Kanada Merkez Bankası, geçen ay ilk kez Yönetim Kurulu müzakerelerinin ayrıntılı bir özetini yayınlayarak, para politikası kararları hakkında düzenli olarak ayrıntılı bilgi yayınlama konusunda yaklaşık iki düzine diğer merkez bankasına katıldı.
Ekonomik ve finansal türbülans, politika yapıcılardan daha fazla şeffaflık gerektiriyor. Merkez bankaları enflasyonu düşürmek için faiz oranlarını yükseltirken, paydaşlar incelemelerini artırıyor. Bazı ülkelerde politika yapıcılar, özerkliklerini yönetmeye yönelik artan çağrılarla karşı karşıya kalmaktadır. Kamu güvenini sürdürmek, bağımsızlığı korumak ve bu tür zorluklar karşısında politika etkinliğini artırmak için para otoriteleri şeffaflık ve hesap verebilirliğe odaklanmalıdır.
İsveç Riksbank’ın 17 yıllık yöneticiliği görevinden Aralık ayında istifa eden Stefan Ingves, bunu en iyi şekilde ifade etti: Ocak ayında Merkez Bankacılığı ile yaptığı bir röportajda “Bağımsızlık şeffaflık gerektirir” dedi ve ekledi: “Bağımsızsanız, insanların ne yaptığınızı anlaması çok önemlidir. Bağımsızsanız ve halka ‘Bu sizi ilgilendirmez’ dersen, bağımsızlık er ya da geç elinden alınacaktır.”
Uluslararası Para Fonu’nun (International Monetary Fund-IMF) Merkez Bankası Mevzuatı Veritabanının da gösterdiği gibi, pek çok yasa, özellikle para politikası için açık şeffaflık hükümleri içermektedir.
IMF şeffaflığın önemini kabul etmiş ve aktif olarak desteklemiştir. 2020’de Yürütme Kurulu, yetkileri, işlevleri ve operasyonları kapsayan kapsamlı bir ilkeler dizisi olan yeni bir gönüllü Merkez Bankası Şeffaflık Yasasını kabul etti. Yasaya dayalı olarak IMF, merkez bankalarına şeffaflık uygulamalarının gözden geçirilmesine katılma fırsatı sunuyor.
İncelemeler, merkez bankalarının şeffaflıklarını ve hesap verebilirliklerini ölçmelerine yardımcı olarak milletvekilleri, yatırımcılar ve bireylerle daha etkili iletişimi ve daha bilinçli diyaloğu kolaylaştırıyor.
Bugüne kadar IMF, Kanada, Şili, Fas, Kuzey Makedonya, Seyşeller, Uganda ve Uruguay merkez bankalarını yönetişim, politikalar, operasyonlar, sonuçlar ve hükümet ve mali düzenleyiciler gibi diğer resmi paydaşlarla ilişkileri kapsayacak şekilde inceledi. Pilot gözden geçirme deneyimleri yeni bir politika belgesinde özetleniyor.
Gözden geçirmeler, hesap verebilirliği kolaylaştırmada şeffaflığın öneminin yanı sıra, merkez bankası performansının ve yetkilere uygunluğun detaylandırılmasına dikkat çekiyor. Ayrıca merkez bankaları ile milletvekilleri, haber medyası, akademisyenler ve halk dahil olmak üzere çeşitli paydaşları arasında daha etkili iletişimi kolaylaştırmaya yardımcı olurlar. Bu, iletişim araçlarını, kanallarını ve mesajlarını hedef kitlenin ihtiyaçlarına göre ayarlamalarına yardımcı olarak belirsizliği azaltır ve daha iyi politika seçimlerine katkıda bulunur.
Merkez bankaları tavsiyelere nasıl tepki verdiler? Kanada Merkez Bankası’nın politika görüşmelerinin özetlerini yayınlama kararının ötesinde, Şili Merkez Bankası, IMF’nin şeffaflık incelemesine dayanan yeni bir şeffaflık politikasını onayladı ve çalışma şekli hakkında ek bilgi sağlamak için web sitesinde özel bir bölüm oluşturdu.
Seyşeller Merkez Bankası Para Politikası Raporu yayınlamaya başlarken, Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Merkez Bankası denetim ve risk yönetimi ayrıntılarını açıkladı. Fas, Seyşeller ve Uganda merkez bankaları, kurumsal stratejiler geliştirerek ve iletişim birimlerini güçlendirerek iletişimlerinin etkinliğini artırmak için inceleme bulgularını kullandılar.
Her merkez bankasının arkasında kendini işine adamış profesyoneller bulunmaktadır. Ve incelemeler, daha net ve daha anlaşılır iletişim ihtiyacı konusunda farkındalık yaratmalarına yardımcı oldu. Sonuç olarak, bir merkez bankası yetkilisinin IMF tarafından pilot aşamadan sonra yürütülen ankete yanıt olarak belirttiği gibi, “daha etkili ve müşteri odaklı iletişim sistemleri oluşturmaya” yardımcı oluyor.
Sıradaki nedir?
Merkez bankaları artan zorluklarla karşı karşıya kalırken; şeffaflığı artırmaları kritik önem taşıyor, çünkü nihayetinde bağımsızlıkları ve politika etkinlikleri tehlikede olacaktır.
Gelecekteki şeffaflık incelemeleri, şeffaflığı ve hesap verebilirliği geliştirmek için gönüllü bir araç olarak tüm IMF üyelerine açık olacaktır. IMF ayrıca, farklı merkez bankalarındaki personel arasında akran öğrenimini kolaylaştırmak için incelemeler sırasında belgelenen bilgilere dayalı olarak bir şeffaflık uygulamaları havuzu oluşturacaktır. Yeni araç, merkez bankalarına olan güvenin yanı sıra, giderek daha karmaşık hale gelen bir dünyada güvenilirliklerini ve etkinliklerini güçlendirmeye yardımcı olacaktır.
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.