Amerikan Merkez Bankası (Federal Reserve System-Fed)*

“Gideceğiniz yeri bilmiyorsanız, vardığınız yerin önemi yoktur.”

Peter Ferdinand Drucker (Avusturyalı yazar ve yönetim bilimci; 1909-2005)

Son zamanlarda, özellikle küresel ölçekli medyada ve ülkemiz medyasında Amerika Birleşik Devletleri Merkez Bankası Fed’in dünya ekonomisi üzerindeki gücüne dair görüşlere yer verilmekte ve tartışmalar yapılmaktadır. İşbu yazıda, Fed üzerinde durulmaktadır.

1. Fed’in Kuruluş Tarihi^[1]

1.1. 1791 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin İlk Bankası’nın (The First Bank of the United States) kurulması

Alexander Hamilton adlı kişinin, bir merkez bankası oluşturulmasını savunan harekete öncülük etmesiyle birlikte 1791 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin İlk Bankası kurulmuştur.

Amerika Birleşik Devletleri’nin İlk Bankası’nın, 2 milyon Amerikan doları federal hükümet tarafından, geri kalanı ise özel şahıslar tarafından taahhüt olunan 10 milyon dolarlık bir sermayesi vardı. 25 direktörden beşi ABD hükümeti tarafından atanırken, diğer 20 tanesi Banka’daki özel yatırımcılar tarafından seçilmişti.

Amerika Birleşik Devletleri’nin İlk Bankası’nın merkezi Philadelphia’da idi, ancak diğer büyük şehirlerde de şubeleri vardı. Banka;

• Mevduat kabulü (accepting deposits),
• Banknot ihracı (issuing bank notes),
• Kredi verme (making loans) ve
• Menkul kıymet alım satımı (purchasing securities)

gibi temel bankacılık fonksiyonlarını yerine getirmiştir.

Bu banka ülke çapında bir bankaydı ve aslında Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) en büyük şirketti. Bu etkisinin de bir sonucu olarak, Banka hem Amerikan ticari yaşamı hem de federal hükümet için önemli ölçüde kullanıldı.

Ancak, Banka’nın etkisi birçok insanı korkutuyordu. Banka tüzüğünün (Bank’s charter) yürürlüğü yirmi yıl sürdü ve 1811’de sona erdiğinde, tüzüğü yenileme önerisi Kongre’nin her meclisinde tek bir oy farkıyla başarısız oldu. 1812 Savaşı ve bankacılık ve kredi üzerinde merkezi bir düzenleme mekanizmasının olmayışı nedeniyle hızla kaos başladı.

1.2. 1816 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin İkinci Bankası’nın (The Second Bank of the United States) kurulması

Durum o kadar kötüleşti ki, 1816 yılında Kongre’ye Amerika Birleşik Devletleri’nin İkinci Bankasını kurmak için bir yasa tasarısı sunuldu. Bu tasarı her iki meclisten de kıl payı geçti ve Başkan James Madison tarafından yasalaştırıldı. Meclis Başkanı Henry Clay, bir merkez bankasının ABD ekonomisi için öneminin bu şekilde anlaşılmasının nedenleri olarak “koşulların gücü ve deneyimin ışıkları”nı gösterdi.

Amerika Birleşik Devletleri’nin İkinci Bankası, çok daha büyük olması dışında birincisine benziyordu; sermayesi 10 milyon dolar değil, 35 milyon dolardı. Amerika Birleşik Devletleri’nin İlk Bankası’nda olduğu gibi, tüzük 20 yıl boyunca çalıştı, hisse senetlerinin beşte biri federal hükümete aitti ve direktörlerin beşte biri Başkan tarafından atanıyordu.

Bu banka aynı zamanda muazzam bir güce sahip olması bakımından selefine (The First Bank of the United States) benziyordu. Birçok vatandaş, politikacı ve iş adamı, bunu, hem kendileri hem de ABD demokrasisi için bir tehdit olarak algıladı. Kayda değer bir rakip, 1829’da, tüzüğün yürürlükte kalmasına daha yedi yıl varken, Banka’ya ve tüzüğün yenilenmesine karşı olduğunu açıkça ortaya koyan Başkan Andrew Jackson’dı. Jackson’ın delili, “halka karşı sorumsuz birkaç adamın elinde böyle bir güç yoğunlaşması”nın tehlikeli olduğu inancına dayanıyordu. Bankanın gücüne yapılan bu saldırı kamuoyunda destek gördü ve Birleşik Devletler İkinci Bankasının tüzüğü 1836’da sona erdiğinde, tekrar yenilenmedi.

Sonraki çeyrek yüzyıl boyunca, Amerika’nın merkez bankacılığı, hiçbir federal düzenlemeye sahip olmayan, devlet tarafından kiralanan sayısız banka tarafından yürütüldü. Bu merkez bankacılığı otoritesinin olmayışının getirdiği zorluklar Amerikan ekonomisinin istikrarına zarar veriyordu. Bankalar tarafından ihraç edilen banknotların hacminde ve bankaların elinde bulundurduğu vadesiz mevduat tutarında sıklıkla şiddetli dalgalanmalar oluyordu. Bireysel bankalar tarafından verilen banknotlar, güvenilirlik açısından büyük farklılıklar gösteriyordu.

Son olarak, yetersiz banka sermayesi, riskli krediler ve banknot ve vadesiz mevduata karşı yetersiz rezervler bankacılık sistemini engelledi. Amerikan halkı, aleyhine bir şekilde, bir merkez bankası fikrine yeniden karşı çıktı ve ülkenin böyle bir varlığa olan ihtiyacı her zamankinden daha belirgindi.

1.3. 1863 Ulusal Bankacılık Yasası (The National Banking Act of 1863)

1863 Ulusal Bankacılık Yasası (1864 ve 1865 düzeltmeleri ile birlikte), devlet tarafından kiralanan bankalar yerine ulusal ölçekte imtiyazlı bankalar tarafından verilen banknotları tanıtarak ve teşvik ederek bankacılık sistemine açıklık ve güven katmayı amaçladı.

Mevzuat ile ulusal bankacılık yönetmelikleri yayınlayan ve müteakiben bankaları inceleyen Para Denetleme Ofisi’ni oluşturdu. Bu bankalar artık katı sermaye yükümlülüklerine tabiydi ve banknotları Birleşik Devletler devlet tahvilleri ile teminat altına almak zorundaydılar. Mevzuattaki diğer hükümler ise, daha fazla gözetim ve dolaşımda daha sağlam bir para birimi sağlayarak bankacılık sisteminin iyileştirilmesine yardımcı oldu.

Nihayetinde, 1860’ların ulusal bankacılık mevzuatı, merkezi bir bankacılık yapısının olmaması nedeniyle yetersiz kalmış; bankacılık sisteminin dolaşımdaki para birimini genişletememesi veya daraltamaması veya rezervleri sistem genelinde hareket ettirecek bir mekanizma sağlayamaması, ekonomide canlanmadan çöküş döngülerine çılgın döngülere yol açmıştır.

Amerika’nın endüstriyel ekonomisi 19’uncu yüzyılın sonlarına doğru büyüyüp daha karmaşık hale geldikçe, bankacılık sistemindeki zayıflıklar kritik hale gelmiştir. Esnek olmayan bir para birimi ve hareketsiz rezervlerin yarattığı yükseliş ve düşüş döngüleri, ekonomik bunalımları tetikleyen sık sık finansal paniklere yol açmıştır. ABD tarihinin bu noktasındaki en şiddetli depresyon 1893’te gelmiş ve bir ekonomik belirsizlik mirası bırakmıştır.

1.4. 1900’lerin başları ve Federal Rezerv Sisteminin yaratılması (Creation of the Federal Reserve System)

1907’de şiddetli bir finansal panik Wall Street’i sarsmıştı ve birkaç bankayı iflasa zorlamıştı. Ancak bu panik, geniş bir finansal çöküşü tetiklememişti. Yine de, ülkenin finans merkezlerindeki bir krizle eşzamanlı olarak genel refahın ortaya çıkması, birçok Amerikalıyı bankacılık yapılarının ne yazık ki güncelliğini yitirdiğine ve büyük reformlara ihtiyaç duyduğuna ikna etti.

1908’de Kongre, Ulusal Para Komisyonu’nu kurdu. Nelson W. Aldrich tarafından yönetilen ve Temsilciler Meclisi ve Senato üyelerinden oluşan bu Komisyon, ABD bankacılık sisteminde gerekli ve arzu edilen değişiklikleri kapsamlı bir şekilde incelemekle görevlendirildi. Ortaya çıkan plan, bankacılık sektörünün hakim olacağı bir Ulusal Rezerv Birliği çağrısında bulundu. Bu plan büyük bir şüpheyle karşılandı ve çok az halk desteği aldı.

1912’de, Ev Edindirme Bankacılığı ve Para Komitesi, ulusun bankacılık ve finansal kaynaklarının kontrolünü incelemek için bir dizi oturum düzenledi. Komite, Amerika bankacılık ve finans sisteminin bir “para tröstü”nün elinde olduğu sonucuna vardı. Komite’nin raporu, bir “para tröstü” “para ve kredi kontrolünün nispeten az sayıda erkeğin elinde geniş ve artan bir şekilde yoğunlaşmasına neden olan çıkar topluluğu” olarak tanımladı. Halkın bankacılık sistemi üzerindeki tekel bilinci, Amerikan mali reformuna öncülük etmede çok önemli idi.

Amerikan mali reformuna yol açan bir diğer önemli olay, 1912’de Woodrow Wilson’ın Başkan seçilmesiydi. Wilson ve Dışişleri Bakanı William Jennings Bryan, “kontrolü bankaların elinde toplayan herhangi bir plan”a şiddetle karşı çıktılar.

26 Aralık 1912 tarihinde Glass-Willis’in önerisi, Başkan Wilson’a sunuldu. Öneri, bir merkez bankası oluşturulmasını önermek yerine, üye bankaların rezervlerinin bir kısmını elinde tutacak, diğer merkez bankacılığı işlevlerini yerine getirecek ve ticari varlıklara ve altına karşı para basacak yirmi veya daha fazla özel olarak kontrol edilen bölgesel rezerv bankasının oluşturulması çağrısında bulundu. Wilson bu fikri onayladı, ancak aynı zamanda bölgesel rezerv bankalarının çalışmalarını kontrol etmek ve koordine etmek için bir merkez kurulun oluşturulmasında da ısrar etti.

1.5. 1913 Federal Rezerv Yasası (The Federal Reserve Act of 1913)

Kongre Üyesi Carter Glass ve Senatör Robert L. Owen tarafından sunulan Federal Rezerv Yasası, Woodrow Wilson tarafından yapılan değişiklikleri bir araya getirerek Washington’da bir denetleme kurulu altında faaliyet gösteren bölgesel bir Federal Rezerv Sistemine izin verdi ve Kongre Yasayı 23 Aralık 1913 tarihinde onayladı, Başkan Wilson da imzaladı. Bu yasayla:

• Federal Rezerv Bankalarının kurulması (establishment of Federal Reserve Banks),
• Esnek bir para birimi yaratılması (to furnish an elastic currency),
• Ticari senetlerin yeniden iskonto edilmesi için araçlar düzenlenmesi (to afford means of rediscounting commercial paper),
• ABD bankacılığının daha etkin bir şekilde denetlenmesi (to establish a more effective supervision of banking in the United States) ve
• Diğer amaçlar (other purposes)

sağlanmıştır.

Yasa, sekizden az, on ikiden fazla olmayan şehri Federal Rezerv şehri olarak belirlemiş ve daha sonra ulusu, her bir bölgede bir Federal Rezerv Şehri (Federal Reserve City) içerecek şekilde bölgelere ayırarak bir Rezerv Bankası Organizasyon Komitesi (Reserve Bank Organization Committee) oluşturmuştur.

2. Federal Rezerv Sistemi

Federal Rezerv Sistemi (Federal Reserve System^[2]), Amerika Birleşik Devletleri’nin merkez bankasıdır. ABD ekonomisinin ve daha genel olarak kamu yararının etkin işleyişini teşvik etmek için beş genel işlevi yerine getirmektedir. Federal rezerv sistemi;

1. ABD ekonomisinde maksimum istihdamı, istikrarlı fiyatları ve ılımlı uzun vadeli faiz oranlarını teşvik etmek için ülkenin para politikasını yürütür (conducts the nation’s monetary policy).
2. Finansal sistemin istikrarını teşvik eder (promotes the stability of the financial system) ve ABD’de ve yurtdışında aktif izleme ve katılım yoluyla sistemik riskleri en aza indirmeye ve sınırlamaya çalışır.
3. Bireysel finansal kurumların güvenliğini ve sağlamlığını teşvik eder (promotes the safety and soundness of individual financial institutions) ve bir bütün olarak finansal sistem üzerindeki etkilerini izler.
4. Bankacılık endüstrisine ve ABD hükümetine ABD doları işlemleri ve ödemelerini kolaylaştıran hizmetler aracılığıyla ödeme ve mutabakat sisteminin güvenliğini ve verimliliğini teşvik eder (fosters payment and settlement system safety and efficiency).
5. Tüketici odaklı denetim ve inceleme, ortaya çıkan tüketici sorunları ve eğilimlerinin araştırılması ve analizi, topluluk ekonomik kalkınma faaliyetleri ve tüketici yasaları ve düzenlemelerinin yönetimi yoluyla tüketicinin korunmasını ve topluluk gelişimini teşvik eder (promotes consumer protection and community development).

Federal Rezerv Sistemini kurarken, ABD coğrafi olarak her biri ayrı bir Rezerv Bankasına sahip 12 Bölgeye bölünmüştür (United States was divided geographically into 12 Districts). Bölge sınırları, 1913’te var olan hakim ticaret bölgelerine ve ilgili ekonomik hususlara dayanıyordu, bu nedenle mutlaka eyalet sınırlarıyla çakışmazlar. Federal Rezerv Bölgesi sınırları ekonomik hususlara dayanmaktadır; bu Bölgeler bağımsız olarak ancak Federal Rezerv Guvernörler Kurulunun denetimi altında çalışmaktadırlar. 12 Fed Bölgesi şunlardır:

1. Boston
2. New York
3. Philadelphia
4. Cleveland
5. Richmond
6. Atlanta
7. Şikago
8. Louis
9. Minneapolis
10. Kansas Şehri
11. Dallas
12. San Francisco

Federal Rezerv, Bölgeleri resmi olarak numaraya ve Rezerv Bankası şehrine göre tanımlamaktadır. 12’nci Bölgede, Seattle Şubesi Alaska’ya, San Francisco Fed Hawaii’ye hizmet vermektedir. Sistem, topluluklara ve bölgelere aşağıdaki şekilde hizmet eder:

• New York Bank, Porto Riko Topluluğu ve ABD Virgin Adaları’na hizmet eder;
• San Francisco Bank, Amerikan Samoası, Guam ve Kuzey Mariana Adaları Topluluğu’na hizmet vermektedir.

Fed Yönetim Kurulu, Şubat 1996’da Sistemin şube sınırlarını revize etmiştir.

Başlangıçta öngörüldüğü gibi, 12 Rezerv Bankasının her birinin diğer Rezerv Bankalarından bağımsız olarak çalışması amaçlanmıştır. İskonto oranlarında -ticari bankaların bir Rezerv Bankasından borç almak için borçlandırdıkları faiz oranında- değişiklik bekleniyordu. Her ilçeye uygun, ayrı ayrı belirlenen iskonto oranının belirlenmesi, o dönemde para politikasının en önemli aracı olarak görülüyordu. Ulusal ekonomik politika oluşturma kavramı iyi gelişmemişti ve açık piyasa işlemlerinin -ABD devlet tahvillerinin satın alınması ve satışı- politika oluşturma üzerindeki etkisi daha az önemliydi.

Ülke ekonomisi teknoloji, iletişim, ulaşım ve finansal hizmetlerdeki gelişmeler sayesinde daha bütünleşmiş ve daha karmaşık hale geldikçe, para politikasının etkin bir şekilde yürütülmesi Sistem genelinde artan işbirliği ve koordinasyonu gerektirmeye başladı. Bu, kısmen, Federal Rezerv Yasası’nda 1933 ve 1935 yıllarında yapılan (Federal Reserve Act in 1933 and 1935) ve birlikte günümüz Federal Açık Piyasa Komitesi’ni (Federal Open Market Committee-FOMC) oluşturan düzeltmelerle başarıldı.

1980 tarihli Mevduat Kurumları Deregülasyon ve Parasal Kontrol Yasası (Parasal Kontrol Yasası; Depository Institutions Deregulation and Monetary Control Act of 1980), mevduat kurumlarına sunulan finansal hizmetlerin fiyatlandırılması ile ilgili olarak Rezerv Bankaları arasında daha da büyük bir koordinasyon derecesi getirmiştir. Rezerv Bankaları arasında, finansal hizmetlerinin ve destek işlevlerinin çoğunu merkezileştirme veya konsolide etme ve diğerlerini standartlaştırma eğilimi de olmuştur. Rezerv Bankaları, 12 Rezerv Bankası’nın her biri arasında kapsam olarak ulusal olan hizmet ve işlevler için sorumluluklar dağıtan Sistem içi hizmet anlaşmalarına girerek daha verimli hale gelmişlerdir.

Federal Rezerv Yasası’nın kurucuları, tek bir merkez bankası kavramını bilerek reddetmişlerdir. Bunun yerine, üç belirgin özelliği olan bir merkez bankacılığı “sistemi” sağlamışlardır:

(1) Merkezi bir yönetim Kurulu (central governing Board),

(2) 12 Rezerv Bankasından oluşan merkezi olmayan bir işletme yapısı (a decentralized operating structure of 12 Reserve Banks) ve

(3) Kamu ve özel özelliklerin birleşimi (a combination of public and private characteristics).

Federal Rezerv Sisteminin bazı bölümleri özel sektör kuruluşları ile bazı özellikleri paylaşsa da, Federal Rezerv kamu çıkarına hizmet etmek için kurulmuştur.

Federal Rezerv Sisteminde üç kilit kuruluş vardır:

1. Guvernörler Kurulu (Federal Reserve Board of Governors/Board of Governors),
2. Federal Rezerv Bankaları (Rezerv Bankaları; Federal Reserve Banks/Reserve Banks) ve
3. Federal Açık Piyasa Komitesi (Federal Open Market Committee-FOMC).

Kongreye rapor veren ve doğrudan Kongreye karşı sorumlu olan federal hükümetin bir kurumu olan Guvernörler Kurulu, Sistem için genel rehberlik sağlamakta ve 12 Rezerv Bankasını denetlemektedir.

Sistem içinde, üyeleri Başkan tarafından Senato’nun tavsiyesi ve onayı ile atanan Washington DC’deki Guvernörler Kurulu ile Sistemin etrafındaki işleyişini oluşturan ülke Federal Rezerv Bankaları ve Şubeleri arasında belirli sorumluluklar paylaşılmaktadır. Federal Rezerv, yürütme organı ve kongre yetkilileri ile sık sık iletişim kurarken, kararları bağımsız olarak alınmaktadır.

Federal Rezerv Yönetim Kurulu (Guvernörler Kurulu), Federal Rezerv Bankaları (Rezerv Bankalar) ve Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC), ABD ekonomisinin sağlığını ve ABD finansal sisteminin istikrarını geliştirmeye yardımcı olan kararlar almaktadırlar.

Diğer iki grup ise, Federal Rezerv Sisteminin temel işlevlerinde önemli roller oynamaktadırlar. Bunlar;

1. Mevduat kurumları -bankalar, tasarruf kurumları ve kredi birlikleri- (depository institutions -banks, thrifts, and credit unions-) ile
2. Yönetim Kuruluna ve Rezerv Bankalarına Sistemin sorumluluklarına ilişkin tavsiyelerde bulunan Federal Rezerv Sistemi danışma komiteleridir (Federal Reserve System advisory committees, which make recommendations to the Board of Governors and to the Reserve Banks regarding the System’s responsibilities).

Mevduat kuruluşları (depository institutions) halka işlem veya çek hesapları sunarlar ve yerel Federal Rezerv Bankalarında kendi hesaplarını tutabilirler. Mevduat kurumlarının zorunlu karşılıkları karşılaması gerekir -yani, ellerinde bulundurdukları çek hesaplarındaki toplam bakiyeye dayalı olarak Rezerv Bankasındaki bir hesapta veya elde belirli bir tutarda nakit bulundurmak.

Rezerv Bankası hesaplarında zorunlu karşılıkları karşılaması gerekenden daha fazla bakiyeye sahip olan mevduat kuruluşları, kendi zorunlu karşılıklarını karşılamak için bu fonlara ihtiyaç duyan diğer mevduat kuruluşlarına borç verebilirler. Bu oran, faiz oranlarını, varlık fiyatlarını ve serveti, döviz kurlarını ve dolayısıyla ekonomideki toplam talebi etkiler. FOMC, toplantılarında federal fon oranı için bir hedef belirler ve bu hedefe ulaşmak için açık piyasa işlemleri adı verilen eylemlere izin verir.

Dört danışma konseyi, kamu politikası konularında Kurula yardımcı olur ve tavsiyelerde bulunur:

1. Federal Danışma Konseyi (Federal Advisory Council-FAC), Federal Rezerv Yasası ile kurulan konsey olup, bankacılık sektörünün 12 temsilcisinden oluşmaktadır. FAC, yasaların gerektirdiği şekilde, yılda dört kez Kurul ile olağan olarak toplanır. Yıllık olarak, her Rezerv Bankası, Bölgesini FAC’de temsil etmesi için bir kişi seçer. FAC üyeleri geleneksel olarak birer yıllık üç dönem için görev yapar ve kendi görevlilerini seçerler.
2. Topluluk Mevduat Kurumları Danışma Konseyi (Community Depository Institutions Advisory Council-CDIAC), ilk olarak, tasarruf kurumları (tasarruf ve kredi kuruluşları ve karşılıklı tasarruf bankaları) ve kredi birliklerinden bilgi ve görüş almak için Guvernörler Kurulu tarafından kurulmuştur. Daha yakın zamanlarda, üyeliği topluluk bankalarını içerecek şekilde genişledi. FAC gibi, CDIAC da Guvernörler Kuruluna ekonomi, borç verme koşulları ve diğer konular hakkında ilk elden fikir ve bilgi sağlar.
3. Model Doğrulama Konseyi (Model Validation Council), 2012 yılında Guvernörler Kurulu tarafından bankacılık kurumlarının stres testlerinde kullanılan modelleri titizlikle değerlendirme sürecine ilişkin uzman ve bağımsız tavsiye sağlamak üzere kurulmuştur. Dodd-Frank Wall Street Reformu ve Tüketiciyi Koruma Yasası uyarınca stres testleri gereklidir. Konsey, stres testlerinin kalitesini iyileştirmeyi ve böylece stres testi programına olan güveni güçlendirmeyi amaçlamaktadır.
4. Topluluk Danışma Konseyi (Community Advisory Council-CAC), 2015 yılında Federal Rezerv Kurulu tarafından, düşük ve orta gelirli nüfusların endişelerine özellikle odaklanarak, tüketicilerin ve toplulukların ekonomik koşulları ve finansal hizmet ihtiyaçları hakkında farklı bakış açıları sunmak için kuruldu. CAC, üyeleri mevduat kurumlarını temsil eden FAC ve CDIAC’ı tamamlamaktadır. CAC, Guvernörler Kurulu üyeleriyle altı ayda bir toplanır. 15 CAC üyesi kademeli olarak üç yıllık dönemler halinde görev yapar ve bir kamu adaylığı süreciyle Kurul tarafından seçilir.

Federal Rezerv Bankalarının da kendi danışma komiteleri vardır. Bunlardan belki de en önemlisi, Bankalara tarım, küçük işletme ve çalışma konularında tavsiyelerde bulunan komitelerdir. Federal Rezerv Kurulu iki yılda bir bu komitelerin her birinin görüşlerini talep eder.

3. New York Fed^[3]

3.1. Kuruluşu

Federal Rezerv Yasası’nın metninde açıkça görülen tartışmalar, Federal Rezerv şehirlerinin seçimine taşınmıştı ve New York bu tartışmanın merkezindeydi.

New York’un bir Federal Rezerv Bankası alacağına şüphe yoktu, ancak orada kurulacak bankanın büyüklüğü oldukça tartışmalı bir konuydu. JP Morgan gibi kentin önde gelen finansörleri, New York Fed’in Avrupa merkez bankalarından gereği gibi tanınması için büyük önem taşıması gerektiğini savundu. Finansörlerin arzu ettiği New York Fed, tüm sistemin kapitalizasyonunun yaklaşık yarısına sahip olacaktı.

Bununla birlikte, ülke çapında birçok kişi, bu büyüklükteki bir Federal Rezerv Bankası’nın sistemdeki diğer her şeyi gölgede bırakacağından ve New York Bölgesi’ne çok fazla güç sağlayacağından korktu. Hazine Bakanı William McAdoo ve Tarım Bakanı David F. Houston, bu görüşü ve Avrupa merkez bankalarının Federal Rezerv Sistemini sadece bir parçasıyla değil, bir bütün olarak ele alması gerektiği inancını paylaştılar.

02 Nisan 1914 günü Rezerv Bankası Organizasyon Komitesi kararını açıkladı ve ülke çapında çeşitli bölgeleri kapsayacak şekilde on iki Federal Rezerv bankası kuruldu. Ezici bir şekilde güçlü bir New York Fed’in kurulmasına karşı olanlar, kapsamının ve etkisinin sınırlandırılması arzusunda galip geldiler. Başlangıçta, bu bankanın etkisi New York Eyaleti ile sınırlıydı. Bununla birlikte, 20 milyon doların üzerinde sermayeyle New York Bank, Atlanta ve Minneapolis gibi sistemdeki en küçük bankaların sermayesinin yaklaşık dört katına sahipti. Sonuç olarak, New York Fed’in sistemdeki en büyük ve en baskın banka olmasını engellemek imkansızdı. Ancak, New York bankacılık topluluğunun istediğinden çok daha küçüktü.

New York Fed, Bankers Trust Company’nin daha önce başkanı olan Benjamin Strong’un önderliğinde 16 Kasım 1914 günü faaliyete başladı. İlk kadro, çoğu yerel bankalardan ödünç alınan yedi memur ve 85 diğer personelden oluşuyordu. Bay Strong, bir konuşmasında Banka’daki başlangıç günlerini hatırlattı: “Bankanın donanımının Federal Rezerv Yasası’nın bir kopyasından biraz daha fazlasını içerdiği söylenebilir.” Banka, ilk faaliyet gününde 211 üye bankadan 100 milyon dolar temin etti, iki reeskont yaptı ve ilk Federal Rezerv Senetleri sevkiyatını aldı.

İlk yıllarda Banka’nın personeli hızla büyümüş ve yeni bir yuvaya ihtiyaç duyulmuştur. Arazi, Liberty Street, Maiden Lane, William Street ve Nassau Street’i kapsayan bir şehir bloğunda satın alındı. Kamuya açık bir yarışma düzenlendi ve York & Sawyer mimarlık firması, İtalya’nın Floransa kentindeki sarayları anımsatan kazanan tasarımı sundu. Bankanın sokak seviyesinin 86 fit altında bulunan kasaları Manhattan’ın ana kayası üzerine inşa edildi. 1924 yılında Fed yeni binasına taşındı. 1927’de kasa, dünyadaki tüm parasal altın deposunun yüzde onu içeriyordu.

1992’de Banka, döviz ve çek işleme operasyonlarını düzenlemek ve elektronik ödemeleri yürütmek için East Rutherford, New Jersey’de bir ofis açtı. 1919’da Banka, New York Eyaleti’nin en batıdaki on ilçesinde (daha sonra 14’e yükseldi) bulunan kurumlara hizmet vermek üzere Buffalo şehrinde bir şube açtı, ancak bu şube Ekim 2008’de kapatıldı. 1976 yılında ise Banka, New York Utica’da bir bölge ofisi açtı, Utica ofisi ülke genelindeki finans kurumlarına ve Federal Rezerv ofislerine ticari çek işleme ve çek düzenleme hizmetleri sunmakta iken, Mart 2008’de kapatıldı.

3.2. Altın saklama işlevi

Altın saklama, New York Federal Rezerv Bankası’nın merkez bankalarına, hükümetlere ve Federal Rezerv Sistemi adına resmi uluslararası kuruluşlara sağladığı çeşitli finansal hizmetlerden biridir.

New York Fed’in altın kasası Manhattan’daki ana ofis binasının bodrum katındadır. 1920’lerin başında binanın inşaatı sırasında inşa edilen kasa, hesap sahiplerine parasal altın rezervlerini depolamak için güvenli bir yer sağlamaktadır.

Kasada saklanan altının hiçbiri New York Fed’e veya Federal Rezerv Sistemine ait değildir. New York Fed, ABD hükümeti, yabancı hükümetler, diğer merkez bankaları ve resmi uluslararası kuruluşlar dahil olmak üzere hesap sahipleri adına altının koruyucusu ve koruyucusu olarak hareket eder. Hiçbir şahıs veya özel sektör kuruluşunun kasada altın saklamasına izin verilmez.

Kasadaki altının çoğu, birçok ülke altın rezervlerini güvenli bir yerde depolamak istediğinden, II. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında gelmiştir. Altın kasasındaki birikimler artmaya devam etmiş ve 1973’te, ABD’nin yabancı hükümetler için doların altına çevrilebilirliğini askıya almasından kısa bir süre sonra zirveye ulaşmıştır. Zirvede, kasa 12.000 tondan fazla parasal altın içeriyordu. O zamandan beri, altın yatırma ve çekme faaliyeti yavaşlamış ve kasa, toplam varlıklarda kademeli ancak istikrarlı bir düşüş yaşamıştır. Bununla birlikte, kasa bugün dünyanın bilinen en büyük parasal altın deposu olmaya devam etmektedir.

2019 itibarıyla, kasa toplam ağırlığı takribi 6.190 ton olan yaklaşık 497.000 altın külçe barındırıyordu. Kasa, cadde seviyesinin 80 fit ve deniz seviyesinin 50 fit altında Manhattan Adası’nın ana kayasına dayandığı için bu ağırlığı destekleyebilir durumdadır.

Altın külçeler asansörle sokak seviyesinden kasanın bodrum katına taşınır. Kasaya girdikten sonra barlar, üç temsilciden oluşan bir kontrol grubunun sorumluluğu haline gelir: New York Fed altın kasası personelinden iki üye ve New York Fed iç denetim personelinden bir üye. Bu üç kişi, altın hareket ettirildiğinde veya kasada bir bölme açıldığında, hatta bir ampulü değiştirmek için bile mevcut olmak zorundadırlar. Bu, altının uygun şekilde muhafaza edilmesine ve maksimum güvenliğin sağlanmasına yardımcı olur.

Depozito için kasaya getirilen tüm çubuklar dikkatlice tartılır ve çubuklar üzerindeki rafine edici ve incelik (saflık) işaretleri, emanetçi talimatlarına uyup uymadıklarını ve New York Fed’in kayıtlarına kaydedildiğinden emin olmak için incelenir. Bu adım çok önemlidir, çünkü New York Fed, hesap sahibi tarafından para çekildikten sonra yatırılan tam barları iade eder-altın mevduatları değiştirilebilir olarak kabul edilmez.

Doğrulama işleminin ardından altın, kasanın 122 bölmesinden birine taşınır ve her bölmede tek bir hesap sahibi tarafından tutulan altın bulunur (yani, hesap sahipleri arasında altın karışmaz). Nadir durumlarda, birkaç hesap sahibi tarafından paylaşılan bir “kütüphane” bölmesindeki raflardaki ayrı numaralandırılmış alanlara küçük mevduat yerleştirilir. Her bölme bir asma kilit, iki şifreli kilit ve bir denetçi mührü ile sabitlenmiştir. Hesap sahiplerinin gizliliğini korumak için bölmeler adlandırılmak yerine numaralandırılır.

New York Fed, hesap sahiplerinden, altının kasaya girdiği veya çıktığı veya mülkiyet transferleri (bölmeler arasında hareket ettiği) dahil olmak üzere altın işlemleri için bir işlem ücreti alır, ancak bunun dışında altın depolama için ücret almaz.

Altın külçeler çoğunlukla tek tip olsa da, diğer benzersiz özelliklerin yanı sıra bir külçenin ne zaman ve nerede döküldüğünü gösterebilen ince farklılıklar vardır.

1986’dan önce ABD’de dökülen külçeler genellikle dikdörtgen tuğlalardı. Bununla birlikte, şu anda ABD’de dökülen külçeler, denizaşırı ülkelerde dökülen ve yamuk şeklinde olan çoğu külçe için uzun süredir devam eden uluslararası standarda uygundur. ABD’de 1986 öncesi standarda göre dökülen çubuklar için, bir çubuğun şekli, nerede döküldüğünü de gösterebilir. Denver Tahlil Ofisinden alınan külçelerin kenarları yuvarlatılmıştır; San Francisco Tahlil Ofisi’nden alınan külçelerin köşeleri yuvarlatılmıştır ve New York Tahlil Ofisi’nden alınan külçeler kare kenarlara sahiptir. Külçe üzerindeki işaretler ayrıca üretimi hakkında bilgi verir.

Şaşırtıcı bir şekilde, altın külçeler yüzde 100 saf altın değildir. Yüzde 100 saf olsaydı, külçeler şekillerini korumak için fazla dövülebilir olurdu. Bu da onları saklamayı veya taşımayı zorlaştırır. Bu nedenle, her külçe az miktarda bakır, gümüş veya platin gibi en az bir başka metal içerir. Renk tonları, mütevazı olsa da, belirli bir külçenin oluşturulduğu alaşımın türünü gösterebilir.

Bir külçe altının piyasa değeri, ağırlığına, saflık düzeyine ve altın için geçerli piyasa fiyatına bağlıdır. New York Fed, günlük olarak dalgalanan piyasa fiyatlandırması yerine, altın varlıkları için ABD resmi defter değeri olan 42,2222 ABD dolarını kullanmaktadır.

Kasa, kasaya tek girişi koruyan 90 tonluk çelik bir silindirle vurgulanan kapsamlı birçok katmanlı güvenlik sistemi tarafından korunmaktadır. 9 fit yüksekliğindeki silindir, kapatıldığında hava ve su geçirmez bir conta oluşturan 140 tonluk çelik ve beton bir çerçeve içine yerleştirilmiştir. Ayrıca, kapatıldıktan sonra, silindirdeki deliklere dört çelik çubuk sokulur ve zaman saatleri devreye girerek kasayı bir sonraki iş gününe kadar kilitler. Güvenlik, kasayı çevreleyen devasa çelik takviyeli beton duvarlar ve kasanın içindeki ve dışındaki etkinliklerin güvenlik kameralarıyla 24 saat izlenmesinin yanı sıra kasa kapalıyken hareket sensörlerinin kullanılmasıyla daha da artırılmıştır. Kasa kontrol grubu tarafından sürekli denetim ayrıca her zaman uygun güvenlik prosedürlerinin izlenmesini sağlar. Ayrıca altın, New York Fed’in sağlam bina güvenlik sistemi ve silahlı Federal Rezerv polis gücü tarafından korunmaktadır.

* Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.

[1] Bu konuda lütfen bkz.

• Fed internet sitesi, < https://www.federalreserve.gov/ >
• Federal Reserve, < https://en.wikipedia.org/wiki/Federal_Reserve >
• New York Fed internet sitesi, < https://www.newyorkfed.org/ >
• What Is the Federal Reserve System (FRS)? < https://www.investopedia.com/terms/f/federalreservebank.asp >
• Federal Register, < https://www.federalregister.gov/agencies/federal-reserve-system >

[2] Fed’in resmi web sayfasında (< https://www.federalreserve.gov/faqs/about_14986.htm > erişim tarihi 15 Mayıs 2022) “Federal Rezerv’in sahibi kimdir?” sorusuna, “Federal Rezerv Sistemi kimsenin ‘sahipliğinde’ değildir” (“Who owns the Federal Reserve? The Federal Reserve System is not “owned” by anyone.”) şeklinde yanıt verilmektedir.

Söz konusu web sayfasındaki ifadenin yanında, kamuya açık kaynaklardan tarafımızca yapılan araştırmada ise şu şekilde bir bilgiye ulaşılmıştır: “Fed’in sahipleri, Deutsche Bank, BNP, Barclays ve diğer Avrupa eski para devleriyle birlikte; Bankacılığın Dört Atlısı (Bank of America, JP Morgan Chase, Citigroup ve Wells Fargo) ile Petrolün Dört Atlısı’dır (Exxon Mobil, Royal Dutch/Shell, BP ve Chevron Texaco). Bu banka holding şirketlerinin sahipliği bakımından, küresel oligarşinin zenginliği için önemli bir kaynak, 1853 yılında kurulan ve şu anda Bank of America’ya ait olan US Trust Corporation’dır. Yakın zamanda bu şirketin Direktörü ve Onursal Mütevellisi Walter Rothschild idi. Diğer yönetmenler arasında JP Morgan Chase’den Daniel Davison, Exxon Mobil’den Richard Tucker, Citigroup’tan Daniel Roberts ve Morgan Stanley’den Marshall Schwartz yer aldı. Petrol endüstrisi uzmanı J. W. McCallister, The Grim Reaper başlıklı çalışmada, New York Federal Rezerv Bankası’nın sermayesinin %80’ine sadece sekiz ailenin sahip olduğunu ve bunların dördünün ABD’de ikamet ettiğini yazmıştır. Bunlar; New York’tan Goldman Sachs, Rockefellers, Lehmans ve Kuhn Loebs; Paris ve Londra’dan Rothschild’ler; Hamburg’tan Warburg’lar; Paris’ten Lazard’lar ve Roma’dan İsrail Musa Seif’lerdir. Thomas D. Schauf ise, on bankanın on iki Federal Rezerv Bankasının tümünü kontrol ettiğini iddia etmektedir: NM Rothschild (Londra), Rothschild Bank (Berlin), Warburg Bank (Hamburg ve Amsterdam), Lehman Brothers (New York), Lazard Brothers (Paris), Kuhn Loeb Bank (New York), İsrail Moses Seif Bank (İtalya), Goldman Sachs of New York ve JP Morgan Chase Bank of New York.”

Kaynak: The Federal Reserve Cartel: The Eight Families, July 19, 2013 by kristalklear, < http://www.volzcpa.com/media/The%20Federal%20Reserve%20Cartel.pdf > erişim tarihi 15 Mayıs 2022

[3] Bilgi için bkz. < https://www.newyorkfed.org/ >