Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) ulusal borcu[1], giderek daha fazla borçlanma ve alınan borçlar için daha yüksek faiz ödemeleri gerektirecek, eşi benzeri görülmemiş ve sürdürülemez bir gidişat/seyir [unprecedented and unsustainable trajectory] izlemektedir[2]. Bu faiz ödemeleri de bütçenin daha büyük bir kısmını tüketecek ve bedelini tüm Amerikalılar ödeyecektir.
Bu nedenle, yalnızca ulusal borcun ne olduğunu değil, aynı zamanda daha yüksek faiz ödemelerinin neden önemli olduğunu ve Tek Büyük Güzel Yasa’nın[3] [One Big Beautiful Bill Act] durumu nasıl daha da kötüleştirebileceğini de incelemek önemlidir.
Ulusal Borç, Bütçe Açıkları ve Faiz Ödemeleri [debt, deficits, and interest]
En temel düzeyde, ulusal borç[4], federal hükümetin alacaklılarına borçlu olduğu para tutarıdır. Bu borç, bütçe açıklarını[5] (yani, geliri aşan federal harcamaları) kapatmak için zaman içinde borç alınarak oluşturulmuştur. Federal hükümet her yıl trilyonlarca dolar vergi geliri elde etmesine[6] rağmen, rutin olarak imkânlarının ötesinde harcama yapmaktadır. Nitekim son yirmi yıldır ABD federal hükümeti her yıl bütçe açığı vermiş ve son bütçe fazlası 2001 yılında gerçekleşmiştir[7]. Tek Büyük Güzel Yasa’dan önce, Kongre Bütçe Ofisi [Congressional Budget Office], yıllık bütçe açıklarının 2034 yılına kadar 2,6 trilyon dolara ulaşacağını öngörmüştü[8].
Federal hükümet, genellikle askeri çatışmalar nedeniyle kuruluşundan/neşetinden[9] bu yana borçlanmıştır. Federal borçlanma, hükümetin yıllık gelirler yeterli olmasa bile programları ve hizmetleri finanse etmesini sağlar.
Ancak son yıllarda toplam kamu borcu tarihi seviyelere ulaşarak 36 trilyon dolarlık şaşırtıcı bir seviyeye ulaşmış durumdadır[10] ve bu da sürdürülemez bir şekilde giderek artan bir oranda büyümektedir.
Federal hükümet mali yükümlülüklerini yerine getirmeli ve aldığı parayı faiziyle birlikte geri ödemelidir. Borçlanma arttıkça, faiz ödemelerinin izlenmesi önem kazanmaktadır.
Daha yüksek faiz ödemeleri, diğer federal önceliklere harcanacak daha az para olduğu anlamına gelir. Sadece geçen yıl, borcun faizi 1,13 trilyon dolara ulaşmış olup; 2025 yılında bunu aşması beklenmektedir. Durum o kadar kötü ki, net faiz harcamaları, ulusal savunma ve Medicaid[11] ile gazilerin sosyal yardım ve hizmetleri gibi devlet programlarına yapılan harcamaları çoktan aşmıştır[12]. Bir gün, bu harcamalar federal harcamaların en büyük kalemi haline gelebilir.
Tek Büyük Güzel Yasa, Bütçe Açıklarını ve Borç Tutarını Daha da Kötüleştirecektir
Diğer son dönem kongre mali paketleri gibi, Tek Büyük Güzel Yasa da muhtemelen Amerika’nın ulusal borç durumunu daha da kötüleştirecektir. Gelir ve kurumlar vergilerini yeniden düzenleyerek ülkenin federal vergi mevzuatını elden geçiren 2017 tarihli Vergi Kesintileri ve İstihdam Yasası’nın[13] [Tax Cuts and Jobs Act] getirdiği reformları temel alarak tasarlanan Tek Büyük Güzel Yasa, harcamalardaki kesintiler ve ekonomik büyüme üzerindeki olumlu etkileri hesaba katıldığında bile, federal bütçe açıklarını 2034 yılına kadar 3 trilyon doların üzerinde artırmaya hazırlanmaktadır[14].
Mevcut vergi oranları ve vergi dilimleri, standart indirim artışı ve tam hızlandırılmış amortisman gibi belirli büyük vergi hükümlerini kalıcı hale getirmenin kamu maliyesi maliyetine ilave olarak, Tek Büyük Güzel Yasa ayrıca yaşlılar için indirimler, otomobil kredileri, fazla mesai ücreti ve bahşiş geliri gibi bir dizi geçici hüküm de içermektedir[15]. Bu vergi hükümlerinin politik yararları ne olursa olsun, bunların birleşik etkisi yine de federal bütçe açıklarını artıracak, ulusal borcu kötüleştirecek ve borç faiz ödemelerini artıracaktır.
Ekonomik büyüme hesaba katıldığında, Tek Büyük Güzel Yasa’nın önümüzdeki on yılda ilave borçlanmadan kaynaklanan faiz maliyetini 725 milyar dolar tutarında artıracağı tahmin edilmektedir. Artan bütçe açıkları ile faiz maliyetleri sonucunda, Tek Büyük Güzel Yasa’nın önümüzdeki on yılda ulusal borca yaklaşık 3,8 trilyon dolar ekleyeceği öngörülmektedir.
Görünüşe göre, yasa koyucuların artan federal borç tutarı ve buna bağlı faiz maliyetiyle başa çıkmak için çok daha fazla çaba sarf etmesi gerekecektir. Aksi takdirde, federal hükümetin yeni krizlerle başa çıkma becerisi önemli ölçüde daha zorlu hale gelecektir.
Gemiyi Doğru Yörüngede Yüzdürmek [right-sizing the ship]
Vergi gelirleri, dengeli bir bütçe tutma denkleminin yalnızca bir tarafıdır. Kendi solo/bireysel mali durumumuzda olduğu gibi, kazandığımızdan daha fazla harcama yapmak zordur. Amerika’nın bütçe sorunlarını doğru boyutta tutmak, harcama seviyelerini vergi gelirleriyle daha uyumlu hale getiren daha sorumlu maliye politikaları gerektirecektir. Bunlar, ileride daha da sancılı ayarlamalardan kaçınmak için yakında yapılması gereken zorlu seçimlerdir. Vergi tarafında, büyüyen bir ekonomiyi desteklemenin ve daha fazla vergi geliri elde etmenin yolları vardır[16]. Ancak gerçek mali sürdürülebilirlik, muhasebe defterinin her iki tarafında da disiplin gerektirir[17].
[1] “ABD’nin cari borç görünümü” için bkz. < https://www.usdebtclock.org/ >.
[2]<https://taxfoundation.org/research/all/federal/us-debt-deficits-federal-budget-spending-taxes/ >.
[3]<https://www.crfb.org/blogs/whats-one-big-beautiful-bill-act> [metne, çeviren tarafından iliştirilmiştir].
[4]“Ulusal borç” kavramı için lütfen bkz. <https://fiscaldata.treasury.gov/americas-finance-guide/national-debt/#the-debt-ceiling >.
[5]“Bükçe açığı” kavramı için lütfen bkz. <https://fiscaldata.treasury.gov/americas-finance-guide/national-deficit/ >.
[6]<https://fiscaldata.treasury.gov/americas-finance-guide/government-revenue/ >.
[7]<https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0362331902002586 >.
[8]<https://www.cbo.gov/data/budget-economic-data >.
[9]“ABD’nin borçlanma tarihi” için lütfen bkz. < https://www.treasurydirect.gov/government/historical-debt-outstanding/ >.
[10] <https://fred.stlouisfed.org/series/GFDEBTN/ >.
[11] Çevirenin Notu: (ABD’de) “Medicaid”, düşük gelirli bazı kişilere, ailelere ve çocuklara, hamile kadınlara, yaşlılara ve engelli kişilere ücretsiz veya düşük maliyetli sağlık kapsamı sağlayan sigorta programıdır.
[12]<https://www.pgpf.org/programs-and-projects/fiscal-policy/monthly-interest-tracker-national-debt/ >.
[13] Anılan yasa için bkz. <https://taxfoundation.org/tags/tax-cuts-and-jobs-act-tcja/ >.
[14]<https://taxfoundation.org/research/all/federal/big-beautiful-bill-senate-gop-tax-plan/>;< https://taxfoundation.org/taxedu/glossary/dynamic-scoring/>.
[15]<https://taxfoundation.org/research/all/federal/tax-cuts-and-jobs-act-tcja-permanent-analysis/ >; [Vergi dilimi/kademesi (tax bracket), genellikle beyan durumuna bağlı olarak değişen belirli oranlarda vergilendirilen gelir aralığıdır/frekansıdır. Kademeli/Müterakki gelir veya kurumlar vergisi sisteminde, gelir arttıkça oranlar da yükselir. Yedi federal gelir vergisi dilimi vardır; federal kurumlar vergisi sistemi ise sabit oranlıdır.] <https://taxfoundation.org/taxedu/glossary/tax-brackets/ >; [Standart vergi indirimi (standard deduction), vergi mükellefinin vergiye tabi (vergilendirilebilir) gelirini devlet tarafından belirlenen belirli bir tutarda azaltır. Standart indirimi kullanan vergi mükellefleri, indirimlerini kalem kalem gösteremezler ki; bu bir alternatiftir.]< https://taxfoundation.org/taxedu/glossary/standard-deduction/>;[Hızlandırılmış itfa payı/amortisman (bonus depreciation), firmaların yeni veya geliştirilmiş teknoloji, ekipman veya binalara yaptıkları belirli “kısa vadeli” yatırımların daha büyük bir kısmını ilk yılda vergiden düşmelerine olanak tanır. İşletmelerin daha fazla yatırımı vergiden düşebilmelerine olanak tanımak, vergi mevzuatındaki sapmayı kısmen hafifletir ve şirketleri daha fazla yatırım yapmaya teşvik eder ki; bu da uzun vadede çalışan verimliliğini, ücretleri ve istihdamı artırır.] <https://taxfoundation.org/taxedu/glossary/bonus-depreciation/ >.
[16] <https://taxfoundation.org/research/all/federal/growth-opportunity-us-tax-reform-plan/ >.
[17]<https://taxfoundation.org/research/all/federal/us-debt-budget-taxes-spending-social-security-medicare/ >.
Yavuz Akbulak
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
• Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
• Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
• Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte),
• Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve
• Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte)
başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
• Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003),
• Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004)
ile
• Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II;
• Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021);
• Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021);
• Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021);
• Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022);
• Ticari Mevzuat Notları (2022);
• Bilimsel Araştırmalar (2022);
• Hukuki İncelemeler (2023);
• Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024);
• Hukuka Giriş (2024);
• İşletme, Pazarlama ve Hukuk Yazıları (2024),
• İnterdisipliner Çalışmalar (e-Kitap, 2025)
başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 3 bini aşkın Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.