İşsiz Kalma Korkusu ile İbranameyi İmzalayan İşçinin Beyanına İtibar Edilebilir Mi?

Ülkemizde işsizlik oranlarının çok yüksek olması uygulamada işçilerin, işsiz kalma kaygısı yaşamalarına neden olmaktadır. Bu nedenle iş sözleşmesinin kurulması aşamasında ya da devamında, işçiler önlerine konan her türlü sözleşme ve belgeyi imzalamak zorunda kalmaktadırlar. Bazen, işçilerin imzaladıkları bu sözleşmelerin içeriği genel olarak işçilerin aleyhine hükümler içermektedir. Elbette ki, taraflarca imzalanan sözleşmeler tarafların özgür iradesine dayanılmalı, aldatma, yanılma veya korkutma gibi çeşitli irade sakatlıklarına yol açacak yöntemlere başvurulmamalıdır. İşçi de iradesinin bu yollarla fesada uğratıldığını iddia ettiği zaman bunu somut delillerle -her ne kadar ispatı zor olsa da- ispatlamalıdır.

Sözleşmelerin anlaşılır bir dille ve yalın anlatımla hazırlanması ve okunabilecek yazı büyüklüğünde olması kadar, sözleşmeyi imzalayacak olan işçinin niteliği, eğitimi ve yaptığı işin özelliği de önem taşımaktadır.

Yargıtay’a göre, “davacının sürekli …. çalıştığını, derginin yayın haklarının 01.01.2010 tarihinde davalıya devredildiğini, ibranamenin de devir öncesi devreden işveren tarafından hiçbir bedel ödenmeden temin edildiğini, davacının işsiz kalma korkusu ile imzaladığını ifade etmişse de, davacı, eğitimi ve yaptığı işin niteliği gereği imzaladığı ibranamenin sonuçlarını bilebilecek durumdadır. Devir öncesi dönem artık tasfiye edilmiş durumda olduğundan, mahkemece sadece davalı nezdindeki çalışma dönemi için dava konusu alacaklar değerlendirilerek bir karar verilmek üzere hükmün bozulması gerekmiştir”[1].

Yargıtay’ın başka bir kararında da, “Davacının iş akdi davacı ve davalı işveren arasında düzenlenen ikale protokolü ile, davacı işçiye … TL. kıdem tazminatı ve … TL. ihbar tazminatının ödeneceği kararlaştırılarak sonlandırılmıştır. Davalı işyerinde, proje yönetmeni olarak çalışan ve mimar olan davacının atmış olduğu imzanın sonuçlarını bilebilecek yeterlilikte olduğu anlaşılmakta olup ikale sözleşmesinde ikale teklifinin çalışandan geldiğinin açıkça yazıldığı, davacının da bu metnin altını imzaladığı görülmektedir[2].

Yargıtay’ın yukarıda belirtilen kararlarından anlaşılacağı üzere, yüksek mahkeme, sözleşmeye imza atan işçinin sözleşmenin sonuçlarını bilebilecek nitelikte ve yeterlilikte olması yeterli görmektedir. Bu kapsamda, işçinin işsiz kalma korkusunu ileri sürerek imza attığını beyan etmesine itibar edilemeyeceği, çünkü işçinin eğitimi ve yaptığı işin niteliği dikkate alındığında imzaladığı ibranamenin sonuçlarını bilebilecek durumda olduğu kabul görmektedir.

Sonuç olarak, ibranameyi imzalayan kişinin eğitim durumu ve yaptığı işin niteliği dikkate alındığında işsiz kalma korkusu ile ibranameyi imzaladığı yönündeki beyanına itibar edilemez. Çünkü işçi, eğitimi ve yaptığı işin niteliği gereği imzaladığı ibranamenin sonuçlarını bilebilecek durumdadır.

[1] Y22.HD.05.02.2015 T., E.2014/24994, K.2015/3286 Legalbank.

[2] Y22.HD.13.05.2019 T., E.2019/90, K.2019/10753 Legalbank.

1962 yılında Sivas’ın Şarkışla İlçesinde doğdu. İlk ve Ortaokulu Sivas’ta, Liseyi Tokat’ta bitirdi. 1986 yılında Anadolu Üniversitesi İktisat Fakültesi’nden mezun oldu. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Özel Hukuk Anabilim Dalında Tezli Yüksek Lisans yaptı.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nda uzun yıllar sırasıyla Bölge Müdür Yardımcısı, Bölge Müdürü ve Genel Müdür Yardımcısı olarak görev yaptıktan sonra bu görevinden 2016 yılı mayıs ayında emekli oldu.
İnciroğlu Danışmanlık, Denetim ve Eğitim Hizmetleri şirketinin kurucusu olan İNCİROĞLU, özel sektöre yönelik iş hukuku, sendikalar ve toplu iş sözleşmesi hukuku, sosyal güvenlik hukuku ve yabancı çalışma hukuku alanlarında danışmanlık, denetim ve eğitim hizmetleri vermektedir.
Muhtelif dergi ve gazetelerde iş hukuku, iş sağlığı ve güvenliği hukuku ve sendikalar ve toplu iş sözleşmesi hukuku ile ilgili makaleleri, çeşitli üniversitelerde, kongre ve konferanslarda sunduğu bildirileri ve yayımlanmış yedi adet kitabı bulunan İNCİROĞLU, evli ve üç çocuk babasıdır.
Yayımlanan Kitapları
Sorulu-Cevaplı İş Hukuku Uygulaması, 4. Baskı, İstanbul 2019, Legal Yayıncılık.
Güncel Yargıtay Kararları Işığında Açıklamalı Yeni İş Kanunu, İstanbul 2006, Legal Yayıncılık.
İş Sağlığı ve Güvenliğinde İşçi ve İşverenin Hukuki ve Cezai Sorumlulukları, 2. Baskı, İstanbul 2008 Legal Yayıncılık.
Çalışma Hayatında Esnek Çalışma Uygulamaları, 2. Baskı, İstanbul 2020, Legal Yayıncılık.
Sorulu-Cevaplı İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı Uygulaması, İstanbul 2014 Legal Yayıncılık.
Kamu İşvereninin İş Sağlığı ve Güvenliği Bakımından Sorumluluğu, 2. Baskı, Ankara 2016 Adalet Yayınevi
500 Soruda İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı, Güncellenmiş 3. Baskı, Ankara 2019 Seçkin Yayınları