“Hakkın toprağında mülküm var deme,
Dam ile harmanda hakkım var deme,
Güçlüyüm, kuvvetliyim, mevkiim var deme,
Adamı sırt üstü yere vuran var,
Kara karıncayı gece gören var.”
Aşık Noksani (asıl adı ‘Ahmet Kaynar’; 1899-1972)
Kripto firması iflasları ve bunun sonucunda kripto ekosistemindeki bozulma, bu alandaki likidite ve düzenleyici kaygıları şiddetlendirmeye devam edecektir. Son aylarda neredeyse her kripto para birimi türünün fiyatları yarıya düştüğü için bulaşma belirtileri belirgindir. Kripto ekosistemini destekleyen tüm katılımcılar risk altında olduğundan, bu riski yönetmek çok önemlidir.
Aşağıdaki örneklerin gösterdiği gibi, fon yöneticileri birden fazla cephede hazırlanmak zorundadırlar:
- Düzenleyicilerin kapsamını genişletmesi (regulators broadening scope): Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (U.S. Securities and Exchange Commission; SEC), yalnızca hileli halka arzları hedeflemekle kalmıyor, aynı zamanda kripto işlemlerinde yatırımcılar da dâhil olmak üzere tüm katılımcıları inceliyor. Son sayımda, SEC ve CFTC (Commodity Futures Trading Commission; ABD Emtia Vadeli İşlemler Komisyonu), dünyadaki diğer düzenleyicilerin toplamından beş kat daha fazla kripto yaptırım uyguladı.
- İnceleme altındaki borsalar (exchanges under scrutiny): Merkezi olmayan finans (decentralized finance-DeFi) platformlarına karşı iyi duyurulan eylemlerin ardından, uygulama odağı kripto borsalarına kayıyor. Son çöküşlerle birlikte, düzenleyiciler harekete geçme baskısı altındadır.
- DOJ (United States Department of Justice; Adalet Bakanlığı): ABD Adalet Bakanlığı kuşkusuz kripto alanındaki düpedüz dolandırıcılıkların düşük asılı meyvesine odaklanmaya devam edecek olsa da, bilerek veya kasıtlı körlükle hareket ederek yasa dışı faaliyetleri gizleyen veya teşvik eden kripto işlemlerini kolaylaştıran borsalara ve diğerlerine karşı daha karmaşık kara para aklama kovuşturmaları görmeyi bekliyor.
- Alım satım (işlem) sorunları (trading issues): CFTC ve SEC, menkul kıymetler/emtia alanında geleneksel olarak çoğu kripto ve kripto ile ilgili varlığa uygulanan şablonları kullanacaktır. Örneğin, manipülasyona karşı, reklama karşı, içeriden öğrenenlerin ticareti, yasal sigortacı vb.
- Merkezi olmayan özerk kuruluşlar (decentralized autonomous organization; DAOs) ve Nitelikli Fikri Tapular (non-fungible tokens; NFTs): Bu projeler, çeşitli düzenleyici talepleri yerine getiriyor. SEC ise, adları ne olursa olsun, bunları potansiyel olarak kendi yetkisi altında görüyor.
- Sınırlı sorumlu ortaklıkların özel iddiaları (private claims by limited partners): Bir yatırım kötüye gittiğinde, özenin yeterliliği ve yatırımın fon için uygun olup olmadığı da dâhil olmak üzere, geçmiş görüş merceğinden çerçevelenen sorular gündeme gelecektir.
- Halka kapalı şirket menkul kıymetler davaları (private securities litigation): Kripto şirketleri sendelediğinde, işletmeyi destekleyen risk sermayesi firmaları, büyük ihtimalle davacıların derin cepler arayan firmaları tarafından hedef alınır.
TerraForm Labs, kripto girişimlerinin birden çok cephede karşılaştığı zorlukları gösteriyor. Bağlantılı kripto para birimleri TerraUSD ve Luna çöktüğünde, geliştiricileri TerraForm Labs zaten çok sayıda düzenleyici soruşturmayla karşı karşıyaydı ve bir SEC mahkeme celbinin uygulanmasına itiraz etmek için dava açmıştı. Çöküşün ardından, TerraForm Labs, girişim sermayesi fonu destekçileri (‘Luna Foundation Guard’ olarak da bilinir) ile birlikte, Amerika Birleşik Devletleri’nde çok sayıda toplu davalar (class action lawsuits) ile sarsıldı. Her dava, RICO ve/veya menkul kıymet ihlalleri dâhil olmak üzere bir dizi iddiayı içeriyordu ve Luna Foundation Guard’ın yatırımlarının Terra Token’ların yapay enflasyonuna neden olduğu ve sonuçta bunların çöküşüne katkıda bulunduğu iddia edildi. Kripto yatırımcılarının paraları iç etmiş (deep pocketed) risk sermayesi fonu destekçilerine karşı toplu davalar, muhtemelen bir sonraki adımdır. Bu tür iddiaların patlama alanı, potansiyel olarak, yönetim kurulu temsili veya operasyonlara katılım yoluyla kontrol uygulayan sınırlı sorumlu ortakları (limited partners) içerecektir.
Sonuç olarak: son henüz görünmüyor, daha doğrusu bu sadece başlangıcın sonudur. Düzenleyiciler ve davacıların avukatları, yakın zamanda geri adım atacaklarına dair herhangi bir işaret göstermiyor. SEC Başkanı Gary Gensler’in sözleriyle: “Kripto platformları, zamanla test edilmiş menkul kıymetler yasalarına uyana kadar, yatırımcılara yönelik riskler devam edecektir. Sektörü uyumlu hale getirmek için mevcut tüm araçlarımızı kullanmak SEC’in önceliği olmaya devam ediyor.”
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.