Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği (Markets in Crypto-Asset Regulation; MiCA), varlık referanslı token’ler ve elektronik para token’leri [e-para token’i (asset-referenced tokens and e-money tokens)] olan Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği’ne tabi token çeşitleri arasında özel olarak ihraç edilen kripto para birimleri ile dağıtık defter teknolojisinin (distributed ledger technology-DLT) kavranmasını ya da anlaşılmasını hızlandırmayı amaçlamaktadır. Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği’nin açıklamalarının bağlayıcı olmayan metninde, aracısız (Bitcoin gibi) tamamen merkezi olmayan kripto para birimleri bu ürün düzenlemesinden muaf tutulmaktadır. Aynı zamanda, kripto varlıklar için aracılık, transfer ve saklama gibi belirli kripto varlık hizmetlerini sunan kripto varlık hizmet sağlayıcıları (crypto-asset service providers) ise, kripto para birimlerinin ne ölçüde merkezi olmayan bir yapıya sahip olduğuna bakılmaksızın lisanslamaya ve denetime tabi olacaktır.
Dijital Para Birimlerini ve İlgili Hizmetleri Sınıflandırma ve Düzenleme
Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği’nin sınıflandırılması tanıtıldıktan sonra, makalede varlık referanslı token’ler ile elektronik para token’lerine ilişkin ürün kurallarına genel bir bakış sunulmaktadır. Varlık referanslı token’lerin düzenlenmesi, büyük ölçekli küresel sabit paraları (stablecoins) engellemeyi amaçlayan Libra/Diem projesine katı bir düzenleyici yanıt olarak görülebilir. Varlık referanslı token’ler ile karşılaştırıldığında, e-para token’lerine ilişkin kurallar daha hafiftir ve e-paraya ilişkin mevcut geniş Avrupa Birliği (AB) kurallarının sırtına binmektedir (piggybacking). Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği’nin 22. Açıklama metninde de ileri sürüldüğü gibi, tamamen merkezi olmayan kripto para birimlerinin muafiyeti, sınırlama sorunları yaratır ve geniş çapta anlaşılırsa, (görünüşe göre) tamamen merkezi olmayan kripto para birimi planlarındaki artışa ters düşer.
Ayrıca Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği’nin kripto varlık hizmet sağlayıcısı kurallarının temel sütunları ortaya konmuştur. Temel olarak tüm kripto varlık hizmet sağlayıcıları mutemettir ve kurumsal yönetişime, varlık ayrımına ve operasyonel risk koşullarına tabidir. Ancak Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği, henüz başlangıç aşamasında olan bir kripto iflas düzenlemesinin varlığını öngörmektedir. İkincisi, Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği’nin kripto varlık hizmetlerine ilişkin aktiviteye dayalı tanımı, 2020 yılındaki durumu yansıtmaktadır. Kripto borç verme ve kripto bahsi (crypto-lending and crypto-staking) gibi bugün önemli olan para birimi hizmetlerini kapsamamaktadır. Ancak bu hizmetlerden bazıları AB fon düzenlemesi kapsamında kolektif yatırım planı olarak nitelendirilebilir. İronik bir şekilde, AB finans hukukundaki boşlukları doldurmak için tasarlanan Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği, kendi eksikliklerini gidermek için genel AB finans düzenlemelerine güvenmektedir.
Makalenin Sonuçları: Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği’nin Dijital Para Birimlerine Yaklaşımı
AB kripto para düzenlemesinin benzersiz özelliği, menkul kıymetler, emtialar, ödemeler veya kredi kurumları ile ilgili yaklaşımı izlememesi, ancak bunun yerine, bildiğimiz kadarıyla, özel olarak ihraç edilen iki ana kripto para türü için özel olarak hazırlanmış ilk kurallar dizisine sahiptir: varlık referanslı token’ler [örneğin küresel sabit para projesi Libra/Diem (global stablecoin project Libra/Diem)] ile elektronik para token’leri [özellikle geleneksel sabit paralar (traditional stablecoins)]. Bu nedenle, bir nevi diğer finansal düzenleme türlerinden düzenleyici örnekleri birleştirmektedir. Varlık referanslı token’ler ile elektronik para token’lerine yönelik ürün kuralları da, ödeme hizmetlerinden ve yatırım fonlarından bilinen özellikleri birleştirmektedir. Buna karşılık, kripto varlık hizmet sağlayıcılarına ilişkin kurallar lisanslama ve temsil görevlerini sağlar ve böylece kripto varlık hizmet sağlayıcılarının token sahiplerinin vekilleri olarak anlaşılmasına zemin hazırlar.
Hızlı inovasyon zamanlarındaki tüm düzenlemeler gibi, Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği de konseptlerin test edilmemiş olması ve inovasyonun devam etmesi ve gelecek düzenlemelere duyarlı olması nedeniyle daha yürürlüğe girmeden önce güncelliğini yitirme riski ile karşı karşıyaydı. Bu risk, kripto borç verme ve kripto bahsinin Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği’nin kapsamı dışında kalması nedeniyle, Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği’nin ‘V’ no.lu Başlıktaki kripto varlık hizmeti düzenlemesinin faaliyet bazlı kapsamı nedeniyle bir dereceye kadar gerçekleşmiştir. Zamanın ve inovasyonun rüzgârları sayesinde daha iyi test edilen, AB finans hukukunun daha geleneksel kavramlarının [yani yatırım fonu düzenlemesi (investment fund regulation)] Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği’nin bazı boşluklarını doldurmaya hazır olması memnuniyetle karşılanmaktadır.
Kripto Varlık Piyasaları Yönetmeliği’nin kapsamına ilişkin zorluklar, yeniliğin nasıl düzenleneceğine ilişkin daha genel bir sorunun örneğini teşkil etmektedir. Düzenleyici otoriteler bu sorunu en iyi şekilde, düzenleyici feragatlere tabi olarak, geleneksel finans hukuku kavramlarının [menkul kıymetler veya devredilebilir menkul kıymetler gibi (securities or transferable securities)] uygulanmasını isteyen geniş temerrüt kurallarını kullanarak çözebilirler. Bu kurallar, başlangıçtan itibaren yeniliğe zarar verebilirken, düzenleyici otoriteler, finans hukukunun başlangıçta dar olan kapsamını sonradan genişletme konusunda kendilerini yetersiz bulsalar da, başvuru üzerine yükümlülüklerden her zaman feragat edebilirler.
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.