Federal Rezerv Sistemi Guvernörler/Yönetim Kurulu [Federal Rezerv; (Board of Governors of the Federal Reserve System)], Federal Mevduat Sigorta Şirketi (Federal Deposit Insurance Corporation; FDIC) ve Parasal Denetim Ofisi (Office of the Comptroller of the Currency; OCC)[1] bankacılık kuruluşlarına ilişkin kripto varlık riskleri hakkında aşağıdaki beyanı yayınlamaktadır.
Geçen yıl yaşanan olaylar, kripto varlık sektöründeki (crypto-asset sector) önemli dalgalanma ve güvenlik açıklarının ortaya çıkmasıyla damgasını vurdu. Bu olaylar, bankacılık kuruluşlarının bilmesi gereken kripto varlıkları ve kripto varlık sektörü katılımcıları ile ilişkili bir dizi önemli riski vurgulamaktadır:
- Kripto varlık sektörü katılımcıları arasında dolandırıcılık ve hilekarlık riski (risk of fraud and scams).
- Bir kısmı halihazırda hukuki süreç ve kovuşturmaya konu olan saklama uygulamaları, itfalar ve mülkiyet haklarına (custody practices, redemptions, and ownership rights) ilişkin hukuki belirsizlikler.
- Federal mevduat sigortasına ilişkin yanlış beyanlar ile perakende ve kurumsal yatırımcılara, müşterilere ve karşı taraflara (retail and institutional investors, customers, and counterparties) önemli zararlar verebilecek haksız, aldatıcı veya suiistimal edici olabilecek diğer uygulamalar dahil olmak üzere kripto varlık şirketlerinin yanlış veya yanıltıcı beyanları ve açıklamaları.
- Kripto varlık piyasalarında, etkileri kripto varlık şirketleri ile ilişkili mevduat akışları üzerindeki potansiyel etkileri içeren önemli dalgalanma.
- Sabitcoin’lerin risk almaya yatkınlığı (susceptibility of stablecoins to run risk), sabitcoin rezervleri bulunduran bankacılık kuruluşları için potansiyel mevduat çıkışları yaratması.
- Şeffaf olmayan borç verme, yatırım, finansman, hizmet ve operasyonel düzenlemeler dahil olmak üzere belirli kripto varlık katılımcıları arasındaki ara bağlantılardan kaynaklanan kripto varlık sektöründe bulaşma riski (contagion risk): Bu ara bağlantılar, kripto varlık sektörüne maruz kalan bankacılık kuruluşları için yoğunlaşma riskleri de oluşturabilir.
- Kripto varlık sektöründe olgunluk ve sağlamlık eksikliği (lack of maturity and robustness) sergileyen risk yönetimi ve yönetişim uygulamaları (risk management and governance practices).
- Özgür, halka açık ve/veya merkezi olmayan ağlar (open, public, and/or decentralized networks) veya benzer sistemler ile ilişkili artan riskler, bunlarla sınırlı olmamak üzere, sistemin gözetimini sağlayan yönetişim mekanizmalarının eksikliği; rolleri, sorumlulukları ve yükümlülükleri açıkça belirleyen sözleşmelerin veya standartların olmaması ve siber saldırılar, kayıplar/fireler (outages), kaybolan veya kapana kısılmış varlıklar (lost or trapped assets) ve yasa dışı finans (illicit finance) ile ilgili güvenlik açıkları.
Kripto varlık sektörü ile ilgili hafifletilemeyen veya kontrol edilemeyen risklerin bankacılık sistemine geçmemesi önemlidir. Bu ajanslar, kripto varlık sektöründen kaynaklanan risklere (risks stemming from the crypto-asset sector) maruz kalabilecek bankacılık kuruluşlarını denetlemekte ve bankacılık kuruluşlarının kripto varlıkları içeren faaliyetlerde bulunma tekliflerini dikkatle incelemektedirler. Ajansların bugüne kadar vaka bazında yaklaşımları sayesinde bu ajanslar, kripto varlıkların bankacılık kuruluşları, müşterileri ve daha geniş ABD finansal sistemi için oluşturabileceği riskler hakkında bilgi, uzmanlık ve anlayış oluşturmayı sürdürmektedir. Birkaç büyük kripto varlık şirketinin son zamanlardaki başarısızlıklarının vurguladığı önemli riskler göz önüne alındığında, mezkûr ajanslar, her bankacılık organizasyonundaki mevcut veya önerilen kripto varlıkla ilgili faaliyetler ve risklerle ilgili dikkatli ve temkinli bir yaklaşım benimsemeye devam etmektedir.
Bankacılık kuruluşlarının, yasa veya düzenlemelerin izin verdiği ölçüde, belirli bir sınıf veya türdeki müşterilere bankacılık hizmetleri sağlaması ne yasaklanmış ne de caydırılmıştır. Söz konusu ajanslar, bankacılık kuruluşlarının kripto varlıklar ile ilgili mevcut ve önerilen faaliyetlerinin güvenlik ve sağlamlık, tüketicinin korunması, yasal izin verilebilirlik (safety and soundness, consumer protection, legal permissibility) ve kara para aklama ve yasa dışı finans yasaları ve kuralları (anti-money laundering and illicit finance statutes and rules) da içeren yürürlükteki yasa ve yönetmeliklere uygunluğu yeterince ele alacak şekilde yürütülüp yürütülemeyeceğini veya nasıl yürütülebileceğini değerlendirmeye devam etmektedir. Ajansların bugüne kadarki mevcut anlayışlarına ve deneyimlerine dayanarak, özgür, halka açık ve/veya merkezi olmayan bir ağda veya benzer bir sistemde ihraç edilen, depolanan veya aktarılan kripto varlıkları ihraç etmenin veya anapara olarak tutmanın güvenli ve sağlam bankacılık uygulamalarıyla tutarsız olma ihtimalinin yüksek olduğuna inanmaktadırlar. Ayrıca bu ajanslar, kripto varlıklar ile ilgili faaliyetlerde yoğunlaşan veya kripto varlık sektörüne yoğun bir şekilde maruz kalan iş modelleriyle ilgili önemli güvenlik ve sağlamlık endişelerine de sahiptirler.
Ajanslar, bankacılık kuruluşlarının kripto varlıklar ile ilgili risklerini yakından izlemeye devam edecektir. Garanti edildiği gibi, bu ajanslar, bankacılık kuruluşlarının kripto varlıkla ilgili faaliyetlere katılımıyla ilgili ek beyanlar yayınlayacaklardır. Anılan ajanslar ayrıca, kripto varlıkları içeren faaliyetlerden kaynaklanan sorunlar hakkında, uygun olduğu şekilde, diğer ilgili makamlarla ilişki kurmaya ve işbirliği yapmaya devam edecektir.
Her bir ajans, bankacılık kuruluşlarının kripto varlıklar ile ilgili önerilen ve mevcut faaliyetlerle ilgili güçlü denetim tartışmalarına girdiği süreçler geliştirmiştir. Bankacılık kuruluşları, kripto varlıklar ile ilgili faaliyetlerin güvenli ve sağlam bir şekilde gerçekleştirilmesini, yasal olarak izin verilmesini ve tüketicileri korumak için tasarlananlar da dahil olmak üzere geçerli yasa ve yönetmeliklere uymasını sağlamalıdır (adil borç verme yasaları ve haksız, aldatıcı veya taciz edici eylem veya uygulamalar). Bankacılık kuruluşları, riskleri etkin bir şekilde tanımlamak ve yönetmek için yönetim kurulu gözetimi, politikalar, prosedürler, risk değerlendirmeleri, kontroller, (erişilmez) kapılar ve korkuluklar ve izleme (board oversight, policies, procedures, risk assessments, controls, gates and guardrails, and monitoring, to effectively identify and manage risks) dahil olmak üzere uygun risk yönetimini sağlamalıdır.
[1] Çeviri metninde toplu olarak “Ajanslar” olarak anılacaktır.
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.