Kurumsal yönetişim araştırmalarında temel bir soru, yönetim kurulunun firma değerini etkileyip etkilemediğidir. Bazıları, direktörlerin şirkete hiçbir ek değer katmadığını ve hatta CEO’nun (Chief Executive Officer; üst düzey şirket yöneticisi) kararlarında yalnızca bir lastik damga görevi görürlerse şirketin değerini düşürebileceklerini iddia ediyor. Bununla birlikte, kanıtların ağırlığı, yöneticilerin, örneğin belirli ortamlarda firma performansını iyileştirmek için deneyimlerini ve bağlantılarını kullanarak değeri artırabilecekleridir.
Bununla birlikte, literatürde büyük ölçüde eksik olan, bireysel yöneticilerin, hangi şirket kurullarında oturduklarına veya karşılaştıkları geçerli iş koşullarına bakılmaksızın, değeri artıran benzersiz özelliklere sahip olup olmadığına dair bir araştırmadır. Yönetim kurulu performansının giderek daha fazla incelenmesi ve hukukçuların ve diğer profesyonellerin yaratıcılığı, iletişim becerilerini, dürüstlüğü ve diğer sosyal becerileri etkili yönetim kurulu üyelerinin özellikleri olarak tanımlama sıklığı, bu boşluğu doldurmanın önemini vurgulamaktadır. Bununla birlikte, bu görev deneye dayalı olarak zordur, çünkü bu niteliklerin doğası, ekonometristler için onları ölçmeyi zorlaştırır.
Yakın tarihli bir makalede, yönetmene özel kalite (director-specific quality; DSQ) dedikleri yeni bir ölçü oluşturularak bu sınırlamanın üstesinden gelindi. DSQ, yöneticilerin zamanla değişmeyen, büyük ölçüde yavaş hareket eden veya önceden öğrenilmiş değerle ilgili niteliklerini yakalar ve çalışmadaki analizler DSQ’nun, bir firmanın piyasa değerinin onun defter değerine oranıyla yakalanan şirket değerindeki değişimin %10’unu açıkladığını göstermektedir. Direktöre özgü bu nitelikler, bir direktörün görev süresi boyunca sabit kalan, erken yaşam ve iş deneyimleri ve cinsiyet gibi olağan gözlemlenebilir özellikleri yansıtabilirken; aynı zamanda şirketler arasında ve eleştirel düşünme becerileri, cesaret, yaratıcılık, kişilerarası beceriler, iş ahlakı ve yönetime meydan okuma isteği gibi zaman içinde aktarılabilen, ölçülmesi zor özellikleri de yakalar. Aslında, Ivy League okullarından mezun olmak, çeşitli olmak ve önceden yöneticilik deneyimine sahip olmak gibi geleneksel yönetici nitelikleri genellikle şirket değeriyle ilişkiliyken; söz konusu çalışmadaki DSQ tahminleri ile ilişkilendirilirken DSQ’daki değişimin %0,2’sinden daha azını açıklıyorlar. Ayrıca, aynı çalışmadaki DSQ tahminleri, yönetim kurulu etkileşimlerine veya belirli ayarlara bağlı olmayan, belirli yöneticilerin şirket değerine benzersiz katkısını yakalar.
DSQ’nun firma değerindeki varyasyonun önemsiz olmayan bir miktarını açıkladığını göstermenin yanı sıra, DSQ’nun diğer değerler ve yönetici performansı ölçütleri ile ilişkili olup olmadığını inceleyerek DSQ’nun aktarılabilir, yöneticiye özgü ve değerlerle ilgili nitelikleri yakalayıp yakalamadığını da doğrularız. Analizde, yüksek DSQ direktörlerinin seçimler sırasında düşük DSQ direktörlerine göre daha fazla hissedar desteği aldıkları ve %90’dan daha az hissedar onayı alma olasılıklarının önemli ölçüde daha düşük olduğu gösteriliyor. Yine, yüksek DSQ müdürlerinin atanmasının bir şirketin hisse fiyatını artırma eğiliminde olduğu ve yüksek DSQ müdürlerinin ölümünün onu düşürme eğiliminde olduğu da belgeleniyor.
Çalışmada, ayrıca daha yüksek DSQ ortalamasına sahip yönetim kurullarının firma değerini artıran kararlar alıp almadığı da inceleniyor. Bulgular, yüksek DSQ yönetim kurullarının, bir firmanın stratejik yönünün belirlenmesine ve nihayetinde onaylanmasına yardımcı olarak, potansiyel satın alma hedefleri hakkında tavsiyelerde bulunarak, CEO teşviklerini hissedarların çıkarlarıyla daha iyi uyumlu hale getiren ücret paketleri tasarlayarak ve yöneticilerin firma kaynaklarını kötüye kullanmasını önleyerek daha iyi kararları kolaylaştırdığını göstermektedir. Bu analizlerde, özellikli olarak, yönetim kurulları ortalama DSQ puanları daha yüksek olan şirketlerin daha fazla değer artıran M&A (birleşme ve devralma) anlaşmaları yaptığı, CEO ücretlerini firma performansına daha yakın bir şekilde bağladığı, daha fazla ve daha kaliteli yenilik ürettiği ve hissedar sermayesi yönetimi olarak daha iyi performans gösterdiği bulunmuştur. COVID-19 salgını sırasında, bu tür şirketlerin hisse senedi getirileri de nispeten daha yüksekti.
Çalışma, yönetim kurullarının şirket değeri ile ilişkisini inceleyen çalışmaları genişleterek, firmalar arasında ve zaman içinde aktarılabilen, değerle ilgili ve yöneticiye özgü etkileri tanımlayan bir metodoloji sunuyor. Bu benzersiz nitelikler, mevcut çalışmalarda bulunan bağlama özgü değerleme etkileriyle ilişkili yönetim kurulu yapısından veya yönetici özelliklerinden farklıdır. Daha da önemlisi, DSQ direktöre özgüdür ve bu nedenle analizdeki bulguların direktörlerin önemli olup olmadığı, bir yönetim kurulunu neyin etkili hale getirdiği ve kurulların nasıl yapılandırılması gerektiği konusundaki tartışmalar için çıkarımları vardır. Daha yüksek DSQ ortalamasına sahip yönetim kurullarının daha iyi kararlar verdiğini öne süren analiz sonuçları, yönetim kurulunda kimlerin olduğunun belki de yönetim kurulu yapısı kadar, hatta ondan daha önemli olduğunu ima ediyor (birçok yönetişim çalışmasının odak noktası). Sonuçlar, cinsiyet veya zamanla değişen diğer özellikler gibi kolayca ölçülebilir özellikler dışındaki yöneticiye özgü becerilerin, izleme ve danışmanlık arasında doğru dengeyi kuracak ve güven oluşturacak ve üretken tartışmaları teşvik edecek yöneticileri seçmede firmalara ve hissedarlara iyi karar vermede yardımcı olma konusunda önemli olabileceğini göstermektedir. Genel olarak bu çalışmadan elde edilen bulgular, direktöre özgü niteliklerin değerin önemli itici güçleri olduğunu, iyi karar vermeyle ilgili olduğunu ve politika oluştururken ve değerlendirirken dikkate alınması gerektiğini gösteriyor.
* Bu derlemede yer alan görüşler Makale/Blog Yazarlarına ait olup derleyenin çalıştığı kurumu bağlamaz, derleyenin çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Derlemedeki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler derleyene aittir. Derlemesi yapılan bu çalışma (toplam ‘56’ sayfadır) için aşağıdaki kaynaklara bakılabilir:
- Dipesh Bhattarai (University of Tennessee, Knoxville – Department of Finance), Matthew Serfling (University of Tennessee), and Tracie Woidtke (University of Tennessee, Haslam College of Business), Do Individual Directors Matter? Evidence of Director-Specific Quality, SSRN, 23 September 2022, < https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4216979 > erişim tarihi 18 Kasım 2022
- Dipesh Bhattarai, Matthew Serfling and Tracie Woidtke, Do Individual Directors Matter? CLS Blue Sky Blog/Columbia Law School’s Blog, November 17, 2022, < https://clsbluesky.law.columbia.edu/2022/11/17/do-individual-directors-matter/ > erişim tarihi 18 Kasım 2022 (Columbia Üniversitesi Hukuk Fakültesi Blogu, kurumsal yönetişim, finansal düzenleme, yeniden yapılandırma, antitröst ve benzeri konularla ilgilidir.)
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.