‘Silikon Vadisindeki ve Ülke (ABD) Çapındaki Büyük Şirketlerde Kurumsal Yönetim Uygulamaları ve Eğilimler’ Üzerine

Kurumsal yönetim uygulamaları halka açık şirketler arasında önemli farklılıklar göstermekte ve bu, aşağıdakiler de dâhil olmak üzere birçok faktörü yansıtmaktadır:

  • Çeşitli iş/işletme hedeflerine verilen göreceli önem de dâhil olmak üzere, gelişim aşamalarındaki farklılıklar (örneğin, teknoloji ve yaşam bilimi şirketleri için büyümeye ve ölçeklendirme operasyonlarına odaklanmaya daha fazla önem verilebilir);
  • Farklı şirket türleri için yatırımcı tabanındaki farklılıklar;
  • Yönetim kurulu üyelerinin ve danışmanların şirketlerden ve yönetim kurullarından beklentilerindeki, şirketin büyüklüğü, yaşı, gelişim aşaması, coğrafyası, sektörü ve diğer faktörlere göre değişebilen farklılıklar ile
  • Büyük, köklü halka açık şirketler için uygun olan kurumsal yönetim uygulamalarının, daha yeni ve daha küçük şirketlere yönelik olanlardan anlamlı derecede farklı olabileceği gerçeği.

Halka açık şirketler arasında modern kurumsal yönetim reformlarının ilk dalgasının sinyalini veren 2002 tarihli Sarbanes-Oxley Yasası’nın kabul edilmesinden bu yana Fenwick, her yıl Standard & Poor’s 100 Endeksi’nde (S&P 100) yer alan şirketlerin ve Fenwick-Bloomberg Hukuk Silikon Vadisi 150 Listesi’nde (SV 150) yer alan teknoloji ve yaşam bilimi şirketlerinin kurumsal yönetim uygulamalarını araştırmaktadır. [1]

Araştırmanın Önemli Bulguları

Önceki yıllardaki kurumsal yönetişim uygulamalarının ve eğilimlerinin çoğu 2023 yılında da devam etmiştir. Dikkate değer gelişmeler arasında hem SV 150 hem de S&P 100’de yönetim kurulu cinsiyet çeşitliliğinde hafif bir artış yer almaktadır. Ayrıca ikili tür oy hakkı içeren pay yapısı (adi ve imtiyazlı paylar), yönetim kurulu sınıflandırması ve çoğunluk oylaması gibi diğer önemli alanlarda da değişiklikler görülmüştür.

S&P 100 şirketleri ve SV 150’de yer alan yüksek teknoloji ve yaşam bilimi şirketleri için karşılaştırmalı verilerin yanı sıra anketin geçmişine ilişkin trend bilgileri sunulmaktadır. Bazı durumlarda, SV 150’nin ilk 15, ilk 50, orta 50 ve alt 50 şirketinin (gelir açısından) karşılaştırmasını gösteren veriler (data showing comparison of the top 15, top 50, middle 50 and bottom 50 companies of the SV 150) de sunulmakta; [2] şirket büyüklüğünün veya ölçeğinin ilgili kurumsal yönetişim uygulamaları üzerindeki etkisi gösterilmektedir.

2023 yılına ilişkin gözlemler şunları içermektedir:

  • SV 150 ve S&P 100’ün kadın yönetim kurulu üyelerinin yüzdesi 2023 yılında da artmaya devam etmiş ve her iki grup da benzer düzeyde temsil göstermiştir. SV 150 şirketlerinin yönetim kurullarında görev yapan kadınların yüzdesi 2022 yılında %32,6’dan 2023’te hafif bir artışla %33’e yükselmiştir. Benzer şekilde S&P 100 şirketlerinin yönetim kurullarında görev yapan kadınların yüzdesi 2022’de %32,2 iken %33,6’ya yükselmiştir.
  • İkili tür oy hakkı içeren pay yapılarının benimsenmesi, hâlâ azınlıkta olmasına rağmen Silikon Vadisi teknoloji şirketleri arasında yakın zamanda oluşan önemli ve uzun vadeli bir eğilim olarak ortaya çıkmıştır. Geçtiğimiz on yıl boyunca SV 150, ikili tür oy hakkı içeren pay yapılarının sıklığında keskin bir artış görülmüş olup (2011’de %2,9 iken 2023 yılında %29,3’e çıkmıştır); bu eğilimin devam etmesi beklenmektedir. Bu oran, S&P 100’deki (2011 yılından bu yana %7 ila %12 arasında dalgalandıktan sonra 2023’te %8’e düşen) bu tür yapıların oranını büyük ölçüde aşmaya devam etmektedir.
  • Sınıflandırılmış yönetim kurulları, SV 150’deki teknoloji ve yaşam bilimi şirketleri arasında S&P 100 şirketlerine kıyasla önemli ölçüde daha yaygın olmaya devam etmektedir. SV 150’de bunların kullanımı istikrarlı bir şekilde artmıştır (2015’te %45,9 iken 2023 yılında %56’ya çıkmıştır). SV 150’nin orta 50 ve alt 50’sindeki şirketlerin, daha büyük SV 150 şirketlerine göre sınıflandırılmış yönetim kurullarına sahip olma olasılıkları daha yüksekti.
  • Hem S&P 100 hem de SV 150 arasında daha fazla şirket bir tür çoğunluk oyu yöntemini uygulamaktadır. Artış özellikle S&P 100 şirketleri arasında dramatik olmuş; 2004 ve 2023 yılları arasında %10’dan %97’ye yükselmiştir. SV 150’deki teknoloji ve yaşam bilimi şirketleri arasında bu oran 2004 yılında sıfırdan 2023 yılında %53,3’e yükselmiştir (gerçi bu 2022’ye göre hafif bir düşüştü).

SV 150 şirketlerinin yönetim kurulu başkanı ve CEO rollerini S&P 100 şirketlerine kıyasla ayırma olasılığı daha yüksek olup; sırasıyla %46,7 ve %61 bu rollerin birleşimine sahiptir. 2004 ila 2023 yılları arasında, içeriden bilgi sahibi olan yönetim kurulu başkanlarının yüzdesi her iki grupta da azalmış, ancak son birkaç yılda her iki grupta da küçük artışlar görülmüştür.

1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.