Çin Ekonomik Büyüklüğü*

Çin, 2020 yılsonu itibarıyla 1 milyar 439 milyon 323 bin 774 (kişi) nüfusuyla dünyanın en kalabalık ülkesi konumunda olup; 9.561.000 kma² yüzölçümüyle de Rusya ve Kanada’dan sonra dünyanın en büyük yüzölçümüne sahip 3. ülkesi durumundadır.

Çin, Asya kıtasının doğusunda yer alır. Ülkenin doğusunda Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti; güneydoğusunda Makao, güneyinde Laos, Birmanya, Vietnam, Hindistan, Bhutan ve Nepal; batısında Pakistan, Afganistan, Tacikistan, Kırgızistan ve Kazakistan; kuzeyinde ise Moğolistan Halk Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu bulunur. Çin’in doğusunda Doğu Çin Denizi, güneydoğusunda Güney Çin Denizi yer alır.

Çin’in başlıca büyük şehirleri şöyledir:

Çin’in resmi adı Çin Halk Cumhuriyeti olup, 1 Ekim 1949 tarihinde kurulmuştur. Ülkenin siyasi yapısı tek parti (Çin Komünist Partisi) yönetimine dayanmaktadır. Ülke, idari açıdan 22 eyalet, 5 özerk bölge ve 4 belediyeye ayrılmıştır. Ülkenin eyaletleri Anhui, Fujian, Gansu, Guangdong, Guizhou, Hainan, Hebei, Heilongjiang, Henan, Hubei, Hunan, Jiangsu, Jiangxi, Jilin, Liaoning, Qinghai, Shaanxi, Shandong, Sichuan, Yunnan ve Zhejiang; özerk bölgeleri Guangxi, İç Moğolistan, Ningxia, Uygur (Xinjiang Uygur) ve Tibet (Xizang); belediyeleri Pekin (Beijing), Chongqing, Şanhay ve Tianjin; özel idari bölgeleri ise Hong Kong ve Macao’dan oluşmaktadır.

Çin Ulusal İstatistik Bürosunun (NBS) yayımladığı verilere göre, ülkenin gayri safi yurt içi hasılası (GDP) 2020 yılsonu itibarıyla 101,60 trilyon yuan (15,68 trilyon Amerikan doları) seviyesinde olup, bu gelirle Amerika Birleşik Devletlerinin ardından dünyanın en büyük 2. ekonomisidir. Ülkenin 1975-2020 dönemi yıllık ortalama büyüme oranı %10 dolayındadır.

Çin dünyanın en büyük imalat sektörüne sahiptir. Sanayi ve inşaat sektörünün ekonomideki payı %46’dır. Yanı sıra, dünyadaki en büyük çelik üreticilerindendir.

Çin 2020 yılında dünya ihracatında 1. sırada (%13,36), ithalatında 2. sıradadır (%13,46). Ayrıca dünyada en çok dış ticaret fazlası veren ülkedir. Ülkenin 2020 yılı ihracatı 2,49 trilyon Amerikan doları, ithalatı 2,07 trilyon Amerikan doları olmuş, 2020 yılı dış ticaret fazlası 535 milyar Amerikan doları tutarındadır.

Ülke, dünyada en çok yabancı yatırım alan ülkeler sıralamasında 2’ncidir. Doğrudan yabancı yatırım (DYY) stoku 2020 yılında 1,9 trilyon Amerikan dolarına ulaşmıştır. DYY’deki artışın başlıca nedenleri; ekonomi ve yatırım ortamının serbestleştirilmesi yönündeki planların yapılması, yüksek teknoloji sektörünün hızla büyümesi ve Serbest Ticaret Bölgelerinin açılmasıdır. Çin, aynı zamanda 2020 itibarıyla dünyada en çok yurt dışında yatırım yapan ülke konumunda olup, 2020’de yurtdışına 133 milyar Amerikan doları tutarında yatırım yapmıştır.

* Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.

Yazının kaynakları için bkz: Çin Ülke Profili, Ticaret Bakanlığı, 2021, < https://ticaret.gov.tr/data/5f3b925713b876ea88e4c9c4/chc_ulke_profili_2021_11.pdf > erişim tarihi 15 Aralık 2021; Çin Ülke Profili, Kasım 2021, < https://www.ftso.org.tr/assets/upload/dosyalar/cin-ulke-profili.pdf > erişim tarihi 15 Aralık 2021; Çin Raporu, 2020, < https://www.egiad.org.tr/wp-content/uploads/arastirma-raporlari/egiad-cin-raporu.pdf > erişim tarihi 15 Aralık 2021; Economy of China, < https://en.wikipedia.org/wiki/Economy_of_China > erişim tarihi 15 Aralık 2021

Yavuz Akbulak

1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.