Günümüzün dijital çağında, birçok işlem ve anlaşma elektronik olarak imzalanmakta, ancak “ıslak imza” (wet signature) kavramı yasal ve ticari bağlamlarda önemli olmaya devam etmektedir. Bu terim size yabancı gelse de, muhtemelen farkında olmadan sayısız kez yaptığınız bir şeydir. Bu yazıda, ıslak imzanın ne olduğu, önemi ve ne zaman gerekli olduğu ele alınmaktadır.
1. Islak imza nedir?
Islak imza, bir belgeyi elle, kâğıt üzerinde (on paper) mürekkep kullanarak imzalamanın geleneksel yöntemini ifade eder. “Islak” (wet) terimi, imza ilk uygulandığında mürekkebin hâlâ ıslak olması fikrinden gelir. En yaygın olarak tanınan imza biçimidir ve genellikle belirli yasal belgeler ve anlaşmalar için gereklidir. Bu imza, umumiyetle el yazısı (in cursive) veya imzalayanın kimliğini doğrulayan başka bir benzersiz el yazısıyla (unique handwriting) fiziksel bir anlaşma işareti sağlar.
2. Islak imzaya ne zaman ihtiyacınız olur?
İç piyasada elektronik işlemler için elektronik kimlik ve güven hizmetlerine ilişkin Yönetmelik (Regulation on electronic identification and trust services for electronic transactions in the internal market; United Kingdom eIDAS[1]) nedeniyle, elektronik imzalar el yazısı imzalara bir alternatif olarak kabul edilir. Elektronik imzalar (UK eIDAS koşullarını karşılayan) el yazısı imza ile aynı yasal etkiye sahiptir.
Birleşik Krallık’ta elektronik imza, özellikle günlük iş ve kişisel işlemlerde daha yaygın hale gelmiş olsa da, bazı belgelerin hâlâ ıslak imza kullanılarak imzalanması gerekmektedir. Bunlara örnek olarak Tapu Sicili veya Ticaret Sicili’nde (Land Registry or Companies Registry) tescil edilmesi gereken devir, kiralama veya diğer işlemler verilebilir.
Özellikle sözleşmenin Tapu Sicili Müdürlüğü veya diğer bir yetkili mercie sunulması gereken durumlarda, hisse senedi satın alma sözleşmeleri veya varlık satın alma sözleşmeleri (share purchase agreements or asset purchase agreements) söz konusu olduğunda, ıslak imzalı nüshaların kâğıt nüshalarının alınması da gerekebilir.
Bu tür belgeler genellikle daha yüksek düzeyde bir özgünlük gerektirir ve ıslak imza, imza atan kişinin üstlendiği yasal taahhüdün tamamen farkında olduğundan emin olmaya yardımcı olur.
3. Islak imza ile e-imza [wet signature and elektronic signature] arasındaki fark nedir?
Islak imza ile elektronik imza (e-imza) aynı amaca hizmet eder -anlaşmayı veya onayı teyit etmek- ancak uygulanma biçimleri farklıdır. Islak imza elle tutulur, mürekkep ve kâğıt içerirken; elektronik imza sanaldır, dijital araçlar veya yazılım kullanılarak oluşturulur.
Elektronik imza giderek daha kullanışlı hale gelirken, ıslak imza bazı işlemlerin hâlâ gerektirdiği bir güvenlik ve resmiyet düzeyi sunar. Ayrıca fiziksel bir varlığın ve imzanın gerekli olduğu durumlarda kimlik doğrulama konusundaki endişeleri azaltmaya yardımcı olabilir.
4. Islak imzanın el yazısıyla mı atılması gerekir?
Hayır, ıslak imzanın el yazısıyla (in cursive) yazılması gerekmez. Islak imza, fiziksel bir belge üzerinde mürekkeple atılan bir imzayı ifade eder. El yazısı, basılı harfler veya imzalayanın kendisini temsil etmek için kullandığı bir işaret veya simge olsun, herhangi bir biçimde olabilir.
Önemli olan, imzanın imzalayanı benzersiz bir şekilde tanımlaması ve belgenin şartlarını kabul etme niyetini yansıtmasıdır. İmza, bireyle makul bir şekilde ilişkilendirilebildiği ve onun rızasını gösterdiği sürece, el yazısıyla yazılmış olsun veya olmasın, genellikle geçerli kabul edilir.
5. Islak imzanın taranmış kopyası kullanılabilir mi?
Evet, ıslak imzanın taranmış bir kopyası (a scanned copy) günlük işlerde ve gayri resmi anlaşmalarda sıklıkla kullanılabilir. Ancak, mülkiyet işlemleri veya bir hükümet yetkilisine sunulması gereken sözleşmeler gibi yasal veya resmi anlaşmalar için orijinal ıslak imza gerekebilir. Her bir dava için belirli yasal koşulları kontrol etmek önemlidir.
6. Islak imzaya tanıklık eden kişi uzaktan olabilir mi?
Hayır, ıslak imza gerektiğinde, tanık (witness) genellikle imzalamayı gözlemlemek için fiziksel olarak hazır bulunmalıdır. Tanık ayrıca belgeyi imzalayanla aynı yerde imzalamalıdır, çünkü bu sürece güvenilirlik katar. Bazı yasal belgeler (tapular veya vasiyetler gibi) açıkça bir tanığın hazır bulunmasını gerektirir.
7. Islak imzanın güvenlik riskleri var mı?
Islak imza sahtecilik veya kurcalama gibi belirli riskler taşıyabilir. Bu nedenle, bazen gerçekliğini doğrulamak için tanıklar veya noter tasdiki gibi ek önlemler gereklidir. Bazı elektronik imza sistemlerinin aksine, ıslak imza yerleşik şifreleme veya denetim izlerine sahip değildir.
8. Islak imzada farklı mürekkep renkleri [different colours of ink] önemli midir?
Islak imza için genellikle siyah veya mavi mürekkep tercih edilse de, diğer mürekkep renkleri de kabul edilebilir. Hükümet organları veya finansal kuruluşlar gibi bazı kurumlar, mürekkep rengi ile ilgili özel gereksinimlere sahip olabilir (örneğin orijinal imzaları kopyalardan ayırt etmek için mavi), bu nedenle önce kontrol etmek en iyisidir.
[1] <https://www.legislation.gov.uk/eur/2014/910>
Yavuz Akbulak
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
• Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
• Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
• Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte),
• Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve
• Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte)
başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
• Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003),
• Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004)
ile
• Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II;
• Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021);
• Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021);
• Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021);
• Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022);
• Ticari Mevzuat Notları (2022);
• Bilimsel Araştırmalar (2022);
• Hukuki İncelemeler (2023);
• Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024);
• Hukuka Giriş (2024);
• İşletme, Pazarlama ve Hukuk Yazıları (2024),
• İnterdisipliner Çalışmalar (e-Kitap, 2025)
başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 3 bini aşkın Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.