Güney Kore’nin girişim sermayesi (venture capital) ekosistemi, hükümetin girişimleri teşvik eden sağlam politikaları sayesinde gelişmiştir. Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) aksine, Kore’de 2000’lerin başında kanıtlanmamış girişimlere yatırım yapmaya istekli yatırımcı havuzları yoktu. Bu nedenle, Kore hükümeti “chaebol” odaklı ekonomiyi çeşitlendirmek için girişim sermayesi yatırımlarını teşvik etmiştir. Sonuç olarak, yatırımlar artmış ve Kore girişim sermayesi sektörü 2021’de OECD ülkeleri arasında beşinci en büyük konuma gelmiştir (OECD, 2021[1]). Hükümetin rolü Kore girişim sermayesi ekosistemini anlamak için kilit öneme sahip olduğundan, yeni bir makalede Kore’deki girişim sermayesi fonlarının ve girişim sermayesi firmalarının benzersiz özellikleri analiz edilmekte ve daha fazla büyüme için zorluklar belirlenmektedir.
1. Girişim Sermayesi Yatırımlarının ve Devlet Destekli Girişim Sermayesi Fonlarının Büyümesi
Kore’deki çoğu girişim sermayesi fonu, ana yatırımcısı hükümet fonu olan devlet destekli fonlardır. Girişim sermayesi fonlarına yatırım yapmak isteyen yatırımcı eksikliğine yanıt olarak, hükümet finansman açığını kapatmak için birkaç fon kurmuştur. 2005 yılında 13 hükümet bakanlığından fon alarak kurulan Kore Fonu, girişim sermayesi yatırım manzarasının şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır. 2014 yılından 2019 yılına kadar Kore’nin toplam girişim sermayesi fonlarının yaklaşık yüzde 20’sini finanse ederek girişim sermayesi yatırım ekosistemine önemli katkılarda bulunmuştur (Kwak, 2019[2]).
Devlet destekli fonlarda, sınırlı sorumlu ortaklar (limited partners) ile sınırsız sorumlu ortaklar (general partners) arasındaki güç dinamiği, tipik girişim sermayesi fonlarından farklıdır. Bağımsız girişim sermayesi fonlarının aksine, devlet destekli fonların fon oluşturma süreci, sınırsız sorumlu ortaklar tarafından değil, devlet fonları tarafından başlatılır. Devlet fonları, sınırsız sorumlu ortakların yatırım kararlarına müdahale etmese de, girişim sermayesi firmaları için ahlaki tehlikeyi ve temsil sorunlarını azaltmak amacıyla sınırsız sorumlu ortakların yatırım faaliyetlerini yakından izler (KFoF Kılavuzları, 2022[3]).
Bu yapı sınırsız sorumlu ortak temsil sorunlarını hafifletmede oldukça etkili olsa da, girişim sermayesi fonlarında sınırsız sorumlu ortak takdir yetkisini ve özerkliğini de sınırlandırmakta ve bu da girişim sermayesi fonlarının genel getirilerini azaltabilmektedir. Girişim sermayesi fonları ile ilgili yasal çerçeveler, hükümet destekli fonların standart olması varsayımına göre oluşturulduğundan, hem bu fonlar hem de bağımsız girişim sermayesi fonları aynı yasal çerçevelere tabidir (VIPA, 2023[4]). Girişim sermayesi fonlarına ilişkin düzenlemeler, zorunlu yatırım oranını, izin verilen yatırım araçlarını ve girişim sermayesi fonları ile sınırsız sorumlu ortaklar için yasaklanmış faaliyetleri kapsar. Bu kısıtlamalar nedeniyle, bazı girişim sermayesi firmaları yatırım oranlarını yerine getirmek ve yaptırımlardan kaçınmak için başka türlü seçmeyecekleri daha az umut vadeden girişimlere yatırım yapmak zorunda kalmaktadır.
2. Halka Açık Girişim Sermayesi Şirketleri
Devlet destekli fonların sınırsız sorumlu ortakları olarak hizmet veren Kore girişim sermayesi firmaları çoğunlukla şirket olarak yapılandırılmıştır ve bunlardan bazıları halka açık şirketlerdir (Kwak, 2021; Song, 2024[5]). Halka açık girişim sermayesi firmaları (publicly traded venture capital firms), toplam girişim sermayesi firması sayısının yalnızca yüzde 6’sını oluşturmasına rağmen önemli varlıkları yönetirler. Girişim sermayesi firmalarının halka açılma kararı, hükümet politikaları tarafından desteklenen devlet destekli fonlar aracılığıyla Kore girişim sermayesi yatırım ekosisteminin geliştirilmesi ile ilgilidir. Halka açık şirketler daha güvenilir olarak algılandığından, halka açık girişim sermayesi firmalarının devlet destekli fonların sınırsız sorumlu ortakları olarak seçilme ve diğer yatırımcıları çekme şansı daha yüksektir.
Ancak, halka açık girişim sermayesi firmalarında girişim sermayesi firması hissedarları ile girişim sermayesi fon sınırlı sorumlu ortakları arasında belirli çıkar çatışmaları ortaya çıkabilir (özellikle de bir fon düşük performans gösteriyorsa ve bir girişim sermayesi firması birden fazla fon için sınırsız sorumlu ortak görevi görüyorsa). Bu senaryoda, bir girişim sermayesi firması, potansiyel olarak düşük performans gösteren fonun sınırlı sorumlu ortaklarının çıkarlarını göz ardı ederek, taşınan faiz kazanma olasılığını artırmak için dikkatini düşük performans gösteren fondan iyi performans gösteren bir fona kaydırmaya meyilli olabilir (Birdthistel& Henderson, 2009[6]).
Girişim sermayesi şirketleri ile yatırımcıları arasındaki bilgi asimetrisi nedeniyle yatırımcı koruma sorunları ortaya çıkabilir (Kim, 2017[7]). Halka açık girişim sermayesi firmaları diğer halka açık şirketlerle aynı kamuyu aydınlatma yükümlülüklerine uymak zorunda olsa da, halka açık girişim sermayesi firmalarının iş modelleri, kazançlarının yönettikleri girişim sermayesi fonlarının performansına bağlı olması bakımından farklılık gösterir. Halka açık girişim sermayesi firmaları için girişim sermayesi fonları ile ilgili özel kamuyu aydınlatma yükümlülükleri olmadığından, halka açık yatırımcılar bunlar hakkında bilinçli kararlar almakta zorlanırlar.
3. Koreli Girişim Sermayesi Fonları ve Girişim Sermayesi Firmalarının Karşılaştığı Zorluklar
Mevcut aşamada girişim sermayesi yatırımını daha da geliştirmek için, girişim sermayesi firmalarını ve fonlarını yöneten düzenlemeleri iyileştirirken yasal çerçeveleri ve politikaları girişimci teşviklerle uyumlu hale getirmeye odaklanmak hayati önem taşımaktadır. İlk olarak, girişim sermayesi yatırımı için yasal çerçeveler, sınırsız sorumlu ortaklara kendi fonlarını yönetmede daha fazla takdir yetkisi ve özerklik vererek bu geçişi destekleyecek şekilde güncellenmelidir. Örneğin, yasal sistemler, devlet destekli fonlar ve bağımsız girişim sermayesi fonları için farklı düzeylerde düzenleme sağlamak ve bağımsız girişim sermayesi fonları durumunda sınırsız sorumlu ortaklara daha fazla takdir yetkisi sağlamak üzere yeniden düzenlenebilir.
İkinci olarak, girişim sermayesi şirketlerini sınırsız sorumlu ortak olarak yöneten düzenlemeler, paydaşlar arasındaki çıkar çatışmalarını yönetirken emanet görevlerini güçlendirmek için revize edilebilir. Mevcut kurallar çıkar çatışması durumlarını yetersiz bir şekilde ele almakta ve bu da girişim sermayesi şirketlerinin çıkar çatışmalarını adil bir şekilde yönetme görevlerini açıklığa kavuşturan ve uygulayan yenilenmiş bir düzenleyici çerçeveye ihtiyaç olduğunu göstermektedir.
Son olarak, halka açık girişim sermayesi firmaları ile ilgili olarak, borsalar halka açılmayı amaçlayan girişim sermayesi şirketlerinin yönetim yapılarına ilişkin ilave incelemeler yapmalı ve hissedarları ile fonlarının sınırlı sorumlu ortakları arasındaki çatışmaları ele almak için mekanizmaları olup olmadığına odaklanmalıdır. Ayrıca, halka açık girişim sermayesi firmaları için kamuyu aydınlatma çerçevelerinin, yatırımcılara bu şirketlerin yönettiği girişim sermayesi fonları ile ilgili önemli bilgileri açıklayarak bilgi asimetrisini azaltmak için artırılması gerekir.
[1] <https://data-explorer.oecd.org/vis?df%5bds%5d=DisseminateFinalDMZ&df%5bid%5d=DSD_VC@DF_VC_INV&df%5bag%5d=OECD.SDD.TPS>
[2] <https://kvic.or.kr/en/index>
[3] <https://www.kvic.or.kr/en/index>
[4] <https://www.law.go.kr/LSW/eng/engLsSc.do?menuId=2§ion=lawNm&query=venture+investment+promotion+act&x=0&y=0#liBgcolor2>
[5] <https://marketin.edaily.co.kr/News/Read?newsId=02978246638759360>
[6] <https://www.jstor.org/stable/27654696>
[7] <https://heinonline.org/HOL/LandingPage?handle=hein.journals/flsulr44&div=38&id=&page=>
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.