Genellikle ‘Finfluencer’ olarak da anılan finansal etkileyiciler ve içerik oluşturucular, sosyal medyada giderek daha fazla ücretsiz veya ücretli finans içeriği sağlıyorlar. Uzman olmayanların bu finansal tavsiyeleri, özellikle finansal okuryazarlığı olmayan tüketiciler için potansiyel olarak önemli finansal ve finansal olmayan zararlara neden olabilir. Amerika Birleşik Devletleri Finansal Davranış Otoritesi’nin (Financial Conduct Authority-FCA) bir çalışmasında, perakende yatırımcılar arasında düşük finansal okuryazarlık seviyeleri olduğu ortaya çıkarılmıştır. Örneğin, ankete katılan yatırımcıların %38’i ilk üç yatırımına yatırım yapmak için tek bir neden sıralayamamış olup, çoğu yatırımcının pratik kurallara ve içgüdülerine güvendikleri anlaşılmıştır. Finansal Davranış Otoritesi çalışmasının şok edici bulguları, ‘Finfluencer’ların Düzenlenmesi’ (Regulating Finfluencers) başlıklı makaleye de kısmen ilham vermiştir. Mezkûr makalede, Finfluencer’ların uygulamaları ve iş modelleri ile Avrupa Birliği (AB) yasalarının, üç ulusal yargı bölgesinin (Birleşik Krallık, Lüksemburg ve Almanya) ve beş sosyal medya platformunun faaliyetlerini nasıl yönettiği araştırılmaktadır. Buradaki birincil amaç, Finfluencer’ların faaliyetlerini ve düzenlemelerini anlamak ve mevcut çerçevenin tüketicileri yeterince koruyup korumadığını eleştirel bir şekilde incelemektir.
Finfluencer’lar, izlenme sayısına göre gelir elde etmek için eğitim içeriklerini sosyal medyada paylaşmak gibi çeşitli faaliyetlerde bulunurlar. Finfluencer’lar ayrıca, örneğin bire bir koçluk ve yatırım kursları gibi hizmetler ve ürünler de sağlamaktadırlar. Diğer Finfluencer’lar ise, aracı platformlar için bağlı kuruluş bağlantıları gibi üçüncü taraf ürünlerinin de reklamını yaparlar. Bazı Finfluencer’lar, piyasa manipülasyonu veya dolandırıcılık gibi hileli faaliyetlerde bulunurlar. Etkinlik ne olursa olsun, platformlar oluşturulan ağ (web) trafiğinden yararlanır. Ancak, AB yasalarına göre platformların yasa dışı içeriği fark ettikleri anda kaldırmaları gerekmektedir[1].
Finfluencer faaliyetleri, özellikle gizli pazarlama, finansal ürünlerin reklamı ve platform kuralları ile ilgili olarak çeşitli şekillerde düzenlenmekte ve şekillendirilmektedir.
İlk olarak, AB Haksız Ticari Uygulamalar Direktifi’nin (Unfair Commercial Practices Directive) maksimum uyumluluğunu uygulayan Birleşik Krallık kurallarıyla, gizli pazarlama (hidden marketing[2]) yönetilmektedir. Bu minvalde, sponsorlu içeriklerin izleyicilere ifşa edilmesi (Madde 11, Ek-I) gerekli olup; kişinin kendisini yanlış bir şekilde tüketici olarak tanıtması (Madde 22, Ek-I) gibi çeşitli uygulamalar, Direktifin kapsamlı “kara listesi” kapsamında her zaman adil değildir. Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği Adalet Divanı içtihatları söz konusu Direktif’in genel denetim hükümlerine ilişkin birçok uygulamayı da yasaklıyor.
İkinci olarak, finansal ürünlerin reklamı, 596/2014 sayılı Piyasanın Kötüye Kullanılması Yönetmeliği (Market Abuse Regulation), 2016/958 sayılı Yetkilendirilmiş Komisyon Yönetmeliği (Commission Delegated Regulation) ve 2014/65 sayılı MiFID II Yönergesi (MiFID II Directive) dâhil olmak üzere çeşitli araçlarla düzenlenmektedir. Yatırım tavsiyeleri yayan finans kuruluşları, bilgileri tarafsız bir şekilde sunmalı, çıkarları veya çıkar çatışmalarını kamuya açıklamalı ve birkaç zorunlu kamuyu aydınlatma içermelidir. Yatırım aracılığı ya da komisyonculuğu ve bireysel danışmanlık da Birleşik Krallık yetkilendirme programlarına tabidir ve aksi takdirde kesinlikle yasaktır. Ayrıca, Avrupa Menkul Kıymetler ve Piyasalar Otoritesi’ne (European Securities and Markets Authority-ESMA) göre ‘bir şeyin yatırım tavsiyesi olmadığını ve/veya birinin uzman olmadığını iddia etmek’ (claiming something is not an investment recommendation and/or someone is not an expert) geçerli bir savunma değildir.
Son olarak anılan makalede, sosyal medya platformlarının Finfluencer’ları kapsamlı bir şekilde yönettiği ortaya çıkarılmıştır. Hatta bazı platformlar kendi ilkelerini geliştirmiş ve uygulanabilir yasal kuralları bir tür ‘altın kaplama’ (gold-plated) haline getirmiştir. Örneğin, Twitter’ın finans içeriği için her yetki alanına göre hazırlanmış kapsamlı bir ‘Küresel Yasaklama ve Kısıtlama Politikası’ (Global Ban and Restriction Policy) bulunmaktadır.
Makale, şeffaflığı artırmak için daha fazla hedeflenmiş kamuyu aydınlatma yükümlülükleri ile platform yönetişimi ve sorumluluğu için çeşitli daha geniş çıkarımlar ekleyerek, adil bir şekilde işlem yapmak için pozitif bir görevin getirilmesine ilişkin politika mülahazalarıyla sona ermektedir. Tüketicileri ve sermaye piyasalarını finansmanın potansiyel zararlarından yeterince korumak için acil eylem gereklidir.
[1] Bu konuda bkz. < https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?docid=218621&doclang=EN >
[2] Gizli pazarlama konusunda bkz. < https://www.asa.org.uk/news/making-ads-clear-the-challenge-for-advertisers-and-vloggers.html >
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.