Dolar, dünyanın en büyük ekonomilerinde faiz oranları ve büyüme için farklılaşan görünümlerin keskin bir yansıması olarak, emsallerine karşı 20 yılın en yüksek seviyesine ulaştıktan sonra art arda üçüncü aylık kazanımlarının zirvesinde.
Para biriminin diğerlerinin sepeti karşısındaki değerini ölçen dolar endeksi, yılın başından bu yana yüzde 14 arttı. Fed başkanı Jay Powell’ın geçen hafta yıllık Jackson Hole Sempozyumunda vurguladığı gibi, Merkez Bankası’nın (Fed) enflasyonu düşürmek için ABD faiz oranlarını yükseltmekten geri adım atmayacağına dair beklentiler üzerine tırmanmaya devam etti.
ABD para biriminin diğerlerini geride bırakması, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşının can verdiği Avrupa’da yükselen enerji fiyatlarının enflasyonu yükselteceği ve ekonomileri resesyona sürükleyeceği endişelerini de yansıtıyor.
Union Investment sabit getirili ürünler başkanı Christian Kopf, “Her şey daha güçlü bir dolara işaret ediyor” dedi ve ekledi: “Dolar, enerji ithalatından bağımsız ve özellikle Avrupa’da gördüğümüz enerji fiyatlarındaki artıştan çok fazla etkilenmedi.”
Ağustos (2022), doların art arda yükseldiği üçüncü ay olurken, sterlin ve avro aynı dönemde sırasıyla yüzde 7,4 ve yüzde 6,6 düştü. Japonya yen ve İsviçre frangı aynı üç aylık dönemde yüzde 7,1 ve yüzde 1,5 düştü.
Fed, büyük merkez bankalarının agresif para politikası sıkılaştırmasıyla ilerlemelerine öncülük etti. ABD devlet tahvillerinin yüksek getirisi, yatırımcıların ABD Hazine tahvillerinin daha iyi primleri lehine diğer para birimleri cinsinden borçlarını satmasıyla doları yukarı itiyor.
Faiz oranı beklentileriyle hareket eden iki yıllık Hazine bonosunun getirisi Salı günü yüzde 3,497 ile 2007’den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.
Dolar sonrası yeni bir dünya geliyor
Daha yüksek getiriler ve bunlara eşlik eden güçlü dolar da gelişmekte olan piyasa ekonomilerine zarar verdi. Bunun nedeni kısmen sermayenin varlıklarından dolara akması, aynı zamanda birçok yükselen piyasa ülkesinin dolar cinsinden borç tutmasıdır. Daha güçlü bir dolar, bu ülkeler için daha yüksek borç ödemeleri anlamına geliyor ve bu da bazı yatırımcıları bir temerrüt dalgası tahmin etmeye sevk etti.
Bölge, aksi takdirde Rusya’dan gelecek olan doğal gaz kaynaklarını ararken, Avrupa’da enerji fiyatları rekor seviyelere ulaştı. AB, işletmeler ve haneler mücadele ederken bölgenin sarmal enerji maliyetlerinin üstesinden gelmek için acil durum önlemleri açıklamaya hazırlanıyor.
Rabobank’ın FX strateji başkanı Jane Foley, diğer büyük para birimleri hakkında, “Bu gerçekten ekşi arka plana baktığımızda, kral dolara karşı gerçekten iyi bir mücadele verebilecekleri görünmüyor” dedi. “Eğer doları satacaksan, (yerine) ne alacaksın?”
Stresin yakında azalması olası değildir. ABD enflasyonu Temmuz ayında yıllık bazda yüzde 8,5’e ulaştı ve Fed yüzde 2’lik enflasyon hedefine odaklanmaya devam etse de bir önceki aya göre hafifçe geriledi. Ağustos ayı AB enflasyon rakamları Çarşamba günü açıklanacaktı.
Powell, geçen hafta Jackson Hole’a şahin bir mesaj vererek ve dünyanın en güçlü merkez bankasının yakında parasal sıkılaştırmayı hafifleteceğine dair tüm şüpheleri ortadan kaldırarak yüksek enflasyonla mücadele konusundaki “koşulsuz” bağlılığını (unconditional commitment) pekiştirdi.
*Bu çeviride yer alan görüşler FT yazarlarına ait olup çevirenin çalıştığı kurumu bağlamaz, çevirenin çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Çevirideki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir. [Orijinal makaleye erişim: Nikou Asgari ve Kate Duguid, ‘King dollar’ surges higher as Fed presses ahead with rate rises, Financial Times, August 31, 2022, < https://www.ft.com/content/66d3b448-ef54-4579-b09d-304ca35dcdf2 > erişim tarihi 31 Ağustos 2022]
Yavuz Akbulak
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
• Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
• Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
• Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte),
• Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve
• Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte)
başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
• Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003),
• Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004)
ile
• Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II;
• Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021);
• Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021);
• Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021);
• Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022);
• Ticari Mevzuat Notları (2022);
• Bilimsel Araştırmalar (2022);
• Hukuki İncelemeler (2023);
• Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024);
• Hukuka Giriş (2024);
• İşletme, Pazarlama ve Hukuk Yazıları (2024),
• İnterdisipliner Çalışmalar (e-Kitap, 2025)
başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 3 bini aşkın Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.