78/230 sayılı Karar: Birleşmiş Milletler’de kapsayıcı ve etkili uluslararası vergi işbirliğinin teşvik edilmesi
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu,
Birleşmiş Milletler Tüzüğü’nde yer alan amaç ve ilkelerin rehberliğinde,
Hükümetlerin, yasadışı finansal akışlarla mücadele, çalınan varlıkların kurtarılması ve iade edilmesi de dâhil olmak üzere, (ekonomik) kalkınma için finansman yaratılmasında daha iyi işbirliği yapabilmesi amacıyla, hem usul hem de esas açısından tamamen kapsayıcı ve daha etkili hale getirilmesi için uluslararası vergi işbirliğinin güçlendirilmesinin güncelliğini ve önemini yineleyerek sürdürülebilir kalkınma için finansal bütünlüğün teşvik edilmesi ve kamu kurumlarının iyileştirilmesi,
Agresif vergiden kaçınma ve vergi kaçakçılığının güven, toplumsal sözleşme, finansal bütünlük, hukukun üstünlüğü ve sürdürülebilir kalkınma üzerinde yarattığı, en yoksul ve en savunmasız kişileri etkileyen yıpratıcı etkiye dikkat çekilmesi,
Üye Devletlerin uluslararası vergi işbirliğini artırmayı taahhüt ettikleri, ülkeleri ulusal kapasiteleri ve koşulları doğrultusunda teşvik ettikleri Üçüncü Uluslararası Kalkınmanın Finansmanı Konferansının Addis Ababa Eylem Gündemine ilişkin 27 Temmuz 2015 tarihli ve 69/313 sayılı kararının yeniden teyit edilerek, şeffaflığı güçlendirmek ve faaliyet gösterdikleri yerdeki vergi makamlarına ülke bazında raporlama yapan çokuluslu şirketler de dâhil olmak üzere uygun politikaları benimsemek, yetkili makamlar için gerçek yararlanıcı (intifa hakkı sahibi) bilgilerine erişim ve gelişmekte olan ülkelere yardım ederek vergi makamları arasında uygun şekilde vergi bilgilerinin otomatik olarak paylaşılması yönünde ilerlenmesi için birlikte çalışılması; özellikle en az gelişmiş olanların, gerektiğinde uluslararası vergi işbirliğine yönelik çabaların yaklaşım ve kapsam yönünden evrensel olması ve özel durumlarda belirli ülkeler olmak üzere tüm ülkelerin farklı ihtiyaçlarını ve kapasitelerini tam olarak dikkate alması gerektiğinin vurgulanması,
Tamamen mevcut uluslararası ve çok taraflı düzenlemeler dikkate alınarak, Birleşmiş Milletler’in hükümetler arası süreci vasıtasıyla geliştirilen ve üzerinde anlaşmaya varılan bir uluslararası vergi işbirliği çerçevesi veya aracının geliştirilmesi olasılığı da dâhil olmak üzere, ilave seçeneklerin değerlendirilmesi marifetiyle uluslararası vergi işbirliğinin kapsayıcılığını ve etkinliğini güçlendirmenin yolları hakkında Birleşmiş Milletler Genel Merkezinde hükümetler arası tartışmalar başlatmaya karar verdiği 30 Aralık 2022 tarihli ve 77/244 sayılı kararının hatırlatılması,
Tutarlı ve uyumlu uluslararası vergi kurallarının değerini dikkate alarak ve aynı zamanda her Üye Devletin vergi egemenliğine saygı göstererek, özü ve süreci göz önünde bulundurarak, uluslararası vergi kurallarının meşruluğunun, istikrarının, esnekliğinin ve adilliğinin arttırılmasının vergi sistemlerindeki ilgili tüm paydaşların ortak çıkarına olduğunun ve tam kapsayıcı ve daha etkili bir uluslararası vergi işbirliği için yasal temel oluşturularak uluslararası vergi işbirliğinin yaygınlaştırılmasını gerektirdiğinin kabul edilmesi,
Vergi egemenliğine saygının, tüm ülkelerin kuralların geliştirilmesine haklı ve önkoşulsuz olarak etkili bir şekilde katılmasına ve bunları kendi ihtiyaç ve tercihlerine göre uyarlamasına ve uygulamasına olanak tanıyan uluslararası vergi işbirliği anlamına geldiğinin kabul edilmesi,
Tercihlerine göre doğrudan veya ülke gruplamaları aracılığıyla gündem belirleme, tartışma ve karar alma süreçlerine katılma fırsatı dikkate alınarak, uluslararası vergi işbirliğine kapsayıcı ve etkili katılımın, prosedürlerde, norm belirleme süreçlerine gereksiz kısıtlamalar olmaksızın anlamlı bir şekilde katkıda bulunmak için tüm ülkelerin farklı ihtiyaçlarını, önceliklerini ve kapasitelerini dikkate alması ve bunları yapmaları için destek verilmesi de dâhil olmak üzere onları desteklemesi gerektiği anlamına geldiğinin de kabul edilmesi,
Ayrıca, uluslararası vergi işbirliğinde kapsayıcılığın aynı zamanda gelişmekte olan ülkelerin uluslararası vergi işbirliğinin her alanına adil ve etkili bir şekilde katılabilmeleri için kapasite geliştirmeyi ve desteği de içerdiği kabul edilerek, kapasite oluşturma çabalarının gelişmekte olan ülkelerin ihtiyaçları ve önceliklerinin tam olarak dikkate alması gerektiğinin vurgulanması,
Gündem belirlemenin önemli bir usul unsuru olduğu kabul edilerek, kolektif eylem gerektiren vergi sorunlarının belirlenme ve çerçevelenme şeklinin, çoğu zaman bu zorluklara verilecek yanıtların kapsamı ve niteliği ile bunlarla başa çıkmanın öncelik sırasının önceden belirlenmesi,
Tamamen kapsayıcı ve etkili bir uluslararası vergi işbirliğinin, tüm katılımcıların prosedür açısından eşit düzeyde ve kararlara anlamlı bir şekilde katılma konusunda aynı yeteneğe sahip olmasını sağlamak için iyi oluşturulmuş ve şeffaf karar alma yapıları ile açık ve saydam kurallar gerektirdiğinin vurgulanması ve ülkelere ve işletmelere yardım etmek ve vergiden kaçınma fırsatlarını önlemek için açık ve tutarlı çok taraflı kuralların oluşturulması,
Kapsayıcı ve etkili bir uluslararası vergi işbirliği sisteminin, vergi uyuşmazlıklarını etkili bir şekilde önlemek ve çözmek için sağlam süreçler gerektirdiğinin kabul edilmesi ve gelişmekte olan ülkelerin maliyetli uluslararası uyuşmazlık çözümü süreçlerini ele almak için sınırlı kaynaklara sahip olduğunun akılda tutulması,
Kurumlar vergisi ve gelir vergisi ile katma değer vergisi gibi tüketim vergileri, güçlendirilmiş ve dijitalleştirilmiş vergi idareleri ile madenlerin etkin vergilendirilmesi dâhil olmak üzere uluslararası, bölgesel ve ulusal düzeyde ve birçok cephede eylem gerektiren sürdürülebilir kalkınma finansmanı açığını kapatmak için vergilendirmenin önemli rolünün de kabul edilmesi,
Uluslararası finansal mimarinin büyük bir revizyonunun parçası olarak, uluslararası vergi kurallarının tüm ülkelerin ihtiyaçlarına, önceliklerine ve kapasitelerine cevap vermesi ve modern piyasaların işleyiş ve iş yapma şekillerini uygun şekilde ele alması gerektiğinin vurgulanması,
Keza, mevcut çok taraflı ve uluslararası düzenlemelerin tam olarak dikkate alındığı, vergi normlarının şekillendirilmesi ve kural koyulmasına yönelik Birleşmiş Milletler hükümetler arası sürecinin, hâlihazırdaki uluslararası vergi işbirliği çabaları ve düzenlemelerindeki mevcut güçlü yönlerden yararlanacağının ve boşlukları ve zayıflıkları ele alacağının da vurgulanması,
69/313 sayılı kararda aynı zamanda Üye Devletlere vergi sistemlerinin adilliğini, şeffaflığını, verimliliğini ve etkililiğini geliştirmek için çalışma taahhüdünde bulunulduğunun kaydedilmesi,
Vergi kaçakçılığını, vergi matrahını aşındırmayı ve kâr aktarımını ortadan kaldırmak ve tüm vergi mükelleflerinin, özellikle de çokuluslu şirketlerin ve ulus ötesi şirketlerin, ekonomik faaliyetlerin gerçekleştiği ve değer yaratıldığı ülkelerin hükümetlerine vergi ödemesini sağlamak için tüm ülkelerin birlikte çalışması gerektiğinin kabul edilmesi,
Ulusal ve uluslararası yasa ve politikalara uygun olarak gelirlerin elde edildiği yerden, Addis Ababa Eylem Gündemi ve 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündeminin uygulanmasının ilave yerli kaynak seferberliği ile daha da desteklenebileceğinin kayıtlara geçirilmesi,
Vergi Sorunlarında Uluslararası İşbirliği Uzmanlar Komitesi’nin çalışmalarına ve Ekonomik ve Sosyal Konsey’in vergi sorunlarında uluslararası işbirliğine ilişkin 2023 tarihli özel toplantısına da dikkat çekilmesi,
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü/Grup 20’nin Matrah Aşındırma ve Kâr Aktarımına İlişkin Kapsayıcı Çerçeve çalışmalarına ve ardından iki sütunlu çözüm üzerinde devam eden çalışmalara dikkat çekilerek, bunun vergiden kaçınmayla mücadele ve uluslararası vergi kurallarının tutarlılığını geliştirmek için işbirliğini kolaylaştırdığının kaydedilmesi,
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü tarafından geliştirilen ortak bir raporlama standardı kapsamında Vergi Sorunlarında Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimi Standardının uygulanmasının yanı sıra Vergi Şeffaflığı ve Bilgi Değişimi Küresel Forumunun rolüne de dikkat çekilmesi,
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün elektronik ticaret bağlamında katma değer vergisi kılavuzlarının oluşturulmasına yönelik çalışmalarını ve bunların uygulanmasını desteklemek üzere ülkelere sağlanan ikili ve çok taraflı teknik yardım programlarının da dikkate alınması,
Uzman değerlendirmelerinin, vergi-gayrisafi yurtiçi hâsıla oranındaki bir artışın, vergi sistemi reformu ve kurumsal kapasite geliştirme kombinasyonu yoluyla düşük gelirli gelişmekte olan ülkeler ile yükselen piyasa ekonomileri için de mümkün olabileceğini öne sürdüğünün ayrıca kayıtlara geçirilmesi,
Birleşmiş Milletler, Uluslararası Para Fonu, Dünya Bankası Grubu ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü arasında vergi konularında işbirliği ve koordinasyonu yoğunlaştırmayı amaçlayan Vergi İşbirliği Platformu’nun çalışmalarının hatırlatılması,
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ile Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı’nın Sınır Tanımayan Vergi Müfettişleri ortak programlarındaki çalışma ve işbirliğine dikkat çekilerek, benzer çabaların güçlendirilmesi gerektiğinin vurgulanması,
20 liderden oluşan Grubun, 9-10 Eylül 2023 tarihleri arasında Yeni Delhi’de düzenlenen zirve sırasında yirmi birinci yüzyılın ihtiyaçlarına uygun, küresel olarak adil, sürdürülebilir ve modern bir uluslararası vergi sistemine yönelik işbirliğini sürdürme konusundaki kararlılığı kabul ve katılımı not edilerek aynı zirvede Afrika Birliği’nin 20’ler Grubu’nun daimi üyeliğine dâhil edilmesi,
Addis Vergi İnisiyatifi’nin, gelişmekte olan ülkelerin kalkınma finansmanında fark edilen açıkları kapatma kapasitelerini güçlendirmek amacıyla kolektif eylemi teşvik etme yönündeki çalışmalarına dikkat çekilmesi,
Ayrıca, Afrika Birliği Meclisi’nin Addis Ababa’da düzenlenen otuz altıncı olağan oturumunda aldığı karar da dâhil olmak üzere, Afrika Birliği’nin diğer pan-Afrika kurumlarıyla işbirliği içinde, yasadışı finansal akışlarla mücadele etmek için uluslararası işbirliğini teşvik etme yönündeki çalışmalarına da dikkat çekilerek 18-19 Şubat 2023 tarihlerinde, aksi takdirde ekonomik ve sosyal kalkınma için kullanılabilecek önemli finansal kaynakların Afrika’dan çekilmesine neden olan yasadışı finansal fon akışlarının engellenmesi,
Gelişmekte olan ülkelerin temel finansal sorunlarına toplu çözüm arayışına katkıda bulunmak ve eşitsizliklerin azaltılmasına ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin finansmanına ve büyümeye yardımcı olan adil vergi politikalarına ulaşmak amacıyla Latin Amerika ve Karayipler’de Bölgesel Vergi İşbirliği Platformu’nun yakın zamanda oluşturulduğunun dikkate alınması,
Addis Ababa Eylem Gündemi kapsamında Üye Devletlerin, güçlendirilmiş ulusal düzenleme ve artan uluslararası işbirliği yoluyla vergi kaçakçılığı ve yolsuzlukla mücadele etmek de dâhil olmak üzere, yasadışı finansal akışlarını nihai olarak ortadan kaldırmak amacıyla 2030 yılına kadar önemli ölçüde azaltma çabalarını iki katına çıkarma konusundaki kararlılıklarının anımsatılması,
Gelir idarelerinin kapasitelerini güçlendirme taahhüdünde bulunulması ve uluslararası topluluğa, ilgili teknolojik, kurumsal ve insani kapasite geliştirmeye yönelik desteğin artırılmasına ve vergi sistemlerinin verimliliğini optimize edecek bir araç olarak dijitalleşmeyi keşfetmeye çağrıda bulunulması,
Birleşmiş Milletler’de kapsayıcı ve etkili uluslararası vergi işbirliğinin desteklenmesine ilişkin BM Genel Sekreteri’nin raporunda;
1. Uluslararası vergi işbirliğini güçlendirmek ve onu tamamen kapsayıcı ve daha etkili hale getirmek için uluslararası vergi işbirliğine ilişkin bir Birleşmiş Milletler çerçeve sözleşmesinin geliştirilmesinin gerekli olduğunun vurgulanması;
2. Bir çerçeve sözleşmesi geliştirmenin, Kalkınmanın Finansmanına ilişkin Addis Ababa Eylem Gündemi ve 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündeminin uygulanmasının hızlandırılmasına da yardımcı olacağının kabul edilmesi;
3. Uluslararası vergi işbirliğine ilişkin Birleşmiş Milletler çerçeve sözleşmesinin görev tanımının taslağını hazırlamak amacıyla Üye Devlet liderliğinde, açık uçlu, geçici (ad hoc) hükümetler arası bir komite kurulmasına karar verilmesi;
4. Ayrıca, geçici hükümetler arası komitenin, mevcut uygulamalara uygun olarak, uluslararası kuruluşların ve sivil toplumun katkısıyla, mevcut zaman dilimleri içerisinde, bir defada en fazla 15 iş günü boyunca New York’ta toplanmasına ve Komitenin çalışmalarının Ağustos 2024’e kadar tamamlanması amacıyla organizasyonel toplantısının mümkün olan en kısa sürede yapılması;
5. Ayrıca geçici hükümetler arası komite bürosunun, beş bölgesel grubun her birinin eşit şekilde temsil edildiği, dengeli coğrafi temsil esasına göre ve cinsiyet dengesi dikkate alınarak seçilen bir başkan, başkan yardımcısı ve bir raportörden oluşması ama 20’den fazla üyeden oluşmamasına karar verilmesi;
6. Geçici hükümetler arası komiteden, bir çerçeve sözleşmesine ilişkin taslak görev tanımının hazırlanmasında talepte bulunulması:
(a) Başta gelişmekte olan ülkeler olmak üzere tüm ülkelerin ihtiyaçlarını, önceliklerini ve kapasitelerini dikkate almak;
(b) Diğer önemli ekonomik, sosyal ve çevresel politika alanlarıyla etkileşimleri dikkate alan bütünsel, sürdürülebilir bir kalkınma perspektifi benimsemek;
(c) Teknoloji ve iş modelleri ve uluslararası vergi işbirliği ortamları geliştikçe adil sonuçlar sağlamak için uluslararası vergi sisteminde yeterli esneklik ve esnekliğe duyulan ihtiyacı dikkate almak;
(d) İlgili diğer forumların çalışmalarını, potansiyel sinerjileri ve uluslararası, bölgesel ve yerel düzeylerde vergi işbirliğine dâhil olan çok sayıda kurumda mevcut olan mevcut araçları, güçlü yönleri, uzmanlığı ve tamamlayıcılıkları dikkate almak;
(e) Çerçeve sözleşmeyi detaylandırırken, vergi ile ilgili yasadışı finansal akışlara karşı önlemler ve giderek dijitalleşen ve küreselleşen bir ekonomide sınır ötesi hizmetlerin sağlanmasından elde edilen gelirlerin vergilendirilmesi gibi belirli öncelikli konulara ilişkin erken protokollerin eş zamanlı olarak geliştirilmesini değerlendirmek;
7. Genel Sekreterden, geçici hükümetler arası komitenin çalışmalarını desteklemek için gerekli kaynakları tahsis etmesinin talep edilmesi;
8. Özel hükümetler arası komiteden, yetmiş dokuzuncu oturumunda BM Genel Kuruluna, Birleşmiş Milletler çerçeve sözleşmesine ilişkin taslak görev tanımlarını içeren bir rapor sunmasının istenmesi;
9. Geçici hükümetler arası komitenin raporunu yetmiş dokuzuncu oturumunda değerlendirmeye ve yetmiş dokuzuncu oturumunun geçici gündemine “Makroekonomik politika soruları” başlıklı madde altında “Kapsayıcılık teşviki” ve “Birleşmiş Milletlerde vergi konularında kapsayıcı ve etkili uluslararası işbirliğinin teşvik edilmesi” başlıklı alt maddeleri dâhil etmeye karar verilmesi,
yönünde karar alınmıştır.
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.