Uluslararası Para Fonu (International Monetary Fund-IMF) ve Finansal İstikrar Kurulu (Financial Stability Board-FSB), kripto varlıklar ile ilişkili makroekonomik ve finansal istikrar risklerini belirlemek ve bunlara yanıt vermek için gelişmiş politika ve düzenleyici önerilere sahiptir. IMF anılan raporda, makroekonomik, yasal ve finansal bütünlük sorunları ile para ve maliye politikalarına ilişkin çıkarımlar dâhil olmak üzere uygun bir politika tepkisinin temel unsurlarını özetlemiştir. Buna paralel olarak Finansal İstikrar Kurulu ve standart belirleyici kurumlar (standard-setting bodies; SSBs) ise, finansal istikrar, finansal bütünlük, piyasa bütünlüğü, yatırımcının korunması, kripto varlıklardan kaynaklanan ihtiyatlılık ve diğer riskleri ele almak için düzenleyici ve denetleyici tavsiyeler ve standartlar yayınladılar.
G20 Başkanlığı’nı yapan Hindistan’nın talebi üzerine IMF ve Finansal İstikrar Kurulu, bu raporu IMF ve FSB’nin (standart belirleyici kurumların yanı sıra) politika önerilerini ve standartlarını sentezlemek için geliştirdiler. Toplu öneriler, sabitcoin’ler ile ilişkili olanlar ve merkezi olmayan finans (decentralised finance-DeFi) aracılığıyla yürütülenler de dâhil olmak üzere, kripto varlık faaliyetleri ve kripto varlık piyasalarının oluşturduğu makroekonomik ve finansal istikrar risklerini ele alma konusunda yetkililere yardımcı olacak kapsamlı bir rehberlik sağlamaktadır. Bu rapor, IMF ve Finansal İstikrar Kurulu (standart belirleyici kurumların yanı sıra) tarafından geliştirilen politika ve düzenleyici çerçevelerin nasıl birbirine uyduğunu ve birbirleriyle nasıl etkileşime girdiğini açıklamakta, ancak ilgili üye otoriteler için yeni politikalar, tavsiyeler veya beklentiler oluşturmamaktadır.
Kripto varlıkların makroekonomik ve finansal istikrar açısından karşılıklı etkileşimli ve güçlendirici etkileri vardır. Kripto varlıkların yaygın şekilde benimsenmesi, para politikasının etkinliğini zayıflatabilir, sermaye akışı yönetimi önlemlerini atlatabilir, finansal riskleri artırabilir, reel ekonomiyi finanse etmek için mevcut kaynakları yönlendirebilir ve küresel finansal istikrarı tehdit edebilir. Bu riskler birbirini güçlendirebilir, çünkü finansal istikrarsızlık fiyat istikrarını sürdürmeyi zorlaştırabilir ya da tam tersi durumda; finansal akışların istikrarsızlaşmasına neden olur ve finansal kaynakları zorlar.
Kripto varlıkların makroekonomik ve finansal istikrara yönelik risklerini ele almak için kripto varlıklara yönelik kapsamlı bir politika ve düzenleyici tepki gereklidir. Makroekonomik riskleri ele almak için yargı bölgeleri para egemenliğini korumalı ve para politikası çerçevelerini güçlendirmeli, aşırı sermaye akışı oynaklığına karşı korunmalı ve kripto varlıklara yönelik net vergi muamelesini benimsemelidir. Kripto varlıkların kapsamlı düzenleyici ve denetleyici gözetimi, makroekonomik politikaları desteklerken finansal istikrar ve finansal bütünlük risklerinin ele alınmasına yardımcı olabilir.
Kripto varlıkların kapsamlı düzenleyici ve denetleyici gözetimi, makroekonomik ve finansal istikrar risklerini ele almak için bir temel oluşturmalıdır. Lisanslı veya kayıtlı kripto varlık ihraççılarının ve hizmet sağlayıcılarının düzenlenmesi ve denetlenmesi, sermaye akışı önlemlerinin, maliye ve vergi politikalarının ve finansal dürüstlük gerekliliklerinin işleyişini destekleyebilir. Örneğin, lisanslı, düzenlenmiş ve denetlenen kripto varlık hizmet sağlayıcıları ve uygun bildirim/raporlama yükümlülükleri, sınır ötesi işlemlerin ve sermaye akışlarının izlenmesine dayanan sermaye akışı önlemleri için özellikle önemli olan veri boşluklarını azaltabilir.
Finansal İstikrar Kurulu (standart belirleyici kurumlar ile birlikte) küresel bir öneri ve standart çerçevesi geliştirmiştir. Bu çerçeve, yetkililerin finansal istikrar, finansal bütünlük, piyasa bütünlüğü, yatırımcı koruması, ihtiyatlılık ve kripto varlıklar ile ilgili diğer risklere yönelik riskleri ele alma yönündeki politika eylemlerine rehberlik etmeye yardımcı olur. Bu tavsiyeler ve standartlar “aynı faaliyet, aynı risk, aynı düzenleme” ilkesini uygulamakta, yargı bölgelerinin karşılaması gereken asgari bir temel oluşturmakta ve yargı bölgelerinin çoğunda ortak olan bir dizi konuyu ele almayı amaçlamaktadır.
Finansal bütünlüğe yönelik riskleri ele almak ve kripto varlık sektörünün cezai ve terörist amaçlarla kötüye kullanımını azaltmak için yargı bölgeleri, sanal varlıklar (virtual assets-VAs) ve sanal varlık hizmet sağlayıcıları (virtual asset service providers-VASPs) için geçerli olan Mali Eylem Görev Gücü’nün (Financial Action Task Force-FATF) kara para aklamayı önleme ve terörle mücadele finansmanı (anti-money laundering and counter-terrorist financing; AML/CFT) standartlarını uygulamalıdır. Yargı bölgeleri, sanal varlıklar ile ilişkili kara para aklama ve terörün finansmanı risklerini tanımlamalı ve değerlendirmeli ve bu riskleri yönetmek ve azaltmak için uygun adımları atmalıdır. Yargı bölgeleri ve sanal varlık hizmet sağlayıcıları aynı zamanda kara para aklamayı önleme ve terörizmin finansmanıyla mücadele yükümlülüklerini anlamak ve etkili bir şekilde uygulamak için Mali Eylem Görev Gücü’nün sanal varlıklara ilişkin Risk Temelli Yaklaşım Kılavuzuna da başvurmalıdır. Şubat 2023’te Mali Eylem Görev Gücü, kripto varlık sektöründe kara para aklamayı önleme ve terörle mücadele finansmanı kontrollerinin ve denetiminin küresel uygulamasını hızlandırmak için bir Yol Haritası kabul etti ki; bu Yol Haritası, ilk etapta 2024 yılının ilk yarısında maddi açıdan önemli kripto varlık faaliyeti bulunan yetki alanlarında standardın uygulanması için atılan adımları kamuya açık bir şekilde tanımlayacaktır.
Bazı yetki alanları, özellikle yükselen piyasalar ve gelişmekte olan ekonomiler (emerging markets and developing economies-EMDEs), belirli riskleri ele almak için küresel düzenleyici temelin ötesine geçen ek hedefli önlemler almak isteyebilir. Bu yetki alanları, özellikle kripto varlıklarından kaynaklanan yüksek makro-finansal riskler ile karşı karşıya kaldıklarında, bu hedeflenen önlemleri kendi ülkelerine özgü koşullara uyarlamak isteyebilir. Kripto varlıkların makro-finansal risklerine karşı zayıf noktalarını belirleyebilecek yargısal özellikler şunları içermektedir: (i) ekonominin ve finansal sistemin büyüklüğü, (ii) düzenleyici öncelikler, (iii) kurumsal kalite ve kapasite ve (iv) finansal entegrasyon düzeyi küresel ekonomiye girdi. Bu önlemlerin uygulanması, ülkelerin kendine özgü koşullarına ve kapasite kısıtlamalarına bağlı olarak ülkeden ülkeye değişiklik gösterebilir.
IMF ve Finansal İstikrar Kurulu, diğer uluslararası kuruluşlar (IOs) ve standart belirleyici kurumlar ile birlikte, kripto varlıklara yönelik kapsamlı politika müdahalesinin etkili, esnek ve koordineli bir şekilde uygulanmasını sağlamak için bir yol haritası belirlemiştir. Yol haritası, politika çerçevelerinin uygulanmasına ilişkin hâlihazırda planlanmış ve devam eden çalışmaları içermekte ve bu çalışmalar birlikte ele alındığında aşağıdaki hususları amaçlamaktadır: G20 yetki alanlarının ötesinde kurumsal kapasite oluşturmak; küresel koordinasyonu, işbirliğini ve bilgi paylaşımını geliştirmek ile hızla değişen kripto varlık ekosistemini anlamak için gerekli veri boşluklarını gidermek.
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.