Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SOEDDK/Kurum), 08.08.2022 tarihli ve 2022/21 sayılı “2016/39 Sayılı[1] Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Genelgede Değişiklik Yapılmasına İlişkin Genelge”[2] ile “BES Kapsamında Yabancıların İstisnai Olarak Türk Vatandaşlığını Kazanımına İlişkin Esas ve Usuller”i[3] (Esas ve Usuller) belirlemiş olup, getirilen esaslar aşağıda yer almaktadır.
1. Teklif ve Vatandaşlık Planı
Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin (Vatandaşlık Yönetmeliği) 20’nci maddesinin ikinci fıkrasının (f) bendi kapsamında, istisnai olarak Türk vatandaşlığı kazanmak isteyen yabancılar (yararlanıcı), yeni bir sözleşme kurmak suretiyle, unvanında “vatandaşlık” ibaresine yer verilen emeklilik planlarına dahil edilir.
“Vatandaşlık” ibaresi, sadece işbu madde kapsamında tanzim edilen emeklilik planlarının unvanında kullanılabilir.
Vatandaşlık emeklilik planlarında;
a) Giriş aidatı ve yönetim gider kesintisi alınmaz.
b) BEFAS’ta (Bireysel Emeklilik Fon Alım Satım Platformu) sunulan fonlar dahil olmak üzere unvanında “yabancı” veya “dış borçlanma araçları” ibaresi bulunan fonlara yer verilmez.
İlk üç yıl boyunca plan değişikliği, emeklilik nedeni ile hesap birleştirme ve başka bir şirkete aktarım yapılamaz. Burada belirtilen hususlarda yararlanıcıya teklif aşamasında bilgilendirme yapılır.
Şirket, teklif formunun düzenlenmesi esnasında, yararlanıcıdan ikamet izni başvurusunda bulunulacak Valilik (İl Göç İdaresi Müdürlüğü) bilgisini, pasaport örneğini ve üç yıl sistemde kalacağına dair taahhüdünü alır. Taahhüt metni, en az biri Türkçe olmak üzere iki farklı dilde hazırlanır.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayımlanan “Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik Kapsamında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına Yapılacak Döviz Satışına İlişkin Uygulama Talimatı”nda[4] belirtildiği üzere döviz alış sürecinin tamamlanması sonrasında döviz satışından herhangi bir nedenle vazgeçilemeyeceği ve ilgili işlemlerin iptal edilemeyeceği işlem öncesinde şirket veya anlaşmalı banka tarafından muhataplara yazılı olarak bildirilir ve imzası alınır. Söz konusu bildirim en az biri Türkçe olmak üzere iki farklı dilde hazırlanabilir.
Şirket, teklif aşamasında vatandaşlığa hak kazanmak için gerekli katkı payı tutarının yatırılacağı anlaşmalı banka bilgilerini paylaşarak yararlanıcıyı yönlendirir.
Vatandaşlığa hak kazanmak için gerekli katkı payı tutarı birden fazla sözleşmeye paylaştırılamaz.
2. Başvuru, Kontrol ve Takip İşlemleri
Şirket, aşağıda belirtilen ve en az biri genel müdür yardımcısı seviyesinde olmak üzere iki yönetici tarafından kontrol edilerek onaylanan bilgi ve belgeleri, TCMB tarafından Türk Lirasına (TL) dönüştürülmüş tutarın katkı payı olarak şirket hesabına intikal ettiği tarihten itibaren 5 iş günü içinde EGM (Emeklilik Gözetim Merkezi) tarafından sağlanacak alt yapı üzerinden EGM’ye iletir.
a) Şirket yetkililerince aslı ya da noter / muteber apostil onaylarının görüldüğü ve kontrol edildiği şerh edilen yararlanıcının ve varsa vekilinin kimliklerini tevsik edecek şekilde kimlik suretleri (şerhi düşen şirket yetkililerinin kimlikleri de anlaşılacak şekilde),
b) Döviz veya efektifin bankaya yatırıldığını ya da transfer edildiğini tevsik eden belge (banka ve yararlanıcı tarafında işlemi yapanların açık kimlik tespitlerine imkan verecek şekilde imzalarını içeren dekont, SWIFT mesajı, muhasebe fişi ve sair nitelikte),
c) Dövizin veya efektifin banka aracılığıyla TCMB’ye satıldığını tevsik eden belge,
ç) Döviz satışından elde edilen Türk Lirası (TL) tutarının katkı payı olarak ödendiğini tevsik eden dekont,
d) Yararlanıcıya ait sözleşmenin numarası ve yürürlük tarihi,
e) İkamet izni başvurusunda bulunulacak Valilik (İl Göç İdaresi Müdürlüğü) bilgisi,
f) Yararlanıcıdan alınan taahhütnamenin bir sureti.
EGM ve/veya EGM tarafından sağlanan altyapı, yüklenen bilgi ve belgelerde eksik bulunmadığını, uygulama üzerinde her bir belge için ayrılmış alana ilgili belgenin yüklendiğini, döviz satışından elde edilen TL karşılığı tutarının katkı payı olarak yararlanıcının bireysel emeklilik hesabına ödendiğini ve kimlik tespiti yapılmış yararlanıcının adı ve soyadı bilgilerinin sözleşme ve diğer evraklarda birebir aynı olduğunu, yükleme işleminden itibaren 5 iş günü içinde kontrol eder ve uygun başvuruları Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumuna (Kurum) iletir. Şirket ibraz edilen bilgi ve belgelerin tutarlılığını sağlamakla ve söz konusu belgeleri en az 10 yıl süreyle saklamakla yükümlüdür.
Kurum, EGM’nin ön incelemesi kapsamında değerlendirilmiş başvuruları sonuçlandırarak muhataplarına uygunluk yazısını iletir.
Vatandaşlık Yönetmeliğinde belirtilen, vatandaşlığa hak kazanmak için sistemde kalınması gereken üç yıllık süre emeklilik sözleşmesinin yürürlük tarihi ile başlar.
EGM, üç yıllık süre zarfında ‘Esas ve Usuller’in 1’inci maddesinde yer alan şartlara ilişkin düzenli kontroller yapar ve bu şartların herhangi birinin ihlal edildiğini tespit etmesi halinde tespit tarihini takip eden iki iş günü içinde Kuruma, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne, Göç İdaresi Başkanlığına ve ilgili Valiliğe (İl Göç İdaresi Müdürlüğü) söz konusu ihlali bildirir. Şirket tarafından tespit edilen ihlaller ivedilikle EGM’ye bildirilir. EGM, üç yıllık süre sona erdiğinde yararlanıcının şartları sağladığına dair Kurumu, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünü, Göç İdaresi Başkanlığını ve ilgili Valiliği (İl Göç İdaresi Müdürlüğü) bilgilendirir.
Yararlanıcının ölümünün tespiti halinde bu durum, şirket tarafından Kuruma, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğüne, Göç İdaresi Başkanlığına ve ilgili Valiliğe (İl Göç İdaresi Müdürlüğü) iletilmek üzere EGM’ye bildirilir.
3. Geçişkenlik
Başvuru süreci Vatandaşlık Yönetmeliğinin 20/2-(f) bendi dışında bir yatırım aracıyla başladıktan sonra mezkûr bent üzerinden devam edilmesi halinde ‘Esas ve Usuller’in 3’üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen bilgi ve belgeler şirkete ibraz edilir. Bunun yanında, önceki sürece dair ilgili kamu kurumlarının 20’nci madde çerçevesinde düzenledikleri uygunluk yazılarının ibrazı ile yatırılan meblağın izinin herhangi bir şüpheye mahal vermeyecek şekilde tevsiki gerekir.
Yararlanıcı, vatandaşlığa hak kazanmak için gerekli tutarın geçiş tarihinde TCMB tarafından belirlenen döviz alış kuruna göre hesaplanan TL karşılığı katkı payı tutarını şirkete öder.
4. Geçiş hükümleri
EGM tarafından sağlanacak altyapı faaliyete geçene kadar ‘Esas ve Usuller’in 2’nci maddesinde belirtilen bilgi ve belgelerin iletimi resmi yazı ile gerçekleştirilir. Altyapının faaliyete başlamasını müteakip, EGM nezdinde tutulan bilgi ve belgeler anılan altyapıya kaydedilerek ilgili şirkete iade edilir.
* Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.
[1] 30.12.2016 tarihli ve 2016/39 sayılı Genelge için bkz. < https://www.alomaliye.com/wp-content/uploads/2017/05/bes-genelge-2016-39.pdf >
[2] 2016/39 Sayılı Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Genelgede Değişiklik Yapılmasına İlişkin Genelge için bkz. < https://seddk.gov.tr/upload/doc/2022-21-sayili-genelge.pdf >
[3] Bu konuda bkz. Yavuz Akbulak, Türk Vatandaşlığının İstisnai Olarak Kazanılması Düzenlemesinde Son Durum, Legal Blog, 16 Mayıs 2022
[4] ‘Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik Kapsamında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına Yapılacak Döviz Satışına İlişkin Uygulama Talimatı’ için bkz. < https://tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/8c4b805d-d942-49ad-83cf-d92f856b7e55/Turk_Vatandasligi_Kanununun_Uygulanmasina_%C4%B0liskin_Yonetmelik_Kapsaminda_Turkiye_Cumhuriyet_Merkez_Bankasina_Yapilacak_Doviz_Satisina_%C4%B0liskin_Uygulama_Talimati.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-8c4b805d-d942-49ad-83cf-d92f856b7e55-nYraJMj >
Yavuz Akbulak
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
• Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
• Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
• Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte),
• Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve
• Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte)
başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
• Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003),
• Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004)
ile
• Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II;
• Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021);
• Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021);
• Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021);
• Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022);
• Ticari Mevzuat Notları (2022);
• Bilimsel Araştırmalar (2022);
• Hukuki İncelemeler (2023);
• Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024);
• Hukuka Giriş (2024);
• İşletme, Pazarlama ve Hukuk Yazıları (2024),
• İnterdisipliner Çalışmalar (e-Kitap, 2025)
başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 3 bini aşkın Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.