Yeni bir işe başlamak heyecan verici olabilir. Ancak yeni bir projeyi başarılı ya da başarısız kılacak en önemli şeylerden biri, başlangıç finansmanını güvence altına almaktır. Bu yazıda, finansman süreci yönlendirilirken sorulacak temel sorular incelenecektir.
1. Startup için finansman ihtiyacının nedeni
İş fikirlerini düşünmek ve bunun için harekete geçmeye karar vermek sadece başlangıçtır. Bir iş kurmak çok çeşitli maliyetleri içerir. Özel finansman ihtiyaçlarını belirlemek, işi büyütmenin ne kadar süreceği konusunda gidişatı belirleyecektir. İlk kurulum masraflarını karşılamayı, teknolojiye yatırım yapmayı, personel kiralamayı veya operasyonlarını ölçeklendirme mi isteniyor? Finansman gereksinimlerini açıkça belirlemek girişimciyi en uygun işletme finansmanı seçeneklerine yönlendirecektir.
2. Yeni bir başlangıç için toplanması gereken para
Toplanabilecek para tutarı çeşitli faktörlere bağlıdır. İşletmenin doğasını, iş planını ve araştırılan finansman kaynaklarını içerir. İşletmenin aşaması aynı zamanda fon toplama yeteneğini de etkileyecektir. Bu bir tohum finansman aşaması mı, erken aşama mı yoksa büyüme aşaması mı? Bu aynı zamanda girişimciye ve itibara da bağlı olabilir. Daha önce başarılı iş geliştirme deneyimi ve örnekleri var mıdır? İşe koyulabilecek veya herhangi bir krediye karşı kullanılabilecek özsermaye var mıdır?
3. Startup için para toplamanın farklı yolları
Girişimcilerin, yeni işletme finansmanı ararken keşfedecekleri çeşitli seçenekleri vardır. Bazı fon türleri şunlardır:
3.1. Önyükleme (bootstrapping): Bu, işletmeyi kişisel tasarruflarla veya işletmenin kendisi tarafından üretilen gelirle finanse etmek anlamına gelir. İlk 12 ay boyunca hayatta kalmaya yetecek kadar kişisel birikim varsa, önyükleme iyi bir seçimdir. Finansal durum, iş kararları ve startup’un büyümesi üzerinde tam kontrol girişimdedir. Bu, sonuç olarak işletmeyi daha çevik ve rekabetçi hale getirebilir.
3.2. Melek yatırımcılar (angel investors): Melek yatırımcılar, kişisel fonlarını startup’lara yatıran bireylerdir. Bu, hisse senedi veya dönüştürülebilir borç karşılığındadır. Kendi paralarını kullanırlar ve genellikle kendi değerlerine uygun yeni kurulan şirketlere yatırım yapmayı seçerler veya toplumdaki bir sorunu çözerler. Ancak bazı melek yatırımcılar sadece heyecan verici, kârlı teklifler ararlar. İşletmenin değerini gösterebilmek çok önemlidir.
3.3. Risk sermayesi şirketleri (venture capital firms): Girişim kapitalistleri, özsermaye karşılığında yeni kurulan şirketlere fon sağlayan kurumsal yatırımcılardır. Melek yatırımcıların aksine bunu kendi nakitlerini kullanmak yerine bir kuruluş adına yaparlar.
3.4. Kitlesel fonlama (crowdfunding): Kitlesel fonlama, genellikle çevrimiçi platformlar aracılığıyla çok sayıda insandan fon toplamayı içerir. Gofundme, Patreon ve diğerleri gibi platformların yaratılması nedeniyle son birkaç yılda giderek daha popüler hale gelmiştir. İşletmeye fon sağlamak isteyebilecek, aynı ilgi alanlarına sahip çok sayıda kişiye ulaşmak artık her zamankinden daha kolaydır. Bu aynı zamanda birçok insanın daha küçük tutarlarda yatırım yapabileceği ve lansman için hazır bir kitleye sahip olunduğu anlamına da gelir. Erken benimseyenler genellikle yatırımcı olarak belirli avantajlara veya özel erişime sahip olurlar. Bu bir ürün, bir lansman partisine katılmak veya daha geleneksel paylaşımlar olabilir.
3.5. Banka kredileri (bank loans): Bir bankadan alınan geleneksel ticari krediler teminat gerektirebilir ve belirli geri ödeme koşullarına sahip olabilir. İlk gelir tahminlerine göre faiz oranlarının uygun olmasını sağlamakta fayda vardır. Geri ödeme koşullarının, işletmeyi çalışır duruma getirmek için girişimciye yeterli nefes alma alanı sağladığından emin olunmalıdır. İş kurmak için çok fazla paraya ihtiyaç yoksa faizsiz dönemi uzun olan bir kredi kartı da kullanılabilir. Ancak buna dikkat edilmelidir. Girişimci için en iyi seçenek hakkında her zaman bir mali müşavirle konuşmaya değerdir.
4. Başlangıç (startup) finansmanı seçeneklerinin bazı artıları ve eksileri
Her finansman seçeneğinin kendine özgü avantaj ve dezavantajları vardır. Önyükleme özerklik sağlar ancak çoğu zaman büyüme potansiyelini sınırlar.
Melek yatırımcılar ve risk sermayesi şirketleri daha önemli fonlar sunuyor ancak kontrolün bir kısmından feragat etmeyi de içerir. Girişimcinin iş deneyimi yoksa ve işini büyütmesine yardımcı olacak mentorluk arıyorsa, özellikle melek yatırımcılar iyi bir seçenek olabilir.
İşletme kredisi finansmanı almak, özsermaye payının sulandırılmasını önler, ancak kredi geri ödeme koşulları, başlangıç aşamasında işletme üzerinde nakit akışı sıkıntıları yaratabilir.
Her seçeneğin artılarını ve eksilerini anlamak, iş hedefleriyle uyumlu bilinçli kararlar almak için çok önemlidir.
5. İşletme için fon toplarken dikkat edilmesi gerekenler
Finansman ortamında gezinmek, potansiyel zorlukların dikkatli bir şekilde değerlendirilmesini gerektirir. Aşağıdakilerin farkında olmak önemlidir:
5.1. Yasal hususlar (legalities): Finansman ararken işletmenin ilgili tüm yasa ve düzenlemelere uyduğundan emin olunmalıdır. Uygun bir avukatla konuşulabilir ve her şeyin kurallara uygun ve kurallara uygun olduğundan emin olunabilir.
5.2. Şeffaflık (transparency): Yatırımcılarla açık iletişim sürdürülmeli ve onlara işletme hakkında doğru ve zamanında bilgi sağlanmalıdır.
5.3. Finansal yönetim (financial mangement): İşletme üzerindeki etkilerini en üst düzeye çıkarmak için alınan fonlar etkili bir şekilde yönetilmeli ve fonlar akıllıca kullanılmalıdır.
6. Finansman süreci
Finansman sürecini anlamak, başarılı bir bağış toplama yolculuğunun anahtarıdır. Tipik olarak süreç şunları içerir:
6.1. İş planı (business plan): Vizyon, misyon ve finansal öngörüleri özetleyen kapsamlı bir iş planı geliştirilmelidir.
6.2. Sunum (pitching): Değer teklifi açıkça gösterilerek işletme potansiyel yatırımcılara sunulmalıdır.
6.3. Durum tespiti (due diligence): Yatırımcılar işletmenin güvenliğini ve potansiyel risklerini değerlendirmek için gerekli özeni göstereceklerdir.
6.4. Müzakere (negotiation): Yatırımcının ilgi göstermesi halinde yatırımın şartlarının belirlenmesi için görüşmeler gerçekleştirilecektir.
6.5. Kapanış (closing): Şartlar üzerinde anlaşmaya varıldığında, yasal belgeler hazırlandığında ve finansman kesinleştiğinde süreç tamamlanır.
7. Birleşik Krallık’ta bir startup’u finanse etmek için herhangi bir devlet hibesi (government grants) var mı?
Birleşik Krallık hükümeti, iş türüne bağlı olarak farklı sektörlerde çeşitli küçük işletmelere hibeler sunmaktadır. Bu hibeler, mülkiyeti (işletme sahipliği) sulandırmadan değerli bir fon enjeksiyonu sağlayabilir. İlgili fırsatları belirlemek için hükümet web sitelerine, sektör birliklerine ve iş destek ağlarına bakılmalıdır. Hibe finansmanı, işletmeyi hayata geçirmede son derece faydalı olabilir.
Özet
Birleşik Krallık’ta yeni kurulan işletme finansmanını artırmak, iş/işletme ihtiyaçlarının dikkatli bir şekilde değerlendirilmesini gerektirir. Sunulan çeşitli finansman seçenekleri vardır. İster önyükleme yapma, ister melek yatırımcıları arama veya devlet hibelerinin keşfedilmesi seçilsin, önemli olan finansman stratejisini iş hedefleriyle uyumlu hale getirmektir.
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.