Alman Paylı Şirketler Kanununa Göre Anonim Şirketlerde Denetim Kurulu*

“İnsan, Tanrı’ya ancak, öteki insanlara iyilik yapmakla yaklaşabilir.”

Fyodor Dostoyevski (Rus düşünür, yazar; 1821-1881)

1. Giriş

Alman Paylı Şirketler Yasası’nın^[1] (APŞK) anonim şirketlerde (kısaca “şirketler”) denetim kuruluna ilişkin düzenlenişi şöyledir:

1. Kitap: Anonim Şirketler

1.4. Ana Bölüm: Anonim Şirketlerin Esas Sözleşmesi

1.4.2. Alt Bölüm: Denetim Kurulu

Anonim şirketler yönünden denetim kurulu, Alman Paylı Şirketler Yasası’nın 95’inci ila 116’ncı maddeleri arasında düzenlenmiş olup, aşağıda söz konusu yasa hükümleri yer almaktadır.

2. Alman Paylı Şirketler Kanununa Göre Anonim Şirketlerde Denetim Kurulu

2.1. Denetim kurullarındaki üye sayıları (m.95)

Denetim kurulu üç (3) üyeden oluşur. Esas sözleşmede daha yüksek bir sayı belirtilebilir. Birlikte belirleme haklarını düzenleyen yasaların yükümlülüklerine uymak için gerektiğinde, sayı üçe bölünebilir olmalıdır. Sermayesi olan şirketler^[2] için denetim kurulu üye sayısı azami olarak aşağıda belirtildiği gibidir.

• Sermayesi 1.500.000 Avroya kadar olanlarda, 9 (dokuz);
• Sermayesi 1.500.000 Avrodan daha fazla olanlarda, 15 (on beş);
• Sermayesi 10.000.000 Avrodan daha fazla olanlarda, 21 (yirmi bir).

Yukarıdaki düzenlemeler, 4 Mayıs 1976 tarihli Çalışan Ortak Belirleme Yasası’nda [MitbestG; Almanya Federal Kanun Gazetesi (Bundesgesetzblatt) I, s.1153], İşçilerin Birlikte Belirlenmelerine Dair Kanun’da, demir ve çelik sanayi işletmelerine ilişkin “Maden İşletmeleri ve Demir Çelik Üretim Sanayiindeki İşletmelerin Denetim Kurulları ve Yönetim Kurulları Kanunu” (MontanMitbestG) ile Federal Kanun Gazetesi Bölüm III, 801-3’te yayınlanan “Maden İşletmeleri ve İşletmelerin Denetim Kurullarında ve Yönetim Kurullarında Çalışanların Birlikte Belirlenmesine İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”da (MontanMitbestGErgG) yer alan istisna düzenlemelerini etkilemez.

2.2. Denetim kurulunun oluşumu (m.96)

(1) Denetim kurulu aşağıdaki şekilde oluşur:

• Çalışan Ortak Belirleme Yasası’nın (MitbestG) geçerli olduğu şirketlerde: hissedarları ve çalışanları temsil eden denetim kurulu üyeleri;
• Maden İşletmeleri ve Demir-Çelik Üretim Sanayiindeki İşletmelerin Denetim Kurullarında ve Yönetim Kurullarında Çalışanların Birlikte Belirlenmesine İlişkin Kanun’un (MontanMitbestG) geçerli olduğu şirketlerde: hissedarlar, çalışanlar ve diğer üyeler;
• Demir-Çelik Üretim Endüstrisinde Çalışanların Ortak Belirlenmesine İlişkin Kanun’da Değişiklik Yapan Yasanın (MontanMitbestGErgG) 5 ila 13. bölümlerinin geçerli olduğu şirketlerde: hissedarları ve çalışanları temsil eden denetim kurulu üyeleri ile bir başka üye;
• Denetleme Kurulunda (DrittelbG) Üçte Bir Çalışanın Temsil Edildiği Yasa’nın geçerli olduğu şirketlerde: hissedarları ve çalışanları temsil eden denetim kurulu üyeleri;
• 21 Aralık 2006 tarihli Sınır Ötesi Birleşme [(MgVG; Federal Kanun Gazetesi (Bundesgesetzblatt) I, s.3332] Durumundaki Çalışanların Birlikte Belirlenmesine Dair Kanun’un geçerli olduğu şirketlerde: hissedarları ve çalışanları temsil eden denetim kurulu üyeleri;
• Diğer şirketler söz konusu olduğunda: yalnızca hissedarları temsil eden denetim kurulu üyeleri.

(2) (Alman) Menkul Kıymetler Borsası’na kote olan ve Çalışan Ortak Belirleme Kanunu (MitbestG), Maden İşletmeleri ile Demir Sanayiindeki İşletmelerin Denetim Kurullarında ve Yönetim Kurullarında Çalışanları Birlikte Belirlenmeleri Hakkında Kanun ile Çelik İmalat Sanayii (MontanMitbestG) veya Demir ve Çelik İmalat Sanayinde Çalışanların Birlikte Belirlenmesine İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’a (MontanMitbestGErgG) tabi şirketlerde geçerli olmak üzere, denetim kurulu en az %30 oranında kadınlardan ve en az %30 oranında erkeklerden oluşur. Bu asgari oran, bir bütün olarak denetim kurulu tarafından yerine getirilir. Seçimden önce pay sahipleri ile işçi temsilcileri tarafının oy çokluğu ile aldığı kararla denetim kurulu başkanına itiraz etmesi, oranın bir bütün olarak denetim kurulu tarafından yerine getirilmesine karşın, o seçime ilişkin asgari oranın pay sahibi temsilcileri ve çalışan temsilcileri tarafından ayrı ayrı yerine getirilmesi zorunludur. Her durumda, tam kişi sayısına ulaşmak için, oran matematiksel olarak yukarı veya aşağı yuvarlanır. Oranın bir bütün olarak denetim kurulu tarafından yerine getirilmesi durumunda, bir tarafın daha yüksek olan kadın oranı daha sonra indirilir ve o taraf, oranın denetim kurulu tarafından bir bütün olarak yerine getirilmesine itiraz ederse, bu, ilgili diğer tarafın kompozisyonunun geçersizliğine neden olmaz. Denetim kurulu üyelerinin genel kurul tarafından seçilmesi ve denetim kuruluna devredilmesinin asgari oran şartını ihlal etmesi halinde, bu seçim geçersiz sayılır. Bir seçimin başka nedenlerle geçersiz ilan edilmesi durumunda, bu esnada yapılan seçimler bu konudaki asgari oran şartına aykırılık teşkil etmez. Çalışanları temsil eden denetim kurulu üyelerinin seçiminde birinci fıkrada belirtilen eş belirleme işlemleri uygulanır.

(3) Sınır Ötesi Birleşme Halinde Çalışanların Birlikte Belirlenmesine Dair Kanuna (MgVG) göre denetim veya yönetim organının oluşturduğu sınır ötesi birleşme sonucu borsada işlem gören şirketlerde ise, aynı sayıda hissedar temsilcisi ile çalışan temsilcisinin denetim veya yönetim organında yer alan kadın ve erkek oranının en az %30’unu oluşturması zorunludur. Bu durumda, alt bölüm (2)’nin, ikinci, dördüncü, altıncı ve yedinci fıkraları, gerekli değişiklikler yapılarak uygulanır.

(4) Denetim kurulunun oluşumunda, yalnızca (APŞK) 97. madde veya 98. madde uyarınca yönetim kurulu tarafından yayınlanan duyuruda belirtilen yasal düzenlemeler veya mahkeme kararında belirtilenler uygulanır.

2.3. Denetim kurulunun oluşumuna ilişkin bildirim yoluyla yayımlama (m.97)

(1) Yönetim kurulu, denetim kurulunun bu hususta ilgili yasal düzenlemelere uygun olarak oluşturulmadığı kanaatine varırsa, bu görüşünü gecikmeksizin şirketin tescil edildiği ticaret siciline bildirir ve eş zamanlı olarak şirketin her türlü faaliyetlerinin ve grup şirketlerinin teşhir edildiği şekilde yayımlar. Bildirim, yönetim kurulunun görüşüne uygun olan yasal düzenlemelere atıfta bulunmak içindir. Bildirim, 98’inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca dava açmaya yetkili olan taraflar, konuyu 98’inci maddenin birinci fıkrası uyarınca yargı yetkisine sahip bir mahkemeye sevk etmedikçe, denetim kurulunun bu düzenlemelere göre oluşturulacağını belirtmek içindir.

(2) Konu, bildirimin Almanya Federal Gazetesinde (Bundesanzeiger) yayımlanmasından itibaren bir (1) ay içinde madde 98(1) uyarınca yetkili mahkemeye havale edilmemişse, yeni denetim kurulu, yönetim kurulu tarafından yayınlanan duyuruda belirtilen yasal düzenlemelere uygun olarak oluşturulur. Denetim kurulunun oluşumuna, denetim kurulu üye sayısına ve denetim kurulu üyelerinin seçimine, görevden alınmalarına ve görevlendirilmesine ilişkin esas sözleşme hükümleri, ilk genel kurulun gerçekleştirilmesi, konunun mahkemeye sevk edilme süresinin bitiminden sonra ve bu sürenin bitiminden itibaren en geç altı (6) ay sonra yürürlükten kalkar ve aynı zamanda, denetleme kurulunun mevcut üyelerinin görevleri de sona erer. Bu altı aylık süre içinde yapılacak genel kurul toplantısında, kullanılan oyların salt çoğunluğu ile yürürlükte olmayan esas sözleşme hükümlerinin yerine geçecek yeni esas sözleşme hükümleri kabul edilebilir.

(3) (APŞK) 98’inci ve 99’uncu maddeler uyarınca mahkeme işlemleri askıda olduğu sürece, denetim kurulunun teşkiline ilişkin herhangi bir bildirim yayınlanamaz.

2.4. Denetim kurulunun oluşumuna ilişkin mahkeme kararı (m.98)

(1) Denetim kurulunun oluşumunu hangi yasal düzenlemelerin yöneteceğine dair ihtilaf veya belirsizlik olduğunda, münhasıran şirket merkezinin bulunduğu yerdeki bölge mahkemesi (Landgericht), ilgili dilekçenin mahkemeye sunulması üzerine konu ile ilgili bir karar alır.

(2) Aşağıdaki taraflar böyle bir dilekçeyi verme hakkına sahiptir:

1. Yönetim kurulu,
2. Denetim kurulu üyelerinin her biri,
3. Her bir hissedar,
4. Şirketin merkezi iş konseyi veya şirket için yalnızca tek bir iş konseyinin mevcut olduğu durumlarda iş konseyi,
5. Şirketin yönetim kadrosunu temsil eden merkez komitesi veya şirket konseyi veya şirket için sadece yönetim kadrosunu temsil eden tek bir konseyin mevcut olduğu durumlarda, yönetim kadrosunu temsil eden konsey,
6. Başka bir işletmenin merkezi iş konseyi, yasal düzenlemelere göre uygulanması tartışmalı veya belirsiz olan, çalışanlarının kendileri oy kullanarak, şirketin denetim kurulu üyelerini seçmek için veya delegeler aracılığıyla oy kullanan veya diğer işletmede yalnızca tek bir iş konseyi varsa, o iş konseyi,
7. Başka bir işletmenin yönetim kadrosunu temsil eden merkez komitesi veya yönetim kadrosunu temsil eden şirket konseyi, uygulanması ihtilaflı veya belirsiz olan yasal düzenlemeler uyarınca, şirketin denetim kurulu üyelerinin veya delegeler aracılığıyla oy kullanan üyelerin seçilmesinde çalışanların kendilerinin oy kullandığı diğer işletmelerde sadece yönetici personeli temsil eden bir konseyin bulunduğu durumlarda, yönetici personeli temsil eden konsey,
8. Şirket yönetim kurulu üyelerini seçmek için yasal düzenlemelere göre uygulanması ihtilaflı veya belirsiz olan oy kullanan çalışanların en az onda biri veya yüzde biri veya delege yoluyla oy kullanan çalışanlar,
9. Uygulanması tartışmalı veya belirsiz olan yasal düzenlemelere göre adaylık hakkı olacak sendikaların şemsiye (çatı) kuruluşları,
10. Uygulanması ihtilaflı veya belirsiz olan yasal düzenlemelere göre aday gösterme hakkı bulunan sendikalar.

Çalışan Ortak Belirleme Yasası (MitbestG) veya Çalışan Ortak Belirleme Yasası’nın uygulanmasına ilişkin düzenlemelerin tartışmalı veya belirsiz olduğu durumlarda, birinci fıkra uyarınca dilekçe verme hakkına sahip olan tarafların yanı sıra onda biri ile her durumda, Çalışan Ortak Belirleme Yasası’nın 3(1) maddesi veya Çalışan Ortak Belirleme Yasası kapsamında oy hakkı olan yöneticiler de dilekçe verme hakkına sahiptirler.

(3) Yıllık hesap denetçisinin, Demir ve Çelik Üretim Endüstrisinde Çalışanların Ortak Kararlılığı Yasası’nın (MontanMitbestGErgG) değişik 3. veya 16. maddeleri uyarınca ilgili ciro oranını doğru bir şekilde değerlendirip değerlendirmedikleri konusunda bir ihtilaf olması durumunda, birinci ve ikinci fıkralar gerekli değişiklikler yapılarak (mutatis mutandis) uygulanır.

(4) Denetim kurulunun oluşumunun mahkeme kararıyla uyuşmaması halinde, yeni denetim kurulu, mahkeme kararında belirtilen yasal düzenlemelere göre oluşturulur. Madde 97(2), kararın nihai ve kesin hale gelmesi ile birlikte altı (6) aylık sürenin işlemeye başlaması şartına bağlı olarak gerekli değişiklikler yapılmak suretiyle uygulanır.

2.5. Prosedür (m.99)

(1) İki ila beş numaralı fıkralarda aksi belirtilmedikçe, prosedür Aile Konularında ve Çekişmeli Olmayan Yargı Yetkisine İlişkin Davalara İlişkin Kanuna (FamFG) tabi olacaktır.

(2) (Almanya) Bölge mahkemesi (Landgericht) şirketin dilekçesini, şirketin tescil edildiği ticaret siciline bildirir. Yönetim kurulu ve denetim kurulunun her bir üyesi ile 98(2) maddesine göre dilekçe vermeye yetkili olan iş konseyleri, yönetim kadrosunu temsil eden konseyler, şemsiye (çatı) kuruluşlar ve sendikalar mahkeme tarafından dinlenirler.

(3) Bölge mahkemesi (Landgericht) kararını, bu kararın gerekçelerini belirten bir mahkeme ilamına (talimatına) dayanarak verir. Bölge mahkemesi tarafından verilen karara karşı itirazda bulunulabilir. Bu tür bir itiraz, yalnızca şu yasaların ihlaline dayanabilir: Aile Konularında ve Çekişmesiz Yargı Yetkisine İlişkin Davalara İlişkin Kanun’un (FamFG) 72. maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesi ve 74. maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları ile Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu’nun 547. maddesi (ZPO). İtiraz, ancak bir avukat tarafından imzalanmış bir temyiz dilekçesi sunularak yapılabilir. Bunun tek tip yargılama sağlamaya hizmet ettiği durumlarda, (Alman) eyalet hükümeti(leri), itiraza ilişkin kararı, birkaç yüksek bölge mahkemesinin (Oberlandesgerichte) yargı bölgeleri için kanun hükmünde olan bir kararname ile yüksek bölge mahkemelerinden birine veya en yüksek eyalet mahkemesine (Oberstes Landesgericht) devredebilir. Eyalet hükümeti, ilgili yetkiyi ilgili Eyalet Adalet Bakanlığına da devredebilir.

(4) Mahkeme, kararını davacıya ve şirkete tebliğ eder. Ayrıca, mahkeme gerekçe göstermeden şirketin tescil edildiği ticaret siciline bildirimde bulunur. Madde 98(2) uyarınca dilekçe verme hakkına sahip herhangi bir taraf da, buna itirazda bulunabilir. İtirazda bulunulması gereken süre, kararın Federal Gazetede (Bundesanzeiger) ilan edilerek yayımlanması ile birlikte işlemeye başlar; ancak, dilekçe sahibinin ve şirketin kendilerine bu karar tebliğ edilmeden işlemeye başlamaz.

(5) Karar, ancak nihai ve kesin hale geldikten sonra yürürlüğe girer; tüm taraflar lehinde ve aleyhinde geçerli olur. Yönetim kurulu, nihai ve kesin kararı gecikmeksizin Ticaret Siciline ibraz etmekle yükümlüdür.

(6) Masraflar, hakkaniyete uygun olduğu takdirde, tamamen veya kısmen dilekçe sahibine yüklenebilir. İlgili taraflara masrafları için geri ödeme yapılmaz.

2.6. Denetim kurulu üyeleri tarafından yerine getirilmesi gereken bireysel ön koşullar (m.100)

(1) Denetim kuruluna, herhangi bir sınırlama (mahcur) olmaksızın, yalnızca hukuki ehliyete sahip gerçek kişiler üye olabilir. Sahip olduğu mülkiyet konusunda vesayet altında bulunan, tamamen veya kısmen bir muvafakat çekincesine [Alman Medeni Kanunu (BGB) m.1903] tabi olan bir kişinin denetim kurulu üyesi olması yasaktır.

(2) Aşağıdaki kimselerden hiçbiri denetim kurulu üyesi olamaz:

1. Halihazırda, kanunen bir denetim kurulu oluşturmakla yükümlü olan on (10) ticaret şirketinde denetim kurulu üyesi olan kişi;
2. Şirket tarafından kontrol edilen bir teşebbüsün yasal temsilcisi;
3. Denetim kurulu, şirketin kendi yönetim kurulu üyeleri arasında sayılan başka bir sermayeli şirketin yasal temsilcisi veya
4. Borsada oy haklarının %25’inden fazlasına sahip hissedarlar tarafından aday gösterilmek suretiyle seçilmediği sürece, son iki (2) yıl içinde payları borsada işlem gören aynı şirketin yönetim kurulu üyesi olan kişi.

Denetleme kurulundaki üyelerin en fazla beş (5) tanesi ile grubun bir parçasını oluşturan ve denetim kurulu oluşturmakla yükümlü olan ticaret şirketlerinin yer aldığı bir teşebbüs grubunun hakim teşebbüsün yasal temsilcisi (serbest tacir olması durumunda) birinci fıkranın 1 no.lu bendine göre azami sayının hesaplanmasına dahil edilmez. Birinci fıkranın 1 no.lu bendi kapsamındaki denetim kurullarındaki üyelikler, söz konusu üyenin başkan seçildiği birinci fıkranın 1 no.lu bendine göre azami sayının belirlenmesinde iki kat sayılır.

(3) Çalışanları temsil eden denetim kurulu üyeleri ile diğer üyelerin yerine getirmeleri gereken diğer bireysel ön koşullar, Çalışan Ortak Belirleme Yasası (MitbestG), Demir-Çelik Üretim Sanayii Yasası (MontanMitbestG), Demir-Çelik Üretim Sanayiinde Çalışanların Ortak Belirlenmesine İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Yasa (MontanMitbestGErgG), Denetim Kurulunda Üçte Bir Çalışan Temsili Hakkında Kanun (DrittelbG) ve Sınır Ötesi Birleşme (MgVG) Durumunda Çalışan Ortak Kararlılığı Yasası’na tabidir.

(4) Şirket esas sözleşmesi ve içtüzüğü, yalnızca genel kurul tarafından aday gösterilmeksizin seçilen veya denetim kuruluna herhangi bir nedenle görevlendirilen denetim kurulu üyelerinden kişisel ön koşulların yerine getirilmesini de isteyebilir.

(5) (Alman) Ticaret Kanunu’nun (HGB) 264(d) no.lu maddesi kapsamında payları borsada işlem gören ve Sermaye Yükümlülükleri Yönetmeliği’nin (CRR) 1/3(d) no.lu maddesinde tanımlanan kredi kuruluşu niteliğindeki şirketlerde ise, (Alman) Bankacılık Kanunu’nun (KWG) 2(1) no.lu maddesinde belirtilen kuruluşlar hariç Bankacılık Kanunu’nun 1 ve 2 no.lu maddelerinde veya sigorta kuruluşlarının yıllık hesapları ve konsolide hesapları hakkında 19 Aralık 1991 tarihli ve 91/674/EEC sayılı Konsey Direktifinin (31 Aralık 1991 tarihli ve OJ L 374, s.7), en son 2006/46/EC sayılı Direktif (16 Ağustos 2006 tarihli ve OJ L 224, s.1) ile değişik 2. maddesinin birinci fıkrası kapsamındaki sigorta kuruluşlarında, denetim kurulunun en az bir üyesinin muhasebe veya denetim alanlarında uzmanlığa sahip olması ve denetim kurulu üyelerinin bir bütün olarak şirketin faaliyetlerini sürdürdüğü sektöre aşina olmaları zorunludur.

2.7. Denetim kuruluna üye atanması (m.101)

(1) Denetim kurulu üyeleri, Çalışan Ortak Belirleme Yasası (MitbestG), Demir-Çelik Üretimi Endüstrisinde Çalışanların Birlikte Belirlenmesine İlişkin Yasa (MontanMitbestGErgG), Denetim Kurulunda Üçte Bir Çalışan Temsili Yasası (DrittelbG) veya Sınır Ötesi Birleşme Durumunda Çalışanların Birlikte Belirlenmesine İlişkin Yasa (MgVG) ve münhasıran Demir ve Çelik Üretim Endüstrisinde Çalışanların Birlikte Belirlenmesine İlişkin Kanun’un (MontanMitbestG) 6. ve 8. maddeleri uyarınca aday gösterilmelerine bağlı olarak genel kurul tarafından seçilirler.

(2) Yalnızca esas sözleşme, üyeleri denetleme kuruluna devretme hakkını belirleyebilir ve bu, bizatihi belirli hissedarlar veya belirli hisse senetlerinin ilgili sahipleri için olabilir. Devir hakkı, belirli hisse senedi sahiplerine, ancak hisse senetlerinin sahipleri adına kayıtlı olması ve devirlerinin şirketin muvafakatine bağlı olması halinde verilebilir. Temsil yetkisine sahip tarafların elinde bulundurdukları hisse senetleri, özel bir hisse senedi türü sayılmaz. Delegasyon hakları, kanunda veya esas sözleşmede öngörüldüğü şekilde, hissedarları temsil eden denetim kurulu toplam üye sayısının en fazla üçte biri için verilebilir.

(3) Denetim kurulu üyeleri için yardımcı atanamaz. Ancak, Demir-Çelik Sektöründe Çalışanların Birlikte Belirlenmesine Dair Kanun ile İmalat Sanayii veya Demir-Çelik Üretim Sanayiinde Çalışanların Birlikte Belirlenmesine İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (MontanMitbestGErgG) uyarınca denetim kurulunun kalan üyelerinin adaylığı ile seçilen diğer üyeler hariç olmak üzere, denetim kurulunun her bir üyesi için bir yedek üye atanabilir. Bu yedek üye, denetim kurulu üyesinin görev süresinin bitiminden önce bu görevi bırakması halinde denetim kurulu üyesi olur. Yedek üye ancak denetim kurulu üyesi ile birlikte atanabilir.

2.8. Denetim kurulu üyelerinin görev süreleri (m.102)

(1) Denetim kurulu üyeleri, genel kurul yapıldıktan sonra, yani görev süresinin başlamasını takip eden dördüncü mali yılda yönetimin aldığı tedbirlerin onaylanmasına ve yönetimin ibrasına ilişkin bir karar alınması amacıyla atanamazlar. Görev süresinin başladığı mali yıl sayılmaz.

(2) Yedek üyenin görevi, en geç görevinden ayrılan denetim kurulu üyesinin görev süresinin dolması ile sona erer.

2.9. Denetim kurulu üyelerinin görevden alınması (m.103)

(1) Genel kurul tarafından aday gösterilmeksizin seçilen denetim kurulu üyeleri, görev süreleri dolmadan görevden alınabilirler. Bunun kabulüne ilişkin karar, kullanılan oyların en az dörtte üçünden oluşan bir çoğunluk gerektirir. Esas sözleşme daha büyük bir çoğunluk oranı öngörebilir ve daha fazla yükümlülük getirebilir.

(2) İçtüzük uyarınca bir denetim kurulu üyesi, temsilci delege etme hakkına sahip olan tarafça herhangi bir zamanda görevden alınabilir ve yerine başka bir üye getirilebilir. Esas sözleşmenin temsilci delege etme hakkı için ön koşulları ortadan kalktığında, genel kurul kullanılan oyların salt çoğunluğu ile üyeyi görevden alabilir.

(3) Denetim kurulunun mahkemeye dilekçe vermesi üzerine, mahkeme denetim kurulu üyesinin şahsında ağır bir sebep olduğu takdirde görevden alır. Denetim kurulu, böyle bir dilekçenin verilip verilmeyeceği konusunda salt çoğunlukla karar alır. Denetim kurulu üyesinin yasa gereğince görevlendirildiği durumlarda, sermayenin onda birine veya toplamda en az bir milyon avro tutarına eşit hisse senedine sahip kişiler de böyle bir dilekçe verebilirler. Alınan karara karşı itirazda bulunulabilir.

(4) Genel kurulca aday gösterilmeksizin seçilmeyen ve esas sözleşme hükümlerine göre yetkileri denetim kuruluna devredilmeyen denetim kurulu üyelerinin görevden alınmasında üçüncü fıkra dışında aşağıdaki hükümler de uygulanır: Çalışanların Ortak Belirlenmesi Yasası (MitbestG), Maden İşletmeleri ve Demir-Çelik Üretimi Endüstrisindeki İşletmelerin Denetim Kurullarında ve Yönetim Kurullarında Çalışanların Birlikte Belirlenmesine İlişkin Yasa (MontanMitbestG), Demir-Çelik Üretim Endüstrisinde Çalışanların Ortak Belirlenmesi Yasasında Değişiklik Yapan Yasa (MontanMitbestGErgG), Denetim Kurulunda Üçte Bir Çalışan Temsili Yasası (DrittelbG), Bir Avrupa Şirketinde Çalışanların Katılımına İlişkin Yasa (SEBG) ve Sınır Ötesi Birleşme Durumunda Çalışanların Birlikte Belirlenmesine İlişkin Kanun (MgVG).

(5) Yerine yedek üye atanan denetim kurulu üyesinin görevden alınmasına ilişkin düzenlemeler, yedek üyenin görevden alınmasında da uygulanır.

2.10. Mahkeme tarafından atanma (m.104)

(1) Denetim kurulunun, yeter sayıya sahip olması için gerekli üye sayısından oluşmaması halinde, mahkeme, aşağıdakilerden herhangi biri tarafından uygun bir dilekçe verilmesi üzerine, tam sayı elde edilinceye kadar ilave üye atar:

• Yönetim kurulu,
• Denetim kurulunun bir üyesi veya
• Herhangi bir hissedar.

Yönetim kurulu, bir sonraki denetim kurulu toplantısından önce ek atamanın zamanında yapılması beklenmiyorsa, bu dilekçeyi gecikmeksizin sunmakla yükümlüdür. Denetim kurulunun çalışanları temsil eden üyelerden de oluşacağı durumlarda, aşağıdaki taraflar da dilekçe verebilirler:

1. Şirketin merkezi iş konseyi veya şirket için yalnızca tek bir iş konseyi varsa bu iş konseyi ve ayrıca şirketin bir şirketler grubunun kontrol şirketi olması durumunda grup iş konseyi,
2. Şirketin yönetim kadrosunu temsil eden merkez komitesi veya şirket konseyi veya şirket için sadece yönetim kadrosunu temsil eden tek bir konseyin mevcut olduğu durumlarda, yönetim kadrosunu temsil eden konsey ve şirket söz konusu olduğunda bir teşebbüsler grubunun kontrol eden teşebbüsü olan, icracı kadroyu temsil eden grup meclisi,
3. Çalışanları seçimde kendilerine oy veren veya delegeler aracılığıyla oy kullanan başka bir işletmenin merkezi işyeri konseyi veya diğer işletmede yalnızca tek bir işyeri konseyi varsa, bu işyeri konseyi,
4. Çalışanların kendileri veya delegeler aracılığıyla oy kullandığı başka bir işletmenin yönetim kadrosunu temsil eden merkez komitesi veya yönetim kadrosunu temsil eden şirket konseyi veya diğer işletmede sadece yönetici personeli temsil eden bir konseyin bulunduğu durumlarda, bu yönetim kadrosunu temsil eden konsey,
5. Seçimde kendilerine veya delegeler aracılığıyla oy kullanan çalışanların en az onda biri veya yüzde yüzü,
6. Çalışanları temsilen denetim kurulu üyelerini aday gösterme hakkına sahip sendikaların şemsiye (çatı) kuruluşları,
7. Çalışanları temsil eden denetim kurulu üyelerini aday gösterme hakkına sahip sendikalar.

Çalışan Ortak Belirleme Yasası (MitbestG) uyarınca, denetim kurulunun aynı zamanda çalışanları temsil eden üyelerden oluşması durumunda, üçüncü fıkraya göre dilekçe vermeye yetkili tarafların yanı sıra, her durumda Çalışan Ortak Belirleme Yasası’nın 3(1) no.lu maddesi veya Çalışan Ortak Belirleme Yasası kapsamında oy hakkı olan yöneticilerin onda birinin de dilekçe verme hakları vardır. Alınan karara karşı itirazda bulunulabilir.

(2) Denetim kurulunun üç (3) ayı aşan bir süre için kanunda veya esas sözleşmede belirtilen sayıdan daha az üyeden oluşması halinde, mahkeme, tam sayı elde edilene kadar buna uygun dilekçe verilmesine bağlı olarak ilave üye atar. Acil durumlarda mahkeme, ilgili dilekçenin verilmesi üzerine, söz konusu sürenin bitiminden önce de denetim kuruluna ilave üye atar. Dilekçe verme hakkı için, birinci fıkra hükümleri geçerlidir. Alınan karara karşı itirazda bulunulabilir.

(3) Çalışanların Birlikte Belirlenmesi Yasası (MitbestG), Demir ve Çelik Üretimi Sektöründe Çalışanların Birlikte Belirlenmesine İlişkin Yasa (MontanMitbestG) veya Demir ve Çelik Üretimi Sektöründe Çalışanların Birlikte Belirlenmesine İlişkin Yasa (MontanMitbestGErgG) uyarınca, çalışanların ortak belirleme hakkına sahip olduğu bir denetim kuruluna ikinci fıkranın uygulanması şu koşullara tabidir:

1. Mahkeme, Demir-Çelik Üretim Endüstrisinde Çalışanların Birlikte Belirlenmesine İlişkin Kanun (MontanMitbestG) veya Demir-Çelik Üretim Endüstrisinde Çalışanların Ortak Belirlenmesi (MontanMitbestGErgG) Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun uyarınca seçilen diğer üyenin tam sayısını almak için denetim kuruluna atama yapamaz.
2. Denetleme kurulunun tüm üyelerden oluşmaması durumunda, 1 no.lu bentte belirtilen diğer üye dışındakiler kanuna veya esas sözleşmeye uygun olarak oluşturulur.

(4) Denetim kurulunda, çalışanları temsil eden denetim kurulu üyeleri de bulunacaksa, mahkeme, bunların oluşumuna ilişkin oran sağlanacak şekilde tam sayıyı elde etmek üzere ek üye atar. Yeterli sayıya sahip olması için gereken tam sayıyı elde etmek amacıyla denetim kuruluna ek üyeler atandığında, yalnızca denetim kurulunun yeterli sayıya sahip olması için gereken üye sayısına ilişkin bu oran muhafaza edilmelidir. Denetim kurulu üyesinin yerine, yasa veya esas sözleşme uyarınca, kişiliğine ilişkin belirli ön koşulları yerine getirmesi gereken bir üyenin değiştirilmesi gerektiğinde, denetim kurulunun mahkeme tarafından atanan üyesi de bu ön koşul yükümlülüklerini karşılamalıdır. Denetleme kurulu üyesinin yerine sendika, sendika veya iş konseylerinin çatı örgütünün aday gösterme hakkına sahip olacağı bir üyenin seçilmesi gerektiğinde, mahkeme, şirketin veya kamunun genel öncelikli çıkarları, bu şekilde atanan kişinin atanmasına aykırı olmadığı sürece, bu organlar tarafından yapılan adaylıkları dikkate almalıdır; aynı durum, denetim kurulu üyesi delegelerce seçilecekse, delegelerin seçileceği işletmelerin iş konseyleri tarafından sunulan ortak adaylar için de geçerli olur.

(5) Menkul Kıymetler Borsası’na kote olan şirketler hakkında Çalışan Ortak Belirleme Yasası (MitbestG), Maden İşletmeleri ve Demir-Çelik Üretimi Endüstrisindeki İşletmelerin Denetim Kurulları ve Yönetim Kurullarındaki Çalışanların Ortak Belirleme Yasası (MontanMitbestG) veya Demir-Çelik Üretim Sanayinde Çalışanların Ortak Belirlenmesi Yasasında Değişiklik Yapan Yasa (MontanMitbestGErgG) geçerliyse, denetim kuruluna ek üyelerin mahkeme tarafından atanması, 96(2) no.lu maddenin birinci ila beşinci fıkra hükümlerine tabi olarak yapılır.

(6) Mahkeme tarafından atanan denetim kurulu üyesinin görevi, her durumda eksiklik giderilir giderilmez ortadan kalkar.

(7) Denetim kurulunun mahkeme tarafından atanan üyesi, makul nakit harcamalarının geri ödenmesine ve şirketin denetim kurulu üyelerine ücret verilmesi halinde, faaliyetleri için ücret almaya hak kazanır. Denetim kurulu üyesinin ilgili dilekçeyi vermesi üzerine mahkeme, harcamaları ve ücretleri tespit eder. Alınan karara karşı itirazda bulunulabilir; kanuni konularda itirazda bulunmak yasaktır. Alınan karara istinaden Hukuk Muhakemeleri Kanunu (ZPO) uyarınca zorunlu icra takibi yapılabilir.

2.11. Yönetim kurulu ve denetim kurulu üyeliğinin uyuşmazlığı durumu (m.105)

(1) Denetim kurulu üyesi, aynı zamanda yönetim kurulu üyesi olamayacağı gibi, sürekli yönetim kurulu üye vekili, tam ticari vekaletname (Prokurist) ile donatılmış şirket yetkilisi veya şirketin tüm işlerini ilzama yetkili bir acentesi (Handlungsbevollmächtigte) de olamaz.

(2) Denetim kurulu, üyelerinden bir kişiyi, yönetim kurulunun eksik üyeleri veya bu görevi yapmaktan alıkonulan üyelerinden birinin vekili olarak atayabilir, ancak bu yalnızca önceden sınırlı bir süre için ve en fazla bir (1) yıl için olabilir. Görev süresinin yeniden atanmasına veya uzatılmasına, görev süresinin toplam bir (1) yılı aşmaması halinde izin verilir. Denetim kurulu üyeleri, yönetim kurulu üyesi olarak görev yaptıkları süre boyunca denetim kurulu üyesi olarak herhangi bir faaliyette bulunamazlar. (APŞK) 88. maddede belirtilen rekabet yasağı onlar için geçerli değildir.

2.12. Denetim kurulunun yapısındaki değişikliklere ilişkin bildirim (m.106)

Yönetim kurulu, herhangi bir değişiklikte gecikmeksizin, üyelerin adlarını, soyadlarını, yaptıkları meslekleri ve ikamet ettikleri yerleri gösteren denetim kurulu üyelerinin bir listesini Ticaret Siciline sunar; mahkeme de, Ticaret Kanunu’nun (HGB) 10. maddesi uyarınca, listenin Ticaret Siciline tesciline dair bir bildirim yayınlar.

2.13. Denetim kurulunun iç organizasyonu (m.107)

(1) Denetim kurulu, esas sözleşmenin daha ayrıntılı hükümlerine göre, kendi içinden bir başkan ve en az bir (1) başkan vekili seçer. Yönetim kurulu, seçilen kişilerin Ticaret Siciline tescil başvurusunda bulunur. Başkanvekili, ancak başkanın bu şekilde görev yapması engellendiğinde, başkanın hak ve yükümlülüklerine sahip olur.

(2) Başkanın imzalayacağı denetleme kurulu toplantıları için tutanak düzenlenir. Tutanakta, toplantının yapılacağı yer ve tarih, hazır bulunanlar, gündemdeki konular (işler), müzakerelerin esas içeriği ve denetim kurulu tarafından alınan kararlar belirtilir. Birinci veya ikinci fıkraların ihlali, kararın geçersiz olmasına neden olmaz. Karşılık gelen bir talepte bulunulması halinde, toplantı tutanağının bir nüshası denetim kurulunun her bir üyesine fiziki olarak teslim edilir.

(3) Denetim kurulu, özellikle müzakere ve kararlarına hazırlık yapmak veya kararlarının uygulanmasını izlemek amacıyla, kendi içinden bir veya birkaç komite kurabilir. Özellikle muhasebe sürecini, iç kontrol sisteminin, risk yönetim sisteminin ve iç muhasebe kontrol sisteminin etkinliğini ve mali tabloların denetimini ve bu hususta özellikle yıllık hesap denetçisinin seçimi ve bağımsızlığı ve ayrıca yıllık hesap denetçisi tarafından sağlanan hizmetleri izlemek üzere bir denetim komitesi kurabilir. Denetim komitesi, muhasebe sürecinin bütünlüğünün nasıl garanti edileceğine dair tavsiyeler veya önerilerde bulunabilir. APŞK’nın 59(3) no.lu maddesinin (1) no.lu bendi, 77(2) no.lu maddesi, 84(1) no.lu maddesi, 87. maddesinin birinci ve üçüncü fıkrasının görevlere ilişkin kararların kabulünü içeren (2) ve (3) numaralı bentleri, 111(3) no.lu maddesinin birinci ve ikinci fıkraları, 171. maddesi, 314. maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları ile ancak denetim kurulunun muvafakati ile gerçekleştirilebilecek bazı ticari işlem türleri, denetim kurulu yerine başka bir komiteye devredilemez. Komiteler tarafından yapılan çalışmalara ilişkin raporlar düzenli olarak denetim kuruluna sunulur.

(4) Ticaret Kanunu’nun (HGB) 264d no.lu maddesi kapsamında halka açık bir şirketin denetim kurulunun, Sermaye Yükümlülükleri Yönetmeliği’nin (CRR) 1’inci maddesinde tanımlanan bir kredi kuruluşu olması durumunda, Bankacılık Kanunu’nun (KWG) 2(1) no.lu maddesinin birinci fıkrasında belirtilen kuruluşlar hariç Bankacılık Kanunu’nun 1’inci ve 2’nci maddesi veya 91/674/EEA Direktifinin 2. maddesinin birinci fıkrasında tanımlanan bir sigorta kuruluşunda denetim komitesi kurulur, ardından 100(5) no.lu maddede belirtilen şartlar yerine getirilir.

2.14. Denetim kurulu tarafından alınan kararlar (m.108)

(1) Denetim kurulu, görevlerini muhtelif konularda kararlar almak suretiyle yerine getirir.

(2) Kanunda aksi belirtilmedikçe, denetim kurulunun karar nisabı esas sözleşme ile belirlenebilir. Nisabın kanunda veya esas sözleşmede öngörülmediği durumlarda, denetim kurulu, ancak kanun veya esas sözleşme uyarınca toplam üye sayısının en az yarısının bulunması halinde, yeter sayıya sahip olur ve kararın kabulüne katılır. Her durumda, kararın kabulü için en az üç (3) üyenin karara katılmaları gerekir. Denetim kurulunun oluşumuna ilişkin oran korunmamış olsa bile, denetim kuruluna kanunda veya esas sözleşmede belirtilen sayıdan daha az üyenin üye olması, denetim kurulunun yeterli sayıya sahip olmasına engel teşkil etmez.

(3) Denetim kurulunda bulunmayan üyeler, yazılı mazeret ileterek denetim kurulu ve komitelerinin kararlarının kabulüne katılabilirler. Yazılı devamsızlık oyları, denetim kurulunun diğer üyeleri tarafından verilebilir. Ayrıca, denetim kurulu üyesi olmayan kişiler tarafından, 109(3) no.lu madde uyarınca toplantıya katılmaya hak kazanan kişiler tarafından da fiziki olarak devredilebilir.

(4) Denetim kurulu ve denetim komiteleri, esas sözleşmede veya denetim kurulu usul kurallarında daha ayrıntılı bir hükme tabi olmak ve hiçbir üyenin bu şekilde ilerlemeye itiraz etmemesi kaydıyla, yazılı olarak, telefonla veya diğer benzer şekillerde de karar alabilirler.

2.15. Denetim kurulu ve komitelerinin toplantılarına katılım (m.109)

(1) Denetim kurulu veya yönetim kurulu üyesi olmayan hiçbir kimse denetim kurulu ve komitelerinin toplantılarına katılamaz. Bilgi sağlamak amacıyla görevlendirilen uzmanlar ve kişiler, bireysel konulardaki istişarelere katılabilirler.

(2) Denetim kurulu üyesi olmayan denetim kurulu üyeleri, denetim kurulu başkanı tarafından aksi belirtilmedikçe toplantılara katılabilirler.

(3) İçtüzük, denetim kurulu ve komitelerinin toplantılarına katılamayanların yerine denetim kurulu üyesi olmayan kişilerin katılmalarına izin verebilir.

(4) Burada istisnalara ilişkin herhangi bir yasal düzenleme etkilenmez.

2.16. Denetim kurulunun toplanması (m.110)

(1) Denetim kurulunun veya yönetim kurulunun her bir üyesi, amacını ve talep nedenlerini belirterek, denetim kurulu başkanının gecikmeksizin denetim kurulunu toplantıya çağırmasını talep edebilir. Bu durumda toplantı, iki (2) hafta içinde yapılır.

(2) Bu talebe uyulmaması halinde, denetim kurulu veya yönetim kurulu üyesi, olay ve koşulların bildirimi ve denetim kurulunu toplantıya davet eden gündem de dahil olmak üzere denetim kurulunu kendisi toplantıya çağırabilir.

(3) Denetim kurulu, her yarı yılda iki (2) toplantı yapmak zorundadır. Borsaya kote olmayan şirketlerin denetim kurulu ise, her altı ayda bir (1) toplantı yapılmasına karar verebilir.

2.17. Denetim kurulunun görevleri ve hakları (m.111)

(1) Denetim kurulu, yönetim kurulunu denetler.

(2) Denetim kurulu, şirketin defter ve kayıtları ile varlıkları başta olmak üzere şirketin nakit, menkul kıymet ve mal envanterini denetleyebilir ve teftiş edebilir. Ayrıca bu görevleri yerine getirmeleri için bireysel üyelere talimat verebilir veya belirli görevler için özel uzmanlar görevlendirebilir. Denetim kurulu, yıllık hesap denetçisine Ticaret Kanunu’nun (HGB) 290. maddesi uyarınca yıllık hesapları ve konsolide mali tabloları denetlemesi talimatını verir. Yine, denetim kurulu, mali olmayan tabloların veya başka mali olmayan raporların [Ticaret Kanunu’nun (HGB) 289b no.lu maddesi] veya konsolide mali olmayan tabloların veya başka konsolide finansal olmayan raporların [Ticaret Kanunu’nun (HGB) 315b no.lu maddesi] özü hakkında bağımsız dış denetim yapılması talimatını da verebilir.

(3) Denetim kurulu, şirket menfaatlerinin gerektirdiği hallerde genel kurulu toplantıya çağırır. İlgili kararın salt çoğunlukla alınması yeterlidir.

(4) Yönetimin alacağı tedbirler denetim kuruluna devredilemez. Ancak, belirli türdeki ticari işlemlerin ancak denetim kurulunun muvafakati ile uygulanabileceği, iç tüzük veya denetim kurulu tarafından belirlenir. Denetim kurulunun bu izni vermeyi reddetmesi halinde, yönetim kurulu genel kuruldan bu muvafakate ilişkin bir karar alınmasını talep edebilir. Genel kurulun onay verdiği karar, kullanılan oyların en az dörtte üçünün çoğunluğunu gerektirir. Esas sözleşme, daha büyük bir çoğunluk oranı öngöremez ve başka zorunluluklar da getiremez.

(5) Borsada işlem gören veya ortak belirleme hakkına tabi olan şirketlerin denetim kurulları, denetim kurulu ve yönetim kurulunda yer alan kadın yüzdesi için hedef değerler belirler. Hedef değerlerin belirlendiği sırada kadın yüzdesinin %30’dan düşük olduğu durumlarda, öngörülen hedef değerler sırasıyla o sırada ulaşılan yüzdeden daha düşük olamaz. Eşzamanlı olarak, hedef değerlere ulaşılacağı süreler belirlenir. Her durumda, süreler beş (5) yıldan fazla olamaz. Madde 96(2) uyarınca bir kontenjan denetim kurulu için zaten geçerli olduğu sürece, hükümler yalnızca yönetim kurulu için dikkate alınır.

(6) Denetim kurulu üyeleri, kendilerine verilen görevleri başkasına yaptıramazlar.

2.18. Şirketin yönetim kurulu üyeleri karşısında temsil edilmesi (m.112)

Denetim kurulu, mahkemede ve mahkeme dışında yönetim kurulu üyelerine karşı şirketi temsil eder. Madde 78(2)’nin ikinci fıkrası, gerekli değişiklikler yapılarak uygulanır.

2.19. Denetim kurulu üyelerinin ücretleri (m.113)

(1) Denetim kurulu üyelerine faaliyetleri karşılığında ücret verilebilir. Bu, esas sözleşmede belirtilebilir veya buna genel kurul tarafından karar verilebilir. Ücret, denetim kurulu üyelerinin görevlerine ve şirketin mali (ekonomik) durumuna uygun olmalıdır. Ücretin esas sözleşmede belirlendiği durumlarda, genel kurul, esas sözleşmede ücretin düşürülmesine ilişkin oyların salt çoğunluğu ile karar alabilir.

(2) Birinci denetim kurulu üyelerine yalnızca genel kurul, faaliyetleri karşılığında ücret verebilir. İlgili karar, ancak birinci denetim kurulu üyelerinin yaptığı işlemlerin onaylanmasına ve kendilerinin ibra edilmelerine ilişkin kararların verildiği genel kurulda alınabilir.

(3) Denetim kurulu üyelerine şirketin yıllık karına katılma hakkı verilmesi durumunda, bu katılım, hisse senetlerinin asgari ihraç fiyatı için ödenen katkı paylarının en az yüzde dördü (4) oranında indirilerek net kar üzerinden hesaplanır. Buna ilişkin herhangi bir aykırı hüküm geçersiz ve hükümsüzdür.

2.20. Denetim kurulu üyeleri ile yapılan sözleşmeler (m.114)

(1) Denetim kurulu üyelerinin, denetim kurulundaki faaliyetleri dışında, iş ilişkisi kurmayan bir hizmet sözleşmesi veya bir iş ve hizmet sözleşmesi kapsamında şirkete karşı yükümlülük altına girmeleri durumunda, belirli bir sonucun elde edilmesine yönelik olarak, daha yüksek nitelikte faaliyetlerde bulunmak amacıyla sözleşmenin yürürlüğe girmesi, denetim kurulunun onayına bağlıdır.

(2) Şirketin bu tür bir sözleşmeye dayanarak ve denetim kurulunun sözleşmeye muvafakat etmeksizin denetim kurulu üyesine ücret vermesi durumunda, denetim kurulu sözleşmeye izin vermedikçe denetim kurulu üyesi ücreti geri ödemek zorundadır. Denetim kurulu üyesinin şirkete karşı gerçekleştirilen faaliyetler ile sağlanan (sebepsiz) zenginleşmesinin kendisine teslim edilmesine ilişkin herhangi bir iddiası etkilenmeden kalır; ancak bu talep, tazmin talebinden mahsup edilemez.

2.21. Denetim kurulu üyelerine kredi verilmesi (m.115)

(1) Şirket, denetim kurulu üyelerine ancak denetim kurulunun muvafakati ile kredi (borç) verebilir. Hakim şirket, kontrol edilen bir teşebbüsün denetim kurulu üyelerine ancak hakim şirketin denetim kurulunun muvafakatine bağlı olarak kredi verebilir; kontrol edilen bir şirket, hakim teşebbüsün denetim kurulu üyelerine ancak hakim teşebbüsün denetim kurulunun muvafakati ile kredi verebilir. Bu onay, yalnızca belirli kredi işlemleri veya kredi işlem türleri için verilebilir ve üç (3) aydan daha uzun bir süre önce kabul edilemez. Rızaya ilişkin karar, krediye tahakkuk eden faizin ve geri ödenmesinin sağlanmasını içerir.

(2) Birinci fıkra, denetim kurulu üyelerinin eşlerine, medeni birliktelikteki ortaklarına veya reşit olmayan çocuklarına verilen krediler ile bu kişilerin hesabına veya denetim kurulu üyesinin hesabına hareket eden üçüncü bir kişiye verilen kredilere de uygulanır.

(3) Denetim kurulu üyesinin aynı zamanda başka bir tüzel kişinin kanuni temsilcisi veya ticaret ortaklığının ortağı olması halinde, şirket ancak denetim kurulunun muvafakati ile bu tüzel kişiye veya ticaret ortaklığına kredi verebilir. Tüzel kişi veya ticaret ortaklığının şirkete bağlı olması veya şirketin tüzel kişiliğe veya ticaret ortaklığına teslim ettiği malın ödenmesini sağlamak amacıyla kredi kullandırılmış olması halinde, bu hüküm uygulanmaz.

(4) Birinci ila üçüncü fıkraların hükümlerine aykırı olarak bir kredi verildiğinde, denetim kurulu geriye dönük olarak onay vermedikçe, aksine herhangi bir anlaşmaya bakılmaksızın kredi derhal geri ödenir.

(5) Şirketin, Bankacılık Kanunu’nun (KWG) 15. maddesinin uygulanacağı bir kredi kuruluşu veya finansal hizmet sağlayıcısı olması durumunda, birinci ila dördüncü fıkralar yerine Bankacılık Kanunu düzenlemeleri uygulanır.

2.22. Denetim kurulu üyelerinin özen yükümlülükleri ve sorumlulukları (m.116)

Özenin yanı sıra sorumlulukları yerine getirmede, (APŞK) 93. madde hükmü, yönetim kurulu üyelerinin görevlerine ilişkin ikinci fıkranın üçüncü cümlesi hariç olmak üzere, denetim kurulu üyelerinin özen görevi ve sorumluluklarına ilişkin gerekli değişiklikler yapılarak uygulanır. Özellikle denetim kurulu üyeleri, almış olabilecekleri her türlü gizli rapor ve gizli görüşmeler konusunda sır saklama yükümlülüğü altındadırlar. Bilhassa, uygun olmayan bir ücret tespit edilmesi halinde, tazminat ödemekle yükümlüdürler [madde 87(1)].

2.23. Zararlar için tazminat yükümlülüğü (m.117)

(1) Şirket üzerindeki etkisini kötüye kullanarak, bir yönetim kurulu veya denetim kurulu üyesini, şirketin tam ticari vekalet yetkisine sahip bir yetkilisini (Prokurist) veya yetkili bir vekilini kasıtlı olarak harekete geçmeye zorlayan kişi, şirket veya hissedarların zarara uğraması sonucu şirketin uğradığı zararı tazmin etmekle yükümlüdür. Bu kişi ayrıca, şirkete verilen zararın sebep olduğu zararın üzerinde ve ötesinde bir zarara uğradıkları takdirde, hissedarların bu nedenle uğradıkları zararı da tazmin etmekle yükümlüdür.

(2) Bu kişiye ek olarak, yönetim kurulu ve denetim kurulu üyeleri, görevlerini ihmal etmeleri halinde müteselsil borçlu olarak sorumludurlar. Görevlerini sadakat ile yerine getiren basiretli bir yöneticinin gerekli özeni gösterip göstermedikleri konusunda ihtilaf olduğunda ise, ispat yükümlülüğü kendilerine aittir. Yönetim kurulu üyeleri ile denetim kurulu üyelerinin tazminat yükümlülükleri, eylemin şirket tarafından kabul edilen yasal bir karara dayanması halinde, şirket karşısında ve ayrıca hissedarlar genel kurulunda ortaya çıkmaz. Denetim kurulunun davayı uygun görmüş olması dahi, tazminat verme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.

(3) Ayrıca, zarara sebebiyet veren fiilden menfaat elde eden bu şahıslar, bu etkiyi kasten tahrik etmişlerse, o kişiye ek olarak müşterek ve müteselsil borçlular olarak da sorumlu olurlar.

(4) Madde 93(4)’ün üçüncü ve dördüncü fıkraları, şirkete karşı tazminat yükümlülüğünden muafiyet için gerekli değişiklikler yapılarak uygulanır.

(5) Şirketin tazminat talebi, şirketten yeterli tatmin sağlayamayacakları takdirde alacaklıları tarafından da ileri sürülebilir. Şirketin tazminat talebinden vazgeçmesi veya bu talepler hakkında uzlaşmaya varılması, şirketin alacaklılara tazminat ödeme yükümlülüğünden kurtulmasına hizmet etmeyeceği gibi, davanın esasa dayalı olması nedeniyle de bu yükümlülükten kurtulmaz. Şirketin malvarlığı için aciz davası açılmışsa, iflas idarecisi veya aciz denetçisi, söz konusu işlemler süresince şirketin alacaklılarının haklarını kullanır.

(6) Bu kapsamdaki talepler beş (5) yıl içinde zamanaşımına uğrar.

(7) Yönetim kurulu veya denetim kurulu üyesi, şirketin tam ticari vekalet yetkisine sahip yetkilisi (Prokurist) veya yetkili acentesi aşağıdakilerden birinin gerçekleştirilmesi nedeniyle zarara neden olan eylemi yapmaya zorlanmışsa, yukarıdaki düzenlemeler uygulanmaz:

1. Bir kontrol anlaşmasına dayalı yönlendirme gücü veya
2. Şirketin entegre olduğu ana şirketin yönetim yetkisi (APŞK, m.319).

* Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.

[1] Alman Paylı Şirketler Kanunu (Stock Corporation Act/Aktiengesetz) için lütfen bkz. < https://www.gesetze-im-internet.de/englisch_aktg/ > erişim tarihi 03 Mayıs 2022

[2] Alman Paylı Şirketler Kanununa (APŞK) göre, anonim şirketler için asgari nominal sermaye tutarı elli bin Avrodur (APŞK, m.7).