Giriş
Ödeme yapmak, birçok insan için özel bir meseledir. Teknoloji şirketlerinin, bankaların, hükümetlerin veya işverenlerin ödemeleri izleyebileceği fikri pek de çekici değildir. Nakit, bu tür takipleri önlemek için bir çözüm sağlar, ancak belirli durumlarda (örneğin çevrimiçi satın alırken) kullanılması zahmetli veya tamamen imkânsız olabilir. Bu nedenle gizlilik, mevcut ve gelecekteki ödeme yöntemlerini düşündüğümüzde önemli bir faktördür. Biz dijital avroyu tasarlarken, Avrupa Merkez Bankası (European Central Bank-ECB) ve Avro Bölgesi merkez bankaları yeni dijital paramızın yüksek düzeyde gizlilik ve sağlam veri korumasıyla birlikte geldiğinden emin oluyorlar. ECB Blogu, dijital avronun gelecekteki kullanıcılarının neler bekleyebileceğini açıklıyor.
Dijital avro nakit para kadar özel mi olacak? Tam değil ama yakın. Dijital avro size mevcut diğer elektronik ödeme yöntemlerine göre daha iyi gizlilik ve veri koruması vaat etmektedir.
1. Dijital avro nedir?
Dijital avro, Avrupa Birliği’nin önemli bir projesidir: günlük ödeme aracı olarak nakdi tamamlamayı amaçlayan bir merkez bankası dijital para birimi. Herkes bunu mağazalarda, internette veya bireyler arasında kullanabilir. Hepsinden iyisi, bunu Avro Bölgesi genelinde dijital ödemelerin kabul edildiği her yerde kullanabileceksiniz. Elbette adınızın, işleminizin alıcısının, ödeme tutarının ve ilgili diğer tüm verilerin korunmasını istersiniz. Ee yapıyor muyuz?
Gizlilik, Avrupa Birliği yasa koyucusu tarafından olağan demokratik süreç yoluyla kabul edilecek dijital avro düzenlemesi ile garanti altına alınacaktır. Sonuçta, gizlilik ile kara para aklama ve başka yasa dışı faaliyetlerle mücadele gibi diğer kamu politikası hedefleri arasındaki uygun dengeye karar vermek Avrupalı yasa koyuculara kalmış olacaktır. Dijital avro bu düzenleme doğrultusunda hayata geçirilecektir. Yüksek düzeyde gizlilik sağlama arzumuz, bizi genellikle mevcut dijital ödeme yöntemlerinin sunduğu çözümleri aşan yenilikçi teknik çözümlere öncülük etmeye yöneltmiştir.
Peki, Avro sistem (Eurosystem) verilerinizi nasıl koruyacaktır?
2. Dijital avroyu çevrimdışı kullanmak: nakde yakın
“Çevrimdışı dijital avro” ile ödeme yapmayı seçmek, nakit paraya yakın bir gizlilik düzeyini korumanıza olanak tanır. Örneğin, bir arkadaşınıza akşam yemeği payınız için ödeme yapabilirsiniz ve ödeme bilgilerini yalnızca siz ve arkadaşınız bilebilir. Nasıl? Parayı aktarmak için hem akıllı telefonlarınızda dijital avro uygulamasını bulundurursunuz hem de onları yan yana tutarsınız.
Bu size tanıdık gelebilir çünkü bazı ticari ödeme çözümleri arkadaşlar arasında dijital transferlere izin vermektedir. Ancak dijital avronun gizlilik açısından büyük bir avantajı vardır. Çevrimdışı ödeme yaparken kişisel işlem ayrıntılarınızı başka hiç kimse göremez. Yani, öncelikle akıllı telefonunuzu kullanarak normal banka hesabınızdaki paranız ile dijital avro hesabınıza para yatırırsınız. Bu, ATM’den para çekip cüzdanınıza banknot koymaya benzer. Artık dijital avroyu aktarabilir ve çevrimdışı işlevini kullanabilirsiniz. Bu şekilde dijital avro kişisel ödeme verileri yalnızca iki telefon arasında kalır. Ne sizin bankanız, ne arkadaşınızın bankası ne de Avro sistem kişisel ödeme verilerini göremeyecektir.
Dijital avronun bu çevrimdışı işlevi, örneğin dağlarda yürüyüş yaparken internete bağlı olmadığınızda da çalışacaktır. Ve dijital avro, örneğin arkadaşınızın farklı bir Avro Bölgesi ülkesinde hesabı varsa, sınırlar ötesinde de çalışacaktır.
3. Dijital avro çevrimiçi, ticari çözümlerden daha fazla gizlilik sunar
Günümüzde çoğu ödeme yöntemi, sağlayıcının ödemeyi kimin ve ne için yaptığına ilişkin önemli miktarda bilgi toplamasına olanak tanımaktadır. Birçok kişi, ödeme verilerinin ticari amaçlarla kullanılmasından rahatsızlık duymaktadır. Bu nedenle Avro sistem, dijital avro tasarımına güçlü veri koruması uygulamaktadır. Bunu birkaç yolla yapıyoruz:
- Teknoloji: Avro sistemin çok sınırlı miktarda veriyi işlemesi için dijital avro kimliğiniz ödeme verilerinizden ayrılacaktır. Bankanız verilerinizi takma adla kullanacaktır ki; bu, adınızın Avro sistem tarafından görülmeyeceği ve yerine rastgele bir kimlik numarasının geleceği anlamına gelir.
- Kurallar: Avro sistem yalnızca çok sınırlı veri tutacaktır. Ayrıca hizmet sağlayıcılarımızın yüksek standartlara uymasını temin edeceğiz. Avro sistem için geçerli olan aynı gizlilik ve veri koruma kurallarını uygulayacağız, güçlü bilişim teknolojisi güvenliğimizi ve siber kurallarımızı uygulayacağız ve denetim hakları ve sözleşme ihlallerine ilişkin cezalar gibi güçlü sözleşmeye dayalı korumaları dâhil edeceğiz.
- Organizasyonel önlemler: Dijital avro, güvenlik izinleri (örneğin özgeçmiş kontrolleri) ve iş alanları arasında ayrım gibi tüm personelimiz için geçerli olan aynı organizasyonel önlemlerden yararlanacaktır. Bu önlemler çıkar çatışması gibi sorunların önlenmesine de yardımcı olacaktır.
Belki de teknik detaylardan daha önemli olan şey, dijital avronun bir kamu projesi olmasıdır. Bu neden önemlidir? Avrupa Merkez Bankası gibi kamu kurumlarının ödeme verileri ile para kazanmakla hiçbir ilgisi yoktur. Yalnızca az miktarda veriye sahip olacağız ve ödeme bilgilerinizi satmamıza veya pazarlama amacıyla kullanmamıza izin verilmeyecektir. Bu, günümüzün çoğu ödeme sağlayıcısıyla karşılaştırıldığında, gizlilik açısından temel farklılıklardan biridir.
4. Veri koruma uyumu
Tasarım bir şeydir, ancak veri koruma kurallarının denetlenmesi ve uygulanması da bir o kadar önemlidir. Veri koruma uyumu ve denetim çerçevesi oluşturmayı planlıyoruz. Veri koruma görevlilerinden oluşan bağımsız bir grup, veri koruma önlemlerinin uygulanmasını değerlendirecektir. Grup, dijital avro operasyonlarından, bilişim teknolojisinden, risk yönetiminden ve dijital avro ile ilgili diğer kuruluşlardan bağımsız olacaktır.
Bu bağımsız grup, dijital avro projesinin şeffaflığını ve güvenilirliğini daha da artıracak ve Avrupa Veri Koruma Denetçisi ve iç denetçilerimiz tarafından sağlanan mevcut güvencenin üstüne çıkacaktır.
Mahremiyet sadece yapılmamalı, aynı zamanda yapıldığı da görülmelidir.
Sonuç
Ödeme verilerinizi güçlü bir yasal çerçeve, teknolojik yenilik ve sıkı yasal uyum kullanarak koruyacağız. En son teknolojiye sahip gizlilik ve veri korumanın sağlanması, dijital avro projesinin önemli bir parçasıdır.
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.