetleri (customer service): ChatGPT, sık sorulan soruları soran müşterilere verilen yanıtları otomatikleştirebilir, önceliklendirilmesi gereken alanları belirlemek için müşteri geri bildirimlerini analiz edebilir ve müşteri elektronik postaları üretebilir.
- Özet ve taslak oluşturma (generating summaries and outlines): Toplantı notlarının özetlenmesi veya bir sunum veya proje için taslak oluşturulması mı gerekiyor? Karmaşık bir kavramı anlamakta zorluk mu çekiliyor? ChatGPT saniyeler içinde özet ve taslak oluşturabilir.
- Çeviri (translation): ChatGPT ile bir dilden diğerine çeviri yapmak basit olup sadece çevrilmesi istenilen metnin sağlanması ve metnin çevrilmesi istenildiği dilin belirtilmesi yeterlidir.
- Kodlama ve arama motoru optimizasyonu (coding and search engine optimization): ChatGPT temel bilgisayar kodu yazabilir ve bir konu için arama motoru optimizasyonu (search engine optimization) dostu anahtar kelimeler üretebilir.
- Teknik ve yazılım desteği (tech and software support): ChatGPT temel Bilgi Teknolojisi sorun giderme işlemlerini gerçekleştirebilir ve teknik sorun desteğinde para tasarrufu sağlayabilir. Ayrıca uygulamaların, programların ve teknolojinin nasıl kullanılacağı hakkında doğal dil yanıtları sağlayabilir.
- İçerik oluşturma (content creation): Makale konularını bulmak, ana hatları oluşturmak, beyin fırtınası yapmak ve pazarlama ve satış metinleri taslağı hazırlamak için ChatGPT kullanılabilir.
3. ChatGPT Riskleri
ChatGPT ve diğer yapay zekâ teknolojileri birçok potansiyel fayda sunmasına rağmen, aynı zamanda doğal olarak riskler de yaratmaktadır.
ChatGPT’nin sınırları çalışma biçiminden kaynaklanır. İnternetten gelen bilgilere ve insan geri bildirimlerine dayandığı için çıktılar yanlış, eksik veya önyargılı olabilir.
Bilgisayar dünyasında bir söz vardır: çöp girerse, çöp çıkar (garbage in, garbage out). Dil modelleri web’den olabildiğince fazla bilgi emer ve sonra bunu yeni metin oluşturmak için kullanır. Bazen cevapları ikna edici gelir ama yanlıştır; yapay zekâ araştırmacılarının “var sanma” dediği şey budur.[3] [3]
ChatGPT bir konu hakkında ayrıntılı veya teknik bilgiye sahip olmayabilir. Bu, yalnızca bir taslak oluşturmak için kullanılırsa o kadar riskli olmayabilir. Ancak, müşteriye yönelik bir belgeye yanlış bilgilerin eklenmesi utanç verici olabilir veya daha kötüsü, iş kaybına yol açabilir. Ancak, yanlışlıkla ifşa edilen doğru bilgiler bir diğer önemli endişe kaynağıdır. Çalışanlar gizli şirket bilgilerini ChatGPT’ye girerse, yanlışlıkla ticari sırları ve diğer tescilli verileri ifşa edebilirler. Diğer taraftan, dil modeli korunan fikri mülkiyeti içeren sonuçlar üretebilir ve bu da yanlışlıkla telif hakkı ihlaline yol açabilir.
ChatGPT, bilinçsiz insan önyargısını belirli kararlardan kaldırmak için kullanılabilirken, eğitildiği bilginin bir sonucu olarak önyargı hâlâ var olabilir. İstihdam kararlarıyla bağlantılı olarak kullanıldığında, ChatGPT bu nedenle korunan özelliklere (örneğin, ırk, renk, din, cinsiyet veya engellilik) dayanarak istemeden ayrımcılık yapabilir ve yasal sorumluluk riski yaratabilir.
ChatGPT’nin riskleri, küçük işletme sahiplerinin zamandan ve paradan tasarruf etmek için yapay zekâ otomasyonunu benimsemesini engellememelidir. Ancak tek bir çözümden çok uzaktır. Yanlış bağlamda veya uygun güvenlik önlemleri olmadan kullanıldığında, ChatGPT bir işletme için önemli sorunlar yaratabilir.
ChatGPT kullanan şirketler, yapay zekâ araçlarının kullanımı bağlamında teknoloji kullanımını, davranış kurallarını ve gizlilik ve ticari sır anlaşmalarını açıkça ele alan politikalar oluşturmalı ve uygulamalıdır. Yapay zekâ alanındaki hızlı değişim hızı göz önüne alındığında, bu politikalar sıklıkla güncellenmeli ve işverenler çalışanları ChatGPT’nin en son kullanımları, faydaları ve riskleri konusunda eğitmeyi düşünmelidir.
[1] ChatGPT Genel Bakış, OpenAI, <https://chat.openai.com/> (son ziyaret tarihi 13 Ekim 2023).
[2] @sama, X (10 Aralık 2022, 18:11), <https://twitter.com/sama/status/1601731295792414720?lang=en.>
[3] Cade Metz, What Makes A.I. Chatbots Go Wrong? New York Times (Apr. 4, 2023), <https://www.nytimes.com/2023/03/29/technology/ai-chatbots-hallucinations.html.>
Yavuz Akbulak
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
• Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
• Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
• Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte),
• Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve
• Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte)
başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
• Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003),
• Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004)
ile
• Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II;
• Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021);
• Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021);
• Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021);
• Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022);
• Ticari Mevzuat Notları (2022);
• Bilimsel Araştırmalar (2022);
• Hukuki İncelemeler (2023);
• Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024);
• Hukuka Giriş (2024);
• İşletme, Pazarlama ve Hukuk Yazıları (2024),
• İnterdisipliner Çalışmalar (e-Kitap, 2025)
başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 3 bini aşkın Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.