Halka Açık Anonim Şirketlerin ve Yatırım Kuruluşlarının İlan ve Reklamlarına İlişkin Esaslar*

1. Meri 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’ndaki İlgili Hükümler^[1]

Meri 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun (SPKn/Kanun);

– ‘Kurulun yetkisi’ başlıklı 5’inci maadesinde “(1) Kurul, ihraççının ve halka arz edilecek veya borsada işlem görecek sermaye piyasası araçlarının türü ve niteliğine göre, izahnamede bulunması gereken asgari bilgilere, garantöre ve garantinin niteliğine, izahnameyi oluşturan belgelere, izahnamenin şekline, kamuya duyurulmasına, yayımlanmasına, ilan ve reklamlara, izahnamede önceden yayımlanmış bilgilere atıfta bulunulmasına, satış şartlarına, onaylanan izahnamede değişiklik yapılmasına ve izahname hazırlama ve yayımlanmasından kısmen veya tamamen muafiyete ilişkin usul ve esasları belirler.”

– ‘İzahnamenin yayımlanması, ilan ve reklamlar’ başlıklı 7’nci maddesinde “(1) İzahname onaylandıktan sonra Kurulca belirlenecek esaslar çerçevesinde yayımlanır, ayrıca ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edilmez. Ancak, izahnamenin nerede yayımlandığı hususu ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edilir.

(2) İzahnamenin, onaylanmadan önce Kurulca belirlenecek esaslar çerçevesinde ilan edilmesi mümkündür.

(3) İhraca ilişkin ilan, reklam ve açıklamalar izahname ile tutarlı olmalı, gerçeğe aykırı, abartılmış ve yanıltıcı bilgiler içermemelidir.”

– ‘Kanuna aykırı ilan, reklam ve açıklamalarda uygulanacak tedbirler’ başlıklı 100’üncü maddesinde ise “(1) Sermaye piyasasında izinsiz olarak faaliyette bulunduğu, yetki belgeleri iptal olunduğu, faaliyetleri durdurulduğu veya merkez dışı örgütleri kapatıldığı halde ticaret unvanlarında, ilan ve reklamlarında, sermaye piyasasında faaliyette bulundukları intibaını uyandıracak kelime veya ibare kullanıldığının tespiti halinde, sorumlular hakkında cezai kovuşturma yapılmakla birlikte, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, sorumluların ilgili mevzuat uyarınca ilan ve reklamları durdurulabilir, kanuna aykırı belgeleriyle, ilan ve reklamları toplatılabilir ve Kurulun talebi üzerine ilgili yer en büyük mülkî amirince bunların işyerleri geçici olarak kapatılabilir.

(2) Kurul, 7 nci maddenin üçüncü fıkrasına aykırı olduğu tespit edilen ilan, reklam ve açıklamaların durdurulmasını ve kaldırılmasını isteyebilir.”

denilmektedir.

2. Mülga 2499 sayılı SPKn’ndaki İlgili Hükümler

Mülga SPKn’nda yer alan ilan ve reklamlara ilişkin hükümler de şöyledir:

1. Yetki Belgesi olmayanlar veya belgeleri iptal olunanlar, sermaye piyasası faaliyetlerinde bulunamayacakları gibi ticaret unvanlarında veya ilan ve reklamlarında bu faaliyetlerde bulundukları intibaını yaratacak hiçbir kelime veya ibare kullanamazlar (m.31/3).
2. Sermaye piyasasında izinsiz olarak faaliyette bulunduğu, yetki belgeleri iptal olunduğu veya faaliyetleri geçici olarak durdurulduğu halde ticaret unvanlarında, ilan ve reklamlarında, sermaye piyasasında faaliyette bulundukları intibaını yaratacak kelime veya ibare kullanıldığının tesbiti halinde sorumlular hakkında cezai kovuşturma yapılmakla birlikte, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde, kurulun talebi üzerine en büyük mülki amirlerce bunların işyerleri geçici olarak kapatılabileceği ve ilan ve reklamları durdurulabileceği gibi, kanuna aykırı belgeleriyle, ilan ve reklamları toplatılabilir (m.46/3).
3. Menkul Kıymetleri Halka Arzedilmiş Anonim Şirketlerle Menkul Kıymet Alım Satımı İle Uğraşan Kuruluşların İlan ve Reklamlarında Uyacakları Esaslar Hakkında Tebliğ Hükümleri

3.1. Genel Olarak

Diğer taraftan, mülga SPKn’nun yürürlükte olduğu dönemde “sermaye piyasası mevzuatının, özel bir düzenlemeye tabi tuttuğu ilanlar dışında kalan, her türlü belgede, basın ve yayın organlarında halka dağıtılan broşür ve el ilanlarında, menkul kıymetlerin arz ve satışı veya şirket ve kuruluşların tanıtımıyla ilgili olarak halka yapılan veya yaptırılan her türlü yazılı, sözlü veya görüntülü açıklama, reklam, ilan ve yayınlar” ile ilgili olarak, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK/Kurul) tarafından mülga Kanunun 1’inci maddesi [“Bu Kanunun konusu, tasarrufların menkul kıymetlere yatırılarak halkın iktisadi kalkınmaya etkin ve yaygın bir şekilde katılmasını sağlamak amacıyla; sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını, tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarının korunmasını, düzenlemek ve denetlemektir.”] ile Menkul Kıymetler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkındaki Yönetmelik’in 2’nci maddesinin [“Bu Yönetmelik, Türkiye’de faaliyette bulunan menkul kıymetler borsalarının, kuruluş, yönetim, çalışma ve denetlenme esaslarını düzenler. Bu Yönetmelik hükümlerini yorumlamaya, Yönetmelikte yer alamayan ya da açıklık bulunmayan konularda genel hükümleri de göz önünde bulundurarak karar vermeye, uygulamayı düzenlemeye ve yönlendirmeye Sermaye Piyasası Kurulu yetkilidir.”] vermiş bulunduğu yetkilere dayanılarak Seri: VIII, No:11 “Menkul Kıymetleri Halka Arzedilmiş Anonim Şirketlerle Menkul Kıymet Alım Satımı İle Uğraşan Kuruluşların İlan ve Reklamlarında Uyacakları Esaslar Hakkında Tebliğ” yayımlanmıştır^[2].

1. Mülga Kanunun 3’üncü maddesinin (b) bendinde ve SPK’nın Seri: V, No: 1 Tebliğinin 2’nci maddesinde sayılan menkul kıymetleri ve kıymetli evrakı, SPK’nın izniyle halka arzeden veya ihraç edenlerin,
2. Mülga Kanunun (V) bölümünde belirtilen faaliyetlerde bulunan aracı kurumların, bankaların ve diğer yardımcı kuruluşların,
3. (b) bendi dışında kalan, menkul kıymetler borsası üyelerinin

ilan ve reklamları söz konusu Tebliğ hükümlerine tabidir.

3.2. İlan Serbestliğinin Niteliği

Yetkili kamu makamlarının ilan ve reklamlar konusundaki kısıtlama, yasak ve düzenlemelerine aykırı olmamak kaydıyla, mezkûr Tebliğ kapsamına giren gerçek ve tüzel kişiler, aşağıdaki maddede belirtilen ilan ve reklam ilkelerine uymak şartıyla, SPK’ya önceden bildirimde bulunmadan veya izin almadan, ilan ve reklam yapabilirler.

3.3. İlan ve Reklam İlkeleri

İlan ve reklam metinlerinin aşağıdaki nitelikleri taşıması gerekir:

1. a) İşin gerektirdiği ciddilikte olması,
2. b) Aşırı giderlere yol açmaması,
3. c) Abartılmış, hissi, gerçeğe uymayan, halkı aldatıcı ve yanıltıcı, bilgi ve tecrübe noksanlıklarını istismar edici söz, görüntü ve bilgi unsurlarını ihtiva etmemesi, halkı doğru aydınlatma amacına yönelik olması,
4. d) Halka sunulan menkul kıymetlerin ve hizmetlerin gerçek niteliğini; fiyat, getiri ve ücretlerini ve menkul kıymetlerin satış şartlarına ilişkin bilgileri hiçbir yanlış anlamaya yer vermeyecek biçimde açıkça belirtmesi,
5. e) İlan ve reklamı veren ilgilinin yapabileceği iş ve hizmetler konusunda halka duyurmak istediği faaliyetin gerçekleştirilebilir nitelikte olması,
6. f) Menkul kıymetlerin halka arzı yoluyla yapılacak satışlara ait ilan ve reklamların, izahname ve sirküler dışındaki bilgileri taşımaması ve halkı yanlış yönlendirmemesi,
7. g) Yazılı ilan metinlerinde; ilan ve reklamı veren kuruluşun nominal ve ödenmiş sermayesi ile iş merkezi adresinin ve telefon numaralarının gösterilmesi.

Aldatıcılık, abartıcılık ve yanıltıcılıktan maksat; mevzuatın izin vermediği vaatler ve taahhütlerde bulunulması; objektif esaslara dayanmayan veya gerçeğe aykırı bilgi verilmesi; sağlıklı bir karar alınması için duyurulmasında zorunluluk olan bilgilerin gizlenmesi; bir şirket veya kuruluşun verimliliği, karlılığı, mali durumu veya bir menkul kıymetin değerini etkileyecek hususlar hakkında gerçekle bağdaşmayan ifadeler kullanılması ve bu izlenimi yaratan yazım, resimleme ve görüntü tarzları ve benzerleridir.

3.4. Sorumluluk

İlan ve reklam metninin, uyulması zorunlu olan ilkelere aykırı olması halinde, ilan ve reklamı veren veya verdiren gerçek veya tüzel kişinin cezai sorumluluğu olduğu gibi; menkul kıymetlerin güven ve istikrar içinde işlem görmesi ve tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarının korunması amacının gerektirdiği hallerde SPK, bu ilan ve reklamları durdurabilir veya yasaklayabilir. Birinci el piyasada, menkul kıymetlerin halka arzını üstlenen aracı kurumların, bu faaliyetleri ile ilgili olarak yapacakları ilan ve reklamlarda sorumluluk kendilerine aittir.

VIII/11 sayılı Tebliğ halen yürürlükte bulunmaktadır.

KAYNAKÇA

Mevzuat

Sermaye Piyasası Kanunu (mülga), Kanun Numarası: 2499, Kanun Tarihi: 28.07.1981, RG 30.07.1981/17416

Sermaye Piyasası Kanunu (meri), Kanun Numarası: 6362, Kanun Tarihi: 06.12.2012, RG 30.12.2012/28513

Anonim Ortaklıklar ve Yardımcı Kuruluşların Resmi İlanlarının Yayımına İlişkin Esaslar (Seri: VIII, No: 5), RG 22.07.1983/18112

Menkul Kıymetler Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkındaki Yönetmelik, Dayandığı Kanun Numarası: KHK 91, Dayandığı Kanun Tarihi; 03.10.1983, Bakanlar Kurulu Kararı Tarihi ve Sayısı: 01.10.1984-84/8581, RG 06.10.1984/18537

Menkul Kıymetleri Halka Arzedilmiş Anonim Şirketlerle Menkul Kıymet Alım Satımı İle Uğraşan Kuruluşların İlan ve Reklamlarında Uyacakları Esaslar Hakkında Tebliğ (Seri: VIII, No:11), RG 27.12.1985/18971

[1] Meri 6362 sayılı SPKn’nun uygulanmasında;

– Aracı kurum: (SPKn) 37’nci maddenin birinci fıkrasındaki yatırım hizmet ve faaliyetlerinden (a), (b), (c), (e) ve (f) bentlerinde yer alanları münhasıran olmak üzere Kurul tarafından yetkilendirilen yatırım kuruluşunu (m.3/a),

– Halka açık ortaklık: Kitle fonlaması platformları aracılığıyla para toplayanlar hariç olmak üzere, payları halka arz edilmiş olan veya halka arz edilmiş sayılan anonim ortaklıkları (m.3/e),

– Halka arz: Sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan yapılan genel bir çağrıyı ve bu çağrı devamında gerçekleştirilen satışı (m.3/f),

– Halka arz eden: Sahip olduğu sermaye piyasası araçlarını halka arz etmek üzere Kurula başvuruda bulunan gerçek veya tüzel kişileri (m.3/g),

– İhraç: Sermaye piyasası araçlarının ihraççılar tarafından çıkarılıp, halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin satışını (m.3/ğ),

– İhraççı: Kitle fonlaması platformları aracılığıyla para toplayanlar hariç olmak üzere, sermaye piyasası araçlarını ihraç eden, ihraç etmek üzere Kurula başvuruda bulunan veya sermaye piyasası araçları halka arz edilen tüzel kişileri ve bu Kanuna tabi yatırım fonlarını (m.3/h),

– Kolektif yatırım kuruluşları: Yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarını (m.3/m),

– Menkul kıymetler: Para, çek, poliçe ve bono hariç olmak üzere;

1) Paylar, pay benzeri diğer kıymetler ile söz konusu paylara ilişkin depo sertifikalarını,

2) Borçlanma araçları veya menkul kıymetleştirilmiş varlık ve gelirlere dayalı borçlanma araçları ile söz konusu kıymetlere ilişkin depo sertifikalarını (m.3/o),

– Sermaye piyasası araçları: Menkul kıymetler ve türev araçlar ile yatırım sözleşmeleri de dahil olmak üzere Kurulca bu kapsamda olduğu belirlenen diğer sermaye piyasası araçlarını (m.3/ş),

– Sermaye piyasası kurumları: (SPKn) 35’inci maddede sayılan kurumları [“Bu Kanuna göre faaliyette bulunabilecek sermaye piyasası kurumları aşağıda gösterilmiştir:

1. a) Yatırım kuruluşları
2. b) Kolektif yatırım kuruluşları
3. c) Sermaye piyasasında faaliyette bulunacak bağımsız denetim, değerleme ve derecelendirme kuruluşları

ç) Portföy yönetim şirketleri

1. d) İpotek finansmanı kuruluşları
2. e) Konut finansmanı ve varlık finansmanı fonları
3. f) Varlık kiralama şirketleri
4. g) Merkezî takas kuruluşları

ğ) Merkezî saklama kuruluşları

1. h) Veri depolama kuruluşları

ı) Kuruluş ve faaliyet esasları Kurulca belirlenen diğer sermaye piyasası kurumları”] (m.3/t)

– Türev araçlar: Aşağıda sayılan veya Kurulca bu kapsamda olduğu belirlenen diğer türev araçları:

1) Menkul kıymetleri satın alma veya satma veya birbirleri ile değiştirme hakkı veren türev araçları,

2) Değeri, bir menkul kıymet fiyatına veya getirisine; bir döviz fiyatına veya fiyat değişikliğine; faiz oranına veya orandaki değişikliğe; bir kıymetli maden veya kıymetli taş fiyatına veya fiyat değişikliğine; bir mal fiyatına veya fiyat değişikliğine; Kurulca uygun görülen kurumlarca yayınlanan istatistiklere veya bunlardaki değişikliğe; kredi riski transferi sağlayan, enerji fiyatları ve iklim değişkenleri gibi ölçüm değerleri olan ve bu sayılanlardan oluşturulan bir endeks seviyesine veya seviyedeki değişikliğe bağlı olan türev araçları, bu araçların türevlerini ve sayılan dayanak varlıkları birbirleri ile değiştirme hakkı veren türevleri,

3) Döviz ve kıymetli madenler ile Kurulca belirlenecek diğer varlıklar üzerine yapılacak kaldıraçlı işlemleri (m.3/u),

– Yatırım kuruluşu: Aracı kurumlar ile yatırım hizmeti ve faaliyetinde bulunmak üzere kuruluş ve faaliyet esasları Kurulca belirlenen diğer sermaye piyasası kurumlarını ve bankaları (m.3/v),

ifade eder.

* Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.

[2] Diğer taraftan, SPKn’na tabi ortaklıklar ve yardımcı kuruluşların SPKn ve SPK tebliğleri gereği yapmak zorunda oldukları ilanların yayımına ilişkin esaslar ise Seri: VIII, No: 5 “Anonim Ortaklıklar ve Yardımcı Kuruluşların Resmi İlanlarının Yayımına İlişkin Esaslar Tebliği” ile düzenlenmiştir. Buna göre, Kanun’a tabi ortaklıkların veya aracı kurumların;

13. 02.1983 gün ve 17958 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Seri: VIII, No: 2 Tebliğ gereğince yayımlamak zorunda oldukları bilanço, gelir tablosu (kar ve zarar cetveli), yıllık yönetim ve denetleme kurulu raporlarına ilişkin ilanlar,
14. 03.1982 gün ve 17643 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Seri: I, No: 1 ve 14.10.1982 gün ve 17838 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Seri: II, No: 4 Tebliğler gereğince yayımlamak zorunda oldukları sirkülerler,

SPKn uyarınca yerine getirilmesi gereken yükümlülüklerden olduğundan, 02.01.1961 gün ve 195 sayılı Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanun’un 29’uncu maddesinin (a) bendi gereğince resmi ilan sayılmaktadır. Mülga 2499 sayılı SPKn’nun 34’üncü maddesi son fıkrası ile 38’inci maddesi ikinci fıkrası, 39’uncu maddesi, 40’ıncı maddesi beşinci fıkrası ve 42’nci maddesi ikinci fıkrası uyarınca Menkul Kıymetler Yatırım Ortaklıkları ve Menkul Kıymetler Yatırım Fonları tarafından Kurulca yapılması gerekli görülen ilanlar da VIII/5 sayılı Tebliğ hükümlerine tabidir. SPKn kapsamına giren ortaklıklar veya yardımcı kuruluşlar tarafından yukarıdaki kapsama giren ilanların yayımı amacıyla SPK tebliğlerinde öngörülen süreler içinde Basın İlan Kurumu’na başvurulması halinde ilan yükümlülüğü süresinde yerine getirilmiş sayılır.

1. SPKn’na tabi ortaklığın menkul kıymetlerini halka arz ve satışına ilişkin ilanların çıktığı gazetenin yayın hayatından çekilmiş olması,
2. Gazetelerin ilanı, resmi ilan tarifesine göre kabulden imtina etmesi,

nedenleriyle aynı gazetede ilan yapmanın imkansız olduğu hallerde ilan, Basın İlan Kurumu’nca belirlenecek benzer nitelikli diğer gazetelerde yayımlanabilir. VIII/5 sayılı Tebliğ halen yürürlükte bulunmaktadır.