Bu Yatırımcı Bülteni; Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’nun (Securities and Exchange Commission-SEC) Yatırımcı Eğitimi ve Savunuculuğu Ofisi (Office of Investor Education and Advocacy), Emtia Vadeli İşlemler Ticaret Komisyonu’nun (Commodity Futures Trading Commission-CFTC) Müşteri Eğitimi ve Tanıtım Ofisi, Finans Sektörü Düzenleme Kurumu (inancial Industry Regulatory Authority-FINRA), Kuzey Amerika Menkul Kıymetler Yöneticileri Birliği (North American Securities Administrators Association-NASAA), Ulusal Vadeli İşlemler Birliği (National Futures Association-NFA) ve Menkul Kıymetler Yatırımcı Koruma Kurumu (Securities Investor Protection Corporation-SIPC), yatırımcılara yatırımcı eğitimi ve korumasının önemi hakkında farkındalığı artırmak için Uluslararası Menkul Kıymetler Komisyonları Örgütü (International Organization of Securities Commissions-IOSCO) tarafından desteklenen küresel bir kampanya olan 2024 yılı Dünya Yatırımcı Haftası hakkında bilgi sağlamak amacıyla yayınlanmaktadır.
Yapay zekâ ve kripto varlıklar gibi yeni ortaya çıkan teknolojiler ve sosyal medya ve mobil ticaret uygulamaları gibi dijital platformlar, insanların yatırım yapma biçimlerini giderek daha fazla etkilemektedir. Dijital yatırım dünyasında gezinirken, kötü niyetli kişilerin yatırım dolandırıcılığı yapmak için bu teknolojileri nasıl istismar edebileceğini anlamak önemlidir. Ayrıca kendi araştırmanızı yapmanız ve uzun vadeli yatırım planınızı aklınızda bulundurarak yatırım kararları almanız da önemlidir.
Yeni ortaya çıkan teknolojiler yatırımcılara yeni fırsatlar sunarken, kötü niyetli aktörler için de fırsatlar yaratmaktadır.
- Kötü aktörler, yatırımcıları dolandırıcılıklara çekmek için yapay zekâ ve kripto varlıklar gibi yeni teknolojik gelişmeler etrafındaki abartıyı kullanırlar. Akılda kalıcı moda sözcükler kullanabilir veya ortaya çıkan bir teknolojide lider olduklarını iddia edebilirler.
- Dolandırıcılar, yanlış veya yanıltıcı bilgiler yaymak için sesleri klonlamak, görüntüleri değiştirmek ve sahte videolar oluşturmak için yapay zekâ teknolojisini kullanabilirler. Tanıdığınız birini taklit etmek veya sahte yatırımları teşvik eden gerçekçi görünümlü web siteleri oluşturmak için yapay zekâ ile oluşturulan içerik kullanabilirler.
- Hemen yatırım yapmanız için sizi zorlayan veya çok az veya hiç risk olmadan büyük getiriler vaat eden birine güvenmeyin. Bu tür davranışlar dolandırıcılığın kırmızıçizgileri olabilir. Yüksek garantili getiri diye bir şey yoktur ve her yatırım risk içerir. Dolandırıcı siteleri veya alım satım (işlem) platformlarını tespit etmenin diğer yollarına bakın.
- Yeni veya çığır açıcı görünen bir yatırım fırsatını kaçırma korkusuna (fear of missing out) kapılmaktan kaçının. Bunun yerine, yatırım kararlarınızı uzun vadeli yatırım planınızı göz önünde bulundurarak alın. Planınızı risk toleransınıza ve yatırım zaman ufkunuza göre oluşturun ve varlık tahsisi ve çeşitlendirmenin faydalarını göz önünde bulundurun.
Sosyal medya, yatırımcıları çok sayıda yatırım bilgisine -ve yanlış bilgiye- maruz bırakmaktadır.
- Yatırımcılar fırsatları araştırmak için giderek daha fazla sosyal medyaya yöneldikçe, sosyal medya ünlüler veya diğer tanınmış kişiler, finans veya yatırım hakkında fazla bilgisi olan veya olmayan kişiler ve düpedüz şarlatanların da aralarında bulunduğu finansal içeriklerle dolup taşmıştır.
- Bir ünlünün veya “finfluencer”ın (finansal etkileyici) sosyal medyada bir yatırımı desteklemesi, bunun tüm yatırımcılar için meşru veya uygun olduğu anlamına gelmez. Kişisel finansal durumunuzu bilmiyorlar, yatırımı tam olarak anlamıyor olabilirler veya yatırımı tanıtmak için para alıyor olabilirler. Herkes gibi, ünlüler ve “finfluencer’lar” da yatırım dolandırıcılıklarına çekilebilir.
- Tıpkı yatırım kararlarınızı yalnızca ünlü birinin tavsiyesine dayanarak vermeyeceğiniz gibi, sosyal medyada gördüğünüz yatırım stratejilerini takip etme konusunda da şüpheci olun. Örneğin, sağlık veya seyahat ile ilgili ipuçları için takip ettiğiniz biri yatırım ipuçları dağıtmaya başlarsa kendinize şunu sorun: “Bu kişi bu yatırımı neden destekliyor ve bu benim finansal planıma uyuyor mu?”
- Sosyal medya, dolandırıcıların kimliklerini gizlerken kolayca yanlış, eksik veya yanıltıcı bilgiler yayınlamasına olanak tanır. Kimlik bilgileri uydurabilir, sahte profiller oluşturabilir veya meşru kaynakları taklit edebilirler. Sosyal medya ayrıca, durum böyle olmadığında birçok kişinin bir yatırım satın alıyormuş gibi görünmesini sağlayabilir.
- Sosyal medya kötü niyetli kişilerin doğrudan size ulaşmasını da sağlar. Güveninizi kazanmak için sizinle bir arkadaşlık veya romantik ilişki kurmaya çalışabilirler, ardından para göndermeniz için sizi ikna edebilirler ve sonunda paranızla birlikte ortadan kaybolabilirler.
- Sadece çevrimiçi veya bir uygulama aracılığıyla tanıştığınız birinin tavsiyesine dayanarak para yatırmayın. Kişisel finans durumunuz veya kimliğiniz ile ilgili hiçbir bilgiyi onlarla paylaşmayın. Dolandırıcılardan para kurtarmak neredeyse imkânsız olabilir çünkü kimliklerini gizleyebilirler, paranızı hızla yurtdışına gönderebilirler ve fonların izini gizleyebilirler.
Dijital yatırım araçları yatırımı her zamankinden daha erişilebilir hale getirmektedir, ancak paranızı daha fazla riske atan yatırım davranışlarını da teşvik edebilmektedir.
- Mobil işlem (alım satım) uygulamaları ve çevrimiçi yatırım hesapları, kullanımı kolay ve düşük maliyetli olarak pazarlandıkları için cazip gelebilirken, bu hizmetlerden bazıları paranızı daha fazla riske atabilir. Örneğin, aşırı alım satımı teşvik edebilecek eğlenceli, oyun benzeri arayüzler ve hisse senedi bildirimleri kullanabilirler. Ayrıca, yatırım hedeflerinizle tutarsız olabilecek ve/veya diğer yatırım ürünlerine göre daha yüksek kayıp riski taşıyabilecek karmaşık veya yüksek riskli yatırım ürünlerine erişmenizi sağlayabilirler.
- Mobil işlem (alım satım) uygulaması veya çevrimiçi yatırım hesabı kullanmaya karar vermeden önce, özelliklerinin ihtiyaçlarınız için mantıklı olup olmadığını dikkatlice değerlendirin. Örneğin, uzun vadede yatırım fonları veya borsada işlem gören fonlar (mutual funds or exchange-traded funds) satın almayı ve tutmayı planlıyorsanız, günlük bildirimler veya karmaşık alternatif yatırımlara erişim gibi özelliklere ihtiyacınız olup olmadığını düşünün.
- Mobil cihazınızı ve çevrimiçi yatırım hesaplarınızı dijital dolandırıcılıktan ve bilgisayar korsanlığından korumak için Çevrimiçi Yatırım Hesaplarınızı Dolandırıcılıktan Koruma ipuçlarını izleyin.
Kripto varlık yatırımları son derece riskli ve değişken olabilir.
- Kripto varlıkları içeren işlemlerde kayıp riski önemli olmaya devam etmektedir. Yalnızca tamamen kaybetmeyi göze alabileceğiniz kripto varlıklara para yatırın. Uzun vadeli yatırım planınızı ve varsa genel portföyünüzün ne kadarının bu tür yatırımlara ayrılması gerektiğini düşünün.
- Kripto varlık yatırımları, yatırım hakkında önemli bilgilerin (kamuya) ifşa edilmesi gibi temel yatırımcı korumalarından yoksun olabilir. Kripto varlık yatırımları ve hizmetleri sunan kuruluşlar ve bireyler geçerli yasalara uymuyor olabilir. Çoğu kripto varlık SIPC tarafından korunmaz ve hatta bir menkul kıymetler aracısı tarafından tutulan menkul kıymetler olarak sunulan ve satılan kripto varlıklar bile komisyoncu başarısız olur ve tasfiye edilirse korunmayabilir.
Herhangi bir yatırım yapmadan önce kendi araştırmanızı yapmak için zaman ayırın.
- Bir şirkete yatırım yapmadan önce, yaptığı açıklamaları inceleyin ve tanıtım kampanyasını değerlendirin. SEC’nin EDGAR[1] veri tabanında halka açık şirket açıklamalarını bulabilirsiniz. Şirket, işini geliştirmekten çok tanıtımlar aracılığıyla yatırımcı çekmeye odaklanmış görünüyorsa, bunu bir kırmızıçizgi olarak düşünün.
- Size yatırım teklif eden veya satan herkesin (ister şahsen, ister çevrimiçi, ister bir uygulama aracılığıyla) lisanslı veya tescilli/kayıtlı olduğundan emin olun. Bunu Investor.gov, BrokerCheck ve BASIC’teki[2] ücretsiz ve basit arama araçlarını kullanarak yapabilirsiniz. Ayrıca bulunduğunuz eyaletin veya ilin menkul kıymetler düzenleyici otoritesiyle de iletişime geçebilirsiniz. Bir menkul kıymetler aracı kurumu aracılığıyla yatırım yaparken, www.SIPC.org adresinden SIPC üyesi olduğunu doğrulayın.
- Bir yatırım uzmanının söylediği kişi olduğundan emin olun. Örneğin, firmanın Müşteri İlişkisi Özeti’nde (Form CRS) listelenen bir telefon numarası veya web sitesi kullanarak uzmana ulaşın, danışmanınızın veya aracı kurumunuzun size teslim etmesi gereken ve Investor.gov’daki arama aracını kullanarak bulabileceğiniz bir formdur.
Yatırımlarınız veya yatırım uzmanınız hakkında sorularınız varsa veya olası bir suiistimali bildirmek istiyorsanız, eyalet menkul kıymetler düzenleyici otoriteniz ile iletişime geçebilirsiniz. SEC’nin yatırımcı yardım hattını (800) 732-0330 numaralı telefondan arayabilirsiniz. Ayrıca yatırımlarınız ile ilgili bir sorunu veya olası menkul kıymet dolandırıcılığını SEC’ye bildirebilir veya Help@SEC.gov adresine elektronik posta gönderebilirsiniz. Emtia veya türev ürünler ile ilgili şikâyetleri CFTC’ye[3] bildirin. Bekleyen, mevcut veya eski bir NFA Üyesini (BASIC’te gösterildiği gibi) içeren türevler ile ilgili bir şikâyet (vadeli işlemler, vadeli işlemler üzerindeki opsiyonlar, döviz veya takaslar dâhil) için NFA’ya[4] başvurun.
[1] <https://www.investor.gov/introduction-investing/getting-started/researching-investments/using-edgar-research-investments>
[2] <https://www.nfa.futures.org/basicnet/>
[3] <https://www.cftc.gov/complaint>
[4] <https://www.nfa.futures.org/complaintnet/FileAComplaint.aspx>
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.