3.4. Sermayenin Korunması, Sermaye Artırımı ve Sermaye Azaltımı (Share Capital Maintenance, Capital Increase and Capital Reduction)
3.4.1. Sermayenin korunması (share capital maintenance)
Sermaye katkı paylarının ödenmesini garanti eden hükümler (a§a§ 7, 9, 19 GmbHG), sermayenin korunmasını sağlayan hükümler ve alacaklıları koruyan hükümler (sermayenin etkin bir şekilde korunması ilkesi) ile tamamlanır. Böyle bir ödeme veya dağıtım, kuruluş sözleşmesinde belirlenen sermaye tutarını tehlikeye atıyorsa, şirket ne sermaye payı katkısını geri ödeyebilir ne de şirketin varlıklarını hissedarlara dağıtabilir (a§ 30 I GmbHG). a§ 30 GmbHG’ye aykırı olarak kötü niyetle ödeme alan hissedarların tutarı iade etmesi gerekir (a§ 31 I GmbHG). Geri ödemenin alınamaması durumunda, tüm hissedarlar hisseleri oranında sorumludur (a§ 31 III GmbHG). Bir şirkete öz sermaye yerine verilen krediler (borç), şirketin iflas etmesi durumunda sermaye benzeri kredi olarak kabul edilir (a§ 39 I no. 5, IV, V InsO).
- 33 GmbHG uyarınca, limited şirket kendi hisselerini ancak tüm katkı paylarının ödenmiş olması ve hisselerin satın alınması için yapılan ödemenin sermaye veya sermaye yedeği tutarını tehlikeye atmaması halinde satın alabilir.
3.4.2. Nakit karşılığı sermaye artırımı (capital increase of share capital against contributions)
Sermaye, yalnızca ana sözleşmede değişiklik yapılarak ve mevcut hissedarlara ve/veya yeni hissedarlara yeni hisse tahsis edilerek artırılabilir (a§ 55 II GmbHG). Sermaye artırımına ilişkin kanun (a§a§ 55 et seq. GmbHG) genel olarak kuruluş kurallarına atıfta bulunur. Şirketlerin mülkiyet yapısını korumak için, öncelikle mevcut hissedarlara sermayelerinin itibari değeri ile orantılı olarak [rüçhan hakkı (pre-emptive right) veya Bezugsrecht] yeni hisseler teklif edilmelidir. Rüçhan/ön alım hakları (anonim şirketin hükümlerine benzer şekilde), hissedarlar genel kurulunun özel bir kararıyla tamamen veya kısmen hariç tutulabilir. Bir sermaye artırımı tescil edilir edilmez geçerli olur ve yasal olarak yürürlüğe girer (a§ 57 GmbHG).
3.4.3. İç kaynaklardan sermaye artırımı (capital increase from the company’s funds)
Özel bir kararla, hissedarlar genel kurulu “hisse emisyon primi hesabını” [yani sermaye fazlası (share premium account)] veya “yeniden değerleme yedeğini/fonlarını” [yani birikmiş karlar/retained earnings (revaluation reserve)] sermayeye dönüştürebilir (a§a§ 57c et seq. GmbHG). Bu tür bir sermaye artırımı, usulüne uygun olarak denetlenmiş (bağımsız denetimden geçmiş) ve onaylanmış yeni tarihli bir bilançoya dayanmalıdır (a§a§ 57e, 57f GmbHG). Sermaye artırımı, tescil edildiği anda yürürlüğe girer (a§ 54 III GmbHG). Her hissedarın yeni hisseler üzerinde zorunlu bir rüçhan hakkı vardır (a§ 57j GmbHG).
3.4.4. Sermaye azaltımı (reduction of share capital)
Ana sözleşmede tespit edilen sermaye tutarı azaltılabilir. Ancak, nakdi sermaye payı katkıları karşılığında paralel bir sermaye artırımı ile birleştirilmedikçe, 25.000 avro olan asgari sermayenin altına düşemez (a§ 58a IV GmbHG). Sermaye azaltımı esas sözleşme değişikliği ile yapılır. Sermaye azaltımı, olağan sermaye azaltımı (a§ 58 GmbHG) ve basitleştirilmiş/kolaylaştırılmış sermaye azaltımı (a§a§ 58a ve seq. GmbHG) olmak üzere iki farklı biçimde olabilir:
- Olağan sermaye azaltımı (ordinary capital reduction), finansal bütünlüğün sağlanması (restoration of financial soundness), şirketin taahhüt edilen malvarlığının ortaklar arasında dağıtılması (distribution of committed assets of the company among the shareholders) veya serbest yedek akçe ayrılması (establishment of a free reserve) amaçlarına hizmet edebilir. Genel müdürler, sermaye azaltımını kamuya açıklamalıdır. Sermaye azaltımına karşı çıkan alacaklılar alacaklarının derhal ödenmesini talep edebilir veya teminat talebinde bulunabilirler. Kamuya yapılan duyurudan bir yıl sonra murahhas azalar, indirimin tescili için yerel ticaret siciline başvurur ve sermaye azaltımına karşı çıkan tüm alacaklıların haklarının karşılandığını teyit etmek zorundadır. Sermaye azaltımı, tescil edildiği anda yürürlüğe girer (a§ 54 III GmbHG).
- Olağan sermaye azaltımının aksine, kolaylaştırılmış/basitleştirilmiş sermaye azaltımına (simplified capital reduction), sermayenin %10’unu geçmediği sürece, yalnızca finansal sağlamlığın restorasyonu [restoration of financial soundness (a§ 58a GmbHG)] veya serbest bir sermaye yedeği oluşturulması için izin verilir (a§ 58b II GmbHG). Sadece zararları karşılamak için başka bazı (yedek) fonların kullanılmış olması durumunda da izin verilir (a§ 58a II GmbHG). Basitleştirilmiş bir sermaye azaltımı prosedürü, önemli bir istisna dışında, çoğunlukla olağan bir sermaye azaltımına benzer: daha önce belirtildiği gibi, varlıklara dokunulmaz ve hissedarlara ödeme yapılması yasaktır [assets remain untouched and payments to shareholders are forbidden (a§ 58b GmbHG)]. Alacaklılar bu nedenle daha az tehlike altındadır ve bir teminat için başvuramayabilirler.
* Bu çalışma için yararlanılan kaynak için bkz. Introduction to German Law, Third Edition, Edited by Joachim Zekoll and Gerhard Wagner, Wolters Kluwer, 2019, < https://www.ius.uzh.ch/dam/jcr:1877b5cd-285a-49a3-a44b-f1c7c2ed283c/Sethe%20in%20Zekoll_Wagner%20Company%20Law%20in%20Germany.pdf > erişim tarihi 13 Aralık 2022 (Bu yazıda yer alan görüşler “Introduction to German Law” kitabının 5. Bölüm yazarı Rolf Sethe’ye ait olup derleyenin çalıştığı kurumu bağlamaz, derleyenin çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Bu çalışmadaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler derleyene aittir.)
Bu yazı başlığında aşağıdaki çalışmalara da bakılabilir:
- Yavuz Akbulak, Almanya’da Paylı Şirketler: Limited Şirketler-3, Legal Blog, 13 Aralık 2022
- Yavuz Akbulak, Almanya’da Paylı Şirketler: Limited Şirketler-2, Legal Blog, 13 Aralık 2022
- Yavuz Akbulak, Almanya’da Paylı Şirketler: Hisseli Komandit ve Limited Şirketler, Legal Blog, 12 Aralık 2022
- Yavuz Akbulak, Almanya’da Paylı Şirketler: Anonim Şirketler-7 (Fesih ve Tasfiye), Legal Blog, 23 Kasım 2022
- Yavuz Akbulak, Almanya’da Paylı Şirketler: Anonim Şirketler-6 (Bağlı Ortaklıklar), Legal Blog, 23 Kasım 2022
- Yavuz Akbulak, Almanya’da Paylı Şirketler: Anonim Şirketler-5 (Şirket Organları), Legal Blog, 23 Kasım 2022
- Yavuz Akbulak, Almanya’da Paylı Şirketler: Anonim Şirketler-4 (Pay Sahipliği Hakları ve Azınlıkların Korunması), Legal Blog, 23 Kasım 2022
- Yavuz Akbulak, Almanya’da Paylı Şirketler: Anonim Şirketler-3 (Sermaye Azaltımı), Legal Blog, 23 Kasım 2022
- Yavuz Akbulak, Almanya’da Paylı Şirketler: Anonim Şirketler-2 (Sermaye Artırımı ve Diğer Finansman Şekilleri), Legal Blog, 22 Kasım 2022
- Yavuz Akbulak, Almanya’da Paylı Şirketler: Anonim Şirketler-1, Legal Blog, 22 Kasım 2022
- Yavuz Akbulak, Almanya’daki Şirket Türlerine Genel Bir Bakış, Legal Blog, 22 Kasım 2022
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.