Kripto varlıkları, enflasyonun korunmasından daha düzenli ödemelerin kolaylaştırılmasına, sansüre dayanıklı bilgi işlem sağlanmasına ve mülkiyet haklarının korunmasına kadar önemli tasarım ve (halka arz) değer teklifi farklılıkları (considerable design and value proposition differences) sergilemektedir. Bununla birlikte fiyatları genellikle benzer döngüsel modeller sergiliyor. Önemli getiri sağlayan yükseliş dönemleri hem bireysel hem de kurumsal yatırımcıları cezbetmiştir. Bu arada, piyasadaki müteakip gerilemeler siyasi figürlerin ve düzenleyici kurumların artan incelemesine maruz kalmıştır. Buna ek olarak, kripto piyasalarındaki hareketlerin diğer varlık türleri ile giderek daha fazla senkronize olduğu görülmektedir. Örneğin Bitcoin, 2020 öncesinde piyasa risklerine karşı yarı koruma görevi görüyordu. Ancak o zamandan bu yana S&P500 ile korelasyonu artmıştır.
Son bir makalede, çeşitli sorular ele alınarak kripto varlık fiyatlarını etkileyen faktörler araştırılıyor. Kripto varlıkları arasında ortak bir döngünün olup olmadığı araştırılıyor ve kripto ile küresel hisse senedi piyasaları arasındaki artan uyum incelenerek bu yakınlaşmanın arkasındaki itici güçler ortaya çıkarılmaya çalışılıyor. Ayrıca, küresel finansal döngüyü (global financial cycle) yönlendirdiği bilinen Amerika Birleşik Devletleri (ABD) para politikasının kripto döngüsünü de ne ölçüde etkilediği analiz ediliyor ve bu etkinin iletildiği belirli kanallar araştırılıyor.
Makalede, ilk olarak, kripto varlık fiyatlarında tek bir baskın faktörü belirlemek için dinamik bir faktör modeli kullanılıyor. Toplam kripto piyasasının yaklaşık %75’ini oluşturan en uzun süredir varlığını sürdüren token’lerin bazılarının günlük fiyatları analiz edilerek, onların dalgalanmaları bireysel kendine özgü hareketlere ve ortak bir bileşene ayrılıyor. Kripto fiyatlandırma verilerindeki varyansın yaklaşık %80’ini oluşturduğu için ikincisi ‘kripto faktörü’ (crypto factor) olarak adlandırılıyor.
Daha sonra, bu kripto faktörü ile en büyük gayrisafi yurtiçi hâsılaya (gross domestic product-GDP) sahip ülkelerin hisse senedi endeksleri kullanılarak oluşturulan bir dizi küresel sermaye faktörü arasındaki ortak hareketler araştırılıyor (Rey, 2013; Miranda-Agrippino ve Rey, 2020’nin yaklaşımı takip edilerek). Örneklem dönemi boyunca tutarlı bir pozitif korelasyon gözlemleniyor ve bu korelasyon 2020 sonrasında yoğunlaşıyor. Bu artan senkronizasyon, Bitcoin’in S&P500 ile olan ilişkisi ile sınırlı değildir, daha geniş bir şekilde tüm kripto para ve küresel sermaye faktörlerini de kapsamaktadır. Hisse senedi piyasaları daha yakından incelendiğinde, kripto faktörünün 2020 yılı sonrası küresel teknoloji ve küçük sermaye faktörleri ile daha güçlü bir korelasyona sahip olduğu ancak küresel finans faktörü ile daha az korelasyona sahip olduğu gösteriliyor.
Kripto ve hisse senetleri arasındaki eşzamanlılık, 2020’den sonra daha fazla kurumsal yatırımcının kripto sahnesine girmesiyle artmaya başlamıştır. Kriptoya kurumsal katılım, genel finansal varlıklarla karşılaştırıldığında orantısal olarak küçük olsa da, büyük işlem hacimleri perakende satımcıları gölgede bırakmaktadır. Kripto borsalarındaki kurumsal işlem (alım satım), 2020 yılının 2. Çeyreği ile 2021 yılının 2. Çeyreği arasında %1.700’ün üzerinde bir artış göstermiştir (yaklaşık 25 milyar ABD dolarından 450 milyar ABD dolarının üzerine çıkmıştır). Bu tür kurumsal yatırımcıların hem hisse senedi hem de kripto işlemleri yaptıkları göz önüne alındığında, marjinal özsermaye ile kripto yatırımcılarının risk profilleri arasında artan bir paralellik vardır (Bekaert, Hoerova ve Lo Duca, 2013’ün yaklaşımını takiben). Bu benzerlik, küresel özsermaye ile kripto faktörleri arasındaki korelasyonun önemli bir kısmını (yaklaşık %65) açıklamaktadır.
Makalede, ABD para politikasının küresel finans döngüsünü hızlandırmasıyla birlikte, artan kripto-hisse korelasyonu, FED (ABD merkez bankası) politikasının kripto piyasaları üzerinde benzer etkilere sahip olabileceği gösteriliyor. Örnek döneminde bilanço politikasının kritik rolünü hesaba katmak için gölge federal fon oranına sahip günlük VAR (value at risk-riskteki değer) kullanılarak bu hipotez test ediliyor. FED politikasının, küresel hisse senedi döngüsünde olduğu gibi kripto döngüsünü de etkilediği, kripto varlıklarının piyasa riskine karşı koruma sağladığı iddialarının tam tersi görülüyor. Spesifik olarak, gölge oranındaki %1’lik bir artış, kripto faktöründe 0,15 standart sapmalık sürekli bir düşüşe neden olur.
Makalenin bulguları, küresel hisse senetleri için Miranda-Agrippino ve Rey’in (2020) bulgularını yansıtıyor ve para politikasının risk alma kanalının kripto piyasasında da önemli bir öneme sahip olduğunu gösteriyor. Parasal bir sıkılaştırma, kripto piyasalarındaki toplam etkili riskten kaçınma oranındaki artışla birlikte ortaya çıkan kripto faktörünü azaltır. Ayrıca kurumsal yatırımcıların kripto varlık alım satımına katılma oranının artmasıyla bu kanalın öneminin arttığı görülüyor.
Sonuç olarak anılan çalışmada, çeşitli kripto (halka arz) değeri tekliflerinin gerekçelerine rağmen, kripto piyasalarının hisse senedi piyasalarıyla yüksek oranda senkronize olduğu ve ABD para politikasından önemli ölçüde etkilendiği gösterilmekte; ayrıca, kurumsal yatırımcıların kripto piyasalarına artan katılımının bu sonuçları doğruladığı savunulmakta ve kriptodan küresel hisse senedi piyasalarına potansiyel bulaşma riskine karşı uyarıda bulunulmaktadır.
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.