2. Hisseli Komandit Şirketler (Public Limited Partnership by Shares; Kommanditgesellschaft auf Aktien-KGaA)
Hisseli komandit ortaklık (Kommanditgesellschaft auf Aktien-KGaA), komandit şirket (Kommanditgesellschaft, KG; limited partnership) ile anonim şirketin (a§ 278 AktG; stock company) birleşimidir. Bu şirket, anonim şirket gibi, devredilebilir paylara bölünmüş sabit sermayeli bir şirkettir. Anonim şirketin aksine, iki ortak grubu vardır: genel ortaklar (Komplementäre; general partners; komandite/sınırsız sorumlu ortaklar) ve hissedarlar (Kommanditaktionäre; shareholders; komanditer/sınırlı sorumlu ortaklar). Genel (kolektif) ortaklar şirketin işlerini yönetme yetkisine sahiptir. Aynı zamanda şirketin alacaklılarına karşı sınırsız sorumluluğa tabidirler, oysa paydaşlar/pay sahipleri şirketin borçlarından şahsen sorumlu değildirler (a§a§ 278 III, 1, 54 I AktG). Bu yasal model değiştirilebilir. Mahkemeler, bir şirketin (GmbH & Co. KGaA veya AG & Co. KGaA) genel ortak olarak katılma olasılığını kabul etmiştir.
AktG Madde 278 II, kolektif ortaklıklar yasasının (a§a§ 105 ve devamı HGB), hissedarlara ilişkin hakları ve görevleri de dahil olmak üzere komandit ortaklar için de geçerli olduğunu belirtmektedir. Diğer tüm hususlar (örneğin, pay sahiplerinin hakları ve görevleri) anonim şirketlerde olduğu gibi düzenlenir (a§ 278 III AktG). Hisseli komandit ortaklık pratikte nadiren kullanıldığından, iş birlikleri hukuku (law of business associations) ile ilgili bu araştırma, bunun daha ayrıntılı bir tanımını atlamaktadır.
- Limited Şirketler (Limited Liability Company)
3.1. Giriş
3.1.1. Uygulanan Hukuk
Limited şirket veya özel limited şirket (Gesellschaft mit beschränk ter Haftung; limited liability company or private limited company), 17 Temmuz 2017 tarihinde değiştirilen 20 Nisan 1892 tarihli Limited Şirket Yasasına (Gesetz betreffend die Gesellschaften mit beschränkter Haftung-GmbHG; Limited Liability Company Act) tabidir. Limited şirket, tarihte emsali olmayan bir Alman icadıdır. Amaç, bir yanda anonim şirket, diğer yanda ortaklık olan mevcut işbirliği türleri arasındaki boşluğu doldurmaktı. Diğer ülkeler bu modeli benimsemiş ve Alman hükümlerine benzer kanunlar çıkarmışlardır. Limited Şirket Yasası, limited şirket ile bağlantılı olarak ortaya çıkan tüm sorunları düzenlemez. Bazı kurallar ayrıca Sermaye Şirketleri Yasası veya Ticaret Kanunu’nda (Stock Company Act or Commercial Code) da bulunabilir. Limited şirket, Ticaret Kanunu (a§a§ 13 III GmbHG, 6 HGB) anlamında bir ticari birlik olduğundan, onun ticari birliklere ilişkin kuralları limited şirket için de geçerlidir. Bunun ötesinde, diğer yasal hükümler, özellikle Şirketlerin Dönüşümünü Düzenleyen Yasa (Umwandlungsgesetz, 1994; Law Regulating the Conversion of Companies) ve çeşitli Eş Belirleme Yasaları (Co-determination Acts) olmak üzere, limited şirket yasasını etkiler.
Limited şirketler yasası geçen yüzyıl boyunca pek değişmedi. Avrupa Birliği direktiflerini Almancaya uygulamak için yürürlüğe giren GmbHG’ye yönelik birkaç küçük reformun yanı sıra, yasadaki ilk büyük değişiklik, 1 Ocak 1981 tarihinde yürürlüğe giren 4 Temmuz 1980 Yasasıydı. 1980 Değişikliği asgari sermaye tutarını 20.000 Alman markından (DM) 50.000 DM’ye yükseltti. Limited şirketlerin tek bir hissedar tarafından kurulmasına izin verdi (“One-person GmbH”; a§ 1 GmbHG). Son olarak, sermayenin korunması için özel kurallar getirerek bu kanunu, yargıç yapımı kanuna uyarladı (a§a§ 32a, 32b GmbHG). İkinci büyük değişiklik, 23 Ekim 2008 tarihli Kanun (MoMiG) idi. Diğer şeylerin yanı sıra, belirli koşullar yerine getirildiği takdirde noter tasdikli bir form olmaksızın bir kuruluş muhtırasının düzenlenmesine izin verir ve limited şirketlerin bir alt türü olan Unternehmergesellschaft’ın (haftungsbeschränkt) (bkz. supra a§5.01[A][1]) kurulmasını sağlar. Kanun, ayni sermayeyle ilgili kuralların aşılmasına ilişkin içtihatta da değişiklik yapmıştır. Bir hissenin iyi niyetli bir şekilde satın alınması olasılığını ortaya koymuş ve nakit havuzuna izin vermiştir. Yukarıda belirtilen a§a§ 32a, 32b GmbHG ve genel müdürün iflas başvurusu yükümlülüğü GmbHG’den iflas yasasına devredilmiştir. Limited şirketin iç organizasyonu, büyük ölçüde hissedarlarının özel ihtiyaçlarına uyacak şekilde yapılandırılabilir. Bununla birlikte, kanunu pratik deneyime uyarlamada yasama organından daha esnek olan mahkemeler, hem madde oluşturma özgürlüğünü hem de bireysel hissedarlara kuruluş sözleşmesi (muhtırası) ile tanınan hakların kullanılmasını sınırlamak için çeşitli doktrinler geliştirmiştir. Genel şirketler hukukunda olduğu gibi, limited şirket hukukunun daha da gelişmesinde içtihat ve bilim öncü rol üstlenmiştir.
3.1.2. Limited Şirketlerin Bazı Özellikleri
Limited şirketin kanuni bir tanımı yoktur. Ancak, şirketin borçlarından şahsen sorumlu olmaksızın bir veya birden fazla hissedarın iştirak ettiği sermayeye ve kanuni ehliyete sahip şirket olarak tanımlanabilir.
Hissedarlarının taahhüt ettiği sermayeye katkı da dahil olmak üzere bir limited şirketin kuruluşu, bir anonim şirketinkinden daha az biçimseldir. Aynı durum limited şirketin (GmbH) iç organizasyon yapısı için de geçerlidir. Şirketin yasal olarak gerekli olan yalnızca iki organı vardır, yani “hissedarlar kurulu” (Gesellschafterversammlung; meeting of shareholders) ve genel müdür(ler) (Geschäftsführer; managing directors). Ortak Belirleme Yasaları tarafından gerekli kılınmadığı takdirde, bir denetim kurulunun oluşturulması zorunlu değildir. Başlangıçtan itibaren GmbH, tek kişilik bir limited şirket olarak kurulabilir.
Limited şirket tüzel kişi olduğundan, alacaklılarını memnun etmek için yalnızca şirketin varlıkları mevcuttur (a§ 13 II GmbHG). GmbH’nin bir başka özelliği de esnek yapısıdır: Anonim şirketin daha küçük bir versiyonu veya özel bir ortaklık durumu olmamakla birlikte, ana sözleşme, limited şirketi bu ikisinden birine benzetecek şekilde şekillendirilebilir. Bununla birlikte, limited şirketin kanuni yapısı, kişisel olarak yapılandırılmış bir şirket, yani hissedarların ortak girişimle yakın ilişkisine dayanan bir şirket kavramı tarafından yönlendirilir.
Limited şirkete katılma ve ayrılma prosedürü, anonim şirketler hukukundan çok ortaklıklar hukukuna benzemektedir. Bununla birlikte, bir ortaklıktaki paydaş haklarının aksine, şirketin ana sözleşmesinde aksi belirtilmedikçe, bir GmbH’nin hisseleri yasal olarak (ipso iure) devredilebilir ve miras olarak kalabilir (a§ 15 I GmbHG). Ancak, sınırlı sorumlu payların ciro edilebilirliğini kısıtlamak için, bu tür payların devri noter tasdikli olmalıdır (a§ 15 III, IV GmbHG). Bu nedenle, bir GmbH, halk ortaklarının hisselerinin taahhüdü için davet etmeye uygun kurumsal bir yasal biçim değildir. Buna göre, GmbH’nin halka açık sermaye piyasalarına erişimi yoktur (tahvil veya bono ihraç etmedikçe).
Limited şirketin asgari sermayesi 25.000 avro olmalıdır (a§ 5 I GmbHG). Ancak, şirketin tescilinden önce yalnızca 12.500 avro ödenmesi gerekir; şirket tek kişilik bir şirket olarak kurulursa, kurucu (a§ 7 II GmbHG) da tamamı ödenmemiş herhangi bir nakit karşılığı pay tutarı için teminat sağlamalıdır. Taahhüt edilen sermayenin katkısını ve korunmasını sağlamak için GmbHG, serbest bırakma, erteleme ve mahsuplaşmaya karşı yasaklar (a§ 19 II GmbHG) ve ayni sermayeye ilişkin koruma kuralları (a§a§ 5 IV, 7) gibi çok çeşitli güvenceler sağlar (III, 19 IV, V GmbHG).
Yasa, kurucuların daha az tutarda asgari sermaye ile bir şirket kurmak istemeleri durumunda Unternehmergesellschaft (haftungsbeschränkt) [UG (haftungsbeschränkt)] sağlar (a§ 5a GmbHG). UG’nin 1 avro ile 24.999 avro arasında değişen sermayeye sahip olması yeterlidir. Sermaye 25.000 avroya yükseltilirse, UG yasal olarak (ipso iure) bir GmbH’ye dönüştürülür (a§ 5a V GmbHG). Alacaklıları korumak için ayni sermaye yasaktır ve UG’nin bir yıllık net karın %25’ini sermaye yedeklerine aktarması (transfer 25% of the net income of a year to the capital reserve) gerekir. Bu yedek, yalnızca UG’yi bir GmbH’ye dönüştürmenin olağan yolu olan kayıpları karşılamak veya şirket fonlarından (Kapitalerhöhung aus Gesellschaftsmitteln; company’s funds) sermaye artırımı gerçekleştirmek için kullanılabilir. Bu özelliklerin dışında, GmbHG’nin diğer tüm hükümleri UG için de geçerlidir.
Limited şirket ve UG, ticari veya başka herhangi bir meşru amaç için kurulabilir. Ancak, bankalar ve sigorta şirketleri gibi özel iş kollarındaki işletmeler, limited şirket veya UG olarak örgütlenemezler. GmbH veya UG’nin amacı ne olursa olsun, Ticaret Kanunu (a§a§ 13 III GmbHG, 6 HGB) anlamında her zaman bir ticari işletme (Handelsgesellschaft; commercial enterprise) olarak kabul edilirler.
3.1.3. Limited Şirketlerin Görünümü ve Önemi
Limited şirketin piyasaya sürülmesinden bu yana, GmbH olarak organize edilen şirketlerin sayısı istikrarlı bir şekilde artmıştır. Bugün, limited şirket, Almanya’da en yaygın kullanılan şirket biçimidir. Esnek yapısı sayesinde GmbH, küçük veya orta ölçekli şirketler ve aile şirketlerinin (small or medium-sized corporations and family-held companies) yanı sıra büyük ticari işletmelerin (örneğin Robert Bosch GmbH) amaçlarına hizmet eder.
Limited şirket (limited liability company) ve UG, sıklıkla “GmbH & Co. KG”/“UG & Co. KG” adı verilen bir ticari ortaklık ile birlikte kullanılır. Bu tür şirket, gerçek bir kişiden ziyade bir limited şirketin genel ortak konumunda olduğu bir limited ortaklıktır. Limited şirket, ortaklığın borçlarından sorumlu olduğundan, “GmbH & Co. KG” ve “UG & Co. KG”, esasen limited şirkettir. GmbH’nin/UG’nin hissedarları ve sınırlı ortaklıktaki özel ortaklar genellikle aynı kişilerdir. Çok sayıda limited şirket ve UG, tek kişilik şirketler olarak örgütlenmiştir. Tüm limited şirketlerin yaklaşık üçte biri, başka bir şirketin hakimiyetindedir.
* Bu çalışma için yararlanılan kaynak için bkz. Introduction to German Law, Third Edition, Edited by Joachim Zekoll and Gerhard Wagner, Wolters Kluwer, 2019, < https://www.ius.uzh.ch/dam/jcr:1877b5cd-285a-49a3-a44b-f1c7c2ed283c/Sethe%20in%20Zekoll_Wagner%20Company%20Law%20in%20Germany.pdf > erişim tarihi 12 Aralık 2022 (Bu yazıda yer alan görüşler “Introduction to German Law” kitabının 5. Bölüm yazarı Rolf Sethe’ye ait olup derleyenin çalıştığı kurumu bağlamaz, derleyenin çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Bu çalışmadaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler derleyene aittir.)
Bu yazı başlığında aşağıdaki çalışmalara da bakılabilir:
- Yavuz Akbulak, Almanya’da Paylı Şirketler: Anonim Şirketler-7 (Fesih ve Tasfiye), Legal Blog, 23 Kasım 2022
- Yavuz Akbulak, Almanya’da Paylı Şirketler: Anonim Şirketler-6 (Bağlı Ortaklıklar), Legal Blog, 23 Kasım 2022
- Yavuz Akbulak, Almanya’da Paylı Şirketler: Anonim Şirketler-5 (Şirket Organları), Legal Blog, 23 Kasım 2022
- Yavuz Akbulak, Almanya’da Paylı Şirketler: Anonim Şirketler-4 (Pay Sahipliği Hakları ve Azınlıkların Korunması), Legal Blog, 23 Kasım 2022
- Yavuz Akbulak, Almanya’da Paylı Şirketler: Anonim Şirketler-3 (Sermaye Azaltımı), Legal Blog, 23 Kasım 2022
- Yavuz Akbulak, Almanya’da Paylı Şirketler: Anonim Şirketler-2 (Sermaye Artırımı ve Diğer Finansman Şekilleri), Legal Blog, 22 Kasım 2022
- Yavuz Akbulak, Almanya’da Paylı Şirketler: Anonim Şirketler-1, Legal Blog, 22 Kasım 2022
- Yavuz Akbulak, Almanya’daki Şirket Türlerine Genel Bir Bakış, Legal Blog, 22 Kasım 2022
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.