Kahramanmaraş Depremi Sonrasında İstihsal Edilen Ekonomi ve Yargı Alanına İlişkin Başlıca Önlemler*

Kahramanmaraş (Pazarcık ve Elbistan) Depremlerinde vefat eden ve yaralı kurtulan depremzede yurttaşlarımıza saygıyla…

1. Sermaye Piyasası Kurulu Tarafından Alınan Kararlar^[1]

1.1. Sermaye Piyasası Kurulu Bülteni [09.02.2023; 2023/9]

Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Kurul Karar Organının 09/02/2023 tarihli ve 8/174 sayılı Kararı uyarınca yapılan duyuru şöyledir:

06.02.2023 tarihinde merkez üssü Kahramanmaraş olan ve 10 ili (Kahramanmaraş, Kilis, Hatay, Osmaniye, Adıyaman, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Malatya ve Adana) etkileyen depremler nedeniyle bağışta bulunmak isteyen şirketler bakımından, diğer mevzuatın yardım ve bağış yapılmasına ilişkin düzenlemeleri saklı kalmak kaydıyla^[2];

1) Bağış yapmak isteyen ancak genel kurullarınca belirlenmiş bağış tutarı yeterli olmayan ve/veya hiç belirlenmemiş olan halka açık ortaklıkların;

a) Yönetim kurulu kararı ile varsa genel kurul kararında belirlenen sınırı aşacak; böyle bir sınır belirlenmemişse, yönetim kurulu kararında öngörülecek tutarda bağış yapabilecekleri,

b) Yönetim kurulu kararı ile yapılacak bağış ve ödemelerin tutarı ve bağış yapılan tarafın, Kurulun özel durumların kamuya açıklanmasına ilişkin düzenlemeleri çerçevesinde kamuya duyurulması gerektiği,

c) Söz konusu yönetim kurulu kararının yapılacak ilk genel kurul toplantısında pay sahiplerinin onayına sunulması gerektiği

hususlarında bilgilendirilmelerine;

2) III-39.1 sayılı ‘Yatırım Kuruluşlarının Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Tebliğ’in 56’ncı maddesinin birinci fıkrasının (k) bendinde yer alan sınırın hesaplanmasında, yatırım hizmet ve kuruluşlarına ilişkin diğer düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla, aracı kurumlar tarafından deprem dolayısıyla yapılan bağışların dikkate alınmamasına;

3) Menkul kıymet yatırım ortaklıkları, gayrimenkul yatırım ortaklıkları ve halka açık girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının Kurulumuzun halka açık şirketlere ilişkin düzenlemelerine de tabi olmaları nedeniyle, anılan ortaklıklar için de (1) no.lu maddede belirtilen esasların geçerli olduğu hususunda söz konusu şirketlerin bilgilendirilmelerine

karar verilmiştir.

1.2. Sermaye Piyasası Kurulu Bülteni [08.02.2023; 2023/8]

SPK’nın Kurul Karar Organının 08/02/2023 tarihli ve 7/158 sayılı Kararı uyarınca yapılan duyuru da şu şekildedir:

I) Kurul Karar Organının 08.02.2023 tarih ve 7/158 sayılı kararıyla;

A) III-52.1 sayılı Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliğ’inin 14. maddesinin 7. fıkrası hükmü çerçevesinde ülkemizde yaşanan deprem dolayısıyla Borsa İstanbul A.Ş. (BIST) Pay Piyasası’nın kapalı olması nedeniyle, 08.02.2023 tarihinden başlayarak söz konusu piyasa yeniden açılıncaya kadar portföy saklayıcısının bilgilendirilmesi ve fonun Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) sayfasında yapılacak bir duyuru ile yatırımcılara bilgi verilmesi kaydıyla;

– Borçlanma araçları şemsiye fonu, para piyasası şemsiye fonu, garantili/koruma amaçlı şemsiye fonu, kıymetli madenler şemsiye fonuna bağlı olarak ihraç edilen fonlar,

– Unvanında “döviz”, “para piyasası” ve “kısa vadeli” ibareleri yer alan serbest fonlar ile unvanında “yabancı” ibaresi yer alan fonlar,

– Katılım şemsiye fonu’na bağlı fonlardan unvanında belirli bir varlık grubu (kira sertifikası, altın, kıymetli madenler, para piyasası) geçen fonlar dışındaki fonların birim pay değeri hesaplamamaları ve katılma payı alım satımını durdurmaları uygun bulunmuştur. Bu kapsamda, söz konusu fonların Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu (TEFAS) işlemleri de durdurulmuştur.

B) Emeklilik Yatırım Fonlarının Kuruluş ve Faaliyetlerine İlişkin Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 27. maddesi hükmü çerçevesinde ülkemizde yaşanan deprem dolayısıyla BIST Pay Piyasası’nın kapalı olması nedeniyle, 08.02.2023 tarihinden başlayarak söz konusu piyasa yeniden açılıncaya kadar fonun KAP sayfasında yapılacak bir duyuru ile katılımcılara bilgi verilmesi kaydıyla,

– Borçlanma araçları, para piyasası, katılım (katılım hisse senedi fonları hariç), kıymetli madenler, başlangıç emeklilik yatırım fonları ile

– Unvanında “yabancı” ve “döviz” ibaresi yer alan emeklilik yatırım fonları dışındaki emeklilik yatırım fonlarının (OKS fonları dahil) pay fiyatı hesaplamamaları ve pay alım satımını durdurmaları uygun bulunmuştur. Bu kapsamda, söz konusu fonların Bireysel Emeklilik Fon Alım Satım Platformu (BEFAS) işlemleri de durdurulmuştur.

C) Pay alım/satım işlemleri durdurulan yatırım fonu ve emeklilik yatırım fonları için değerleme tarihi 08.02.2023 olan pay alım/satım talimatlarının (TEFAS/BEFAS’ta gerçekleşen işlemler dahil) gerçekleştirilmesinde değerleme tarihi olarak BIST Pay Piyasası’nın açıldığı ilk gün dikkate alınacaktır.

Kurul Karar Organının 09/02/2023 tarih ve 8/173 sayılı Kararı Uyarınca; 08.02.2023 tarih ve 2023/8 sayılı Kurul Bülteni’nde duyurulan 08.02.2023 tarih ve 7/158 sayılı Kurul Kararı’nın (B) bendinin tüm emeklilik yatırım fonları için uygulanmasına karar verilmiştir [SPK Bülteni: 08.02.2023; 2023/8].

2. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun Kararı [07.02.2023-10503]^[3]

Kurulun 07.02.2023 tarihli toplantısında, 07.02.2023 tarih ve E-24049440-045.01[4/5,12,13/1.1]-76292 sayılı yazı ve eklerinin incelenmesi sonucunda;

Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa’da meydana gelen deprem felaketi nedeniyle, Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmeliğin 12/A maddesinin altıncı fıkrası, Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmeliğin 11/A maddesinin beşinci fıkrası ve Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmeliğin 26 ncı maddesinin yedinci fıkrası uyarınca;

06.02.2023 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, 6 ay süreyle;

1. Deprem/afet bölgesindeki illerde (Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye, Şanlıurfa) yerleşik kişilere yine o bölgede Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelik kapsamında yeni kullandırılacak veya yeniden yapılandırmaya tabi tutulacak kredilerin vadelerinin, aynı Yönetmeliğin “Konut, taşıt ve tüketici kredilerine ilişkin sınırlamalar” başlıklı 12/A maddesinin üçüncü fıkrasında ve anılan maddenin altıncı fıkrası uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunca (Kurul) belirlenen sürelere tabi olmaksızın, ödemesiz dönemlerin uygulanması da dahil olmak üzere bankalarca belirlenebilmesine,
2. Deprem/afet bölgesindeki illerde (Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye, Şanlıurfa) yerleşik kişilere yine o bölgede, “Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelik” kapsamında yeni kullandırılacak veya yeniden yapılandırmaya tabi tutulacak kredilerin vadelerinin, aynı Yönetmeliğin ‘Taşıt ve tüketici kredilerine ilişkin sınırlamalar’ başlıklı 11/A maddesinin ikinci fıkrasında ve anılan maddenin beşinci fıkrası uyarınca Kurulca belirlenen sürelere tabi olmaksızın, ödemesiz dönemlerin uygulanması da dahil olmak üzere şirketlerce belirlenebilmesine,
3. Deprem/afet bölgesindeki illerde (Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Hatay, Gaziantep, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye, Şanlıurfa) yerleşik üye işyerlerince Banka Kartları ve Kredi Kartları Hakkında Yönetmelik kapsamında kredi kartları ile gerçekleştirilecek mal ve hizmet satımlarında, aynı Yönetmeliğin 26 ncı maddesinin yedinci fıkrası uyarınca Kurul kararı ile belirlenen kredi kartlarında taksitlendirme sürelerinin bir kata kadar arttırılmasına,
4. Bu kararın Kuruluş Birliklerine duyurulmasına ve Kurumun internet sitesinde yayımlanmasına

karar verilmiştir.

3. Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun 10.02.2023 Tarihli Basın Açıklaması^[4]

Kahramanmaraş’ta meydana gelen ve 13,5 milyon vatandaşımızı etkileyen tarihin en büyük deprem felaketi için Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu bağlı bulunan tüm kurumlar ve sektör paydaşlarıyla finansal ve operasyonel çalışmalarını sürdürüyor.

İlan edilen Olağanüstü Hal kapsamında milletimizin yanında yer alarak depremden etkilenen vatandaşlar ve kurumlar ile sahada zor şartlarda görev yapan acenteler ve eksperler için sigorta hasar süreçlerini etkin şekilde yönetmeleri adına aşağıdaki kararlar alınmıştır.

Bu çerçevede OHAL ilan edilen illerde,

• 6/2/2023 ve 1/5/2023 tarihlerinde vadesi sona eren tüm branşlardaki sigorta poliçelerinin yürürlük süreleri, prim tahsilatı en erken 1/5/2023 tarihinde yapılmak üzere 1/5/2023 tarihine kadar uzatılmıştır.
• 6/2/2023 ve 1/5/2023 tarihleri arasında yürürlüğü sona eren zorunlu deprem sigortası poliçelerini, prim tahsilatı en erken 1/5/2023 tarihinde yapılmak üzere otomatik olarak yenilenecektir. (Ağır hasar hariç)
• 6/2/2023 ve 1/5/2023 tarihleri arasında tüm sigorta branşlarında geçerli olmak üzere yeni tanzim edilecek poliçelerde prim tahsilat tarihi en erken 1/5/2023 olarak belirlendi.
• Karayolları motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk sigortası ve zorunlu deprem sigortası poliçelerinde madde 3’e ek olarak prim ödemelerinde en az 6 taksit yapılması zorunluluğu getirilmiştir.
• Karayolları motorlu araçlar zorunlu mali sorumluluk sigortası poliçelerinde madde 3 ve madde 4’e ek olarak poliçenin zamanında yenilenmemesi sebebiyle yapılması gereken ilave prim (sürprim) ödemeleri iptal edilmiştir.
• 6/2/2023 ve 1/5/2023 tarihleri arasında prim tahsilatı yapılamaması sebebiyle iptale konu olabilecek tüm sigorta branşlarındaki poliçelerde sigorta şirketlerinin poliçe iptal etme yetkisi 1/5/2023 tarihine kadar geçici olarak kaldırılmıştır.
• Rizikonun gerçekleştiği hasarlarda tüm sigorta branşlarındaki poliçelere ilişkin olarak hasar ihbarlarının ve tazminat ödemelerinin sigorta şirketleri tarafından öncelikli olarak değerlendirilmesi talimatları verilmiştir.
• Tüm illerde geçerli olmak üzere sigorta acenteleri, sigorta ve reasürans brokerleri ile sigorta eksperleri için Statik IP kullanım zorunluluğu 1/5/2023 tarihine kadar geçici olarak kaldırılmıştır.
• Sigortacılık Eğitim Merkezi tarafından yapılacak olan tüm sınavlar (eksper, acente teknik personel, hayat dışı sigorta hakemliği) 1/5/2023 tarihinden sonraki bir tarihe ertelenmiştir.

Türk Reasürans ve Doğal Afet Sigortaları Kurumu da ilk depremin yaşandığı andan itibaren deprem bölgelerine intikal ederek gerek merkez gerekse saha çalışmalarıyla aşağıdaki adımları hayata geçirmiştir.

• Tahsilat sorununun poliçe yenilemesine mani olmaması için gerekli tedbirler alınmıştır.
• AloDask125 çağrı merkezi açılarak 7 gün 24 saat olarak çalışmaya başlamıştır.
• IVR, sms, web ve e-devlet üzerinden hasar ihbarı alınması için altyapı tamamlanmıştır.
• 10 Şubat 2023 itibarıyla 30 bini aşkın hasar ihbarı işleme alınmış olup TOBB-SEİK ile koordineli şekilde eksper görevlendirmelerine başlanmıştır.
• Deprem bölgelerinde sahaya çıkacak 600 eksperin yanı sıra üniversitelerin ilgili bölümlerinden akademisyenlerin genel hasar durumu raporu hazırlamaları istenmiş olup sürecin hızlandırılması adına gerektiğinde ilave tedbirler uygulanacaktır.
• Deprem tırı ilk olarak Kahramanmaraş’a yerleşerek hizmete başlamış olup diğer mobil ofisler ise 13 Şubat itibarıyla faaliyete geçecektir.
• Yıkık binalar için ivedi bir şekilde tazminat süreçleri başlatılmış ve 24 saat içinde ilk hasar tazminat ödemesi yapılmıştır.

Diğer yandan, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun 08.02.2023 tarihli ve 2023/2 sayılı ‘Borsa İstanbul’un Pay Piyasası İşlemlerinin Durdurulmasına Bağlı Olarak Emeklilik Yatırım Fonlarının Alım ve Satımı Hakkında Sektör Duyurusu’ da şöyledir:

06.02.2023 tarihinde ülkemizde yaşanan deprem felaketleri neticesinde ortaya çıkan gelişmelere bağlı olarak 08.02.2023 tarihinde Borsa İstanbul A.Ş. pay piyasası ile vadeli işlem ve opsiyon piyasası pay ve pay endeksi türev pazarlarında işlemler durdurulmuştur. Bu kapsamda, sistemden ayrılma, cayma, emeklilik, aktarım, fon dağılım değişikliği vb. işlemler esnasında hisse senedi içeren emeklilik yatırım fonlarının alım veya satımı noktasında fiili imkansızlık durumu meydana gelmiş bulunmaktadır. Bu çerçevede, Sermaye Piyasası Kurulunca pay piyasasını kapalı olmasına ilişkin alınan Kararlar da dikkate alınmak suretiyle, 08.02.2023 tarihinden bağlayarak Pay Piyasası yeniden açılıncaya kadar katılımcılardan gelen taleplerin karşılanması ve fona ilişkin diğer işlemler noktasında, ilgili plan esasları çerçevesinde, Fon Kurullarının alacağı kararlar doğrultusunda gerekli işlemlerin yerine getirilmesi gerekmektedir.

4. Vergi Alanında İstihsal Edilen Kararlar

4.1. Hazine ve Maliye Bakanlığı Tarafından “Kahramanmaraş’ta Meydana Gelen Depremden Etkilenen Yerler İçin Mücbir Sebep Hali” İlan Edilmesi

06.02.2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde meydana gelen deprem felaketine ilişkin olarak, depremden etkilenen Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illerinde Bakanlığımız tarafından, mücbir sebep hali ilan edilmesi uygun bulunmuştur. Bu kapsamda, söz konusu illerde deprem tarihi itibarıyla mükellefiyet kaydı bulunan mükelleflerin, bu mükellefiyetleri nedeniyle vergi kanunlarının uygulanması bakımından 06.02.2023 ila 31.07.2023 (bu tarih dahil) tarihleri arasında mücbir sebep halinde olduğu kabul edilmiştir.

Mücbir sebep hali süresince,

• Verilmesi gereken vergi beyannameleri ve bildirimlerinin verilme süreleri,
• Bu beyanname ve bildirimler üzerine tahakkuk eden vergilerin ödeme süreleri,
• Deprem tarihinden önce tahakkuk etmiş, ödeme süresi mücbir sebep hali ilan edilen süreye rastlayan her türlü vergi, ceza ve gecikme faizinin ödeme süresi,
• 2023 yılı motorlu taşıtlar vergisinin ikinci taksit ödeme süresi,
• Deprem tarihinden önce ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen ve vadesi mücbir sebep halinin başladığı tarihten sonrasına rastlayan her türlü vergi, ceza ve gecikme faizinin ödeme süresi

uzatılmıştır.

Buna göre, mücbir sebep halinin geçerli olduğu dönemde verilmesi gereken beyanname ve bildirimler 15.08.2023 Salı günü sonuna kadar verilebilecek, bu beyanname ve bildirimler üzerine tahakkuk eden vergiler ile yukarıda ifade edilen diğer vergi, ceza ve gecikme faizleri 31.08.2023 Perşembe günü sonuna kadar ödenebilecektir.

Bununla birlikte söz konusu yerlerde bulunan mükellefler tarafından, mücbir sebep hali süresi içerisinde verilmesi gereken 2023 yılı 1’inci geçici vergi dönemine ilişkin geçici vergi beyannameleri verilmeyecektir.

Ayrıca bu yerlerde bulunan vergi mükelleflerinin vergi borçları 02.10.2023 Pazartesi günü sonuna kadar başvuru yapmaları ve gerekli şartları da taşımaları kaydıyla faiz alınmaksızın 24 aya kadar taksitlendirilecektir.

4.2. Deprem Nedeniyle Yapılan Bağış ve Yardımların^[5] Vergi Mevzuatı Karşısındaki Durumu

Merkez üssü Kahramanmaraş ili olan depremler sonrası genel hayatı olumsuz etkileyen şartların ortadan kaldırılması ve afetzede vatandaşlarımızın acil ihtiyaçlarının karşılanması için gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerimizce bağış ve yardımlar yapılmaktadır.

Bilindiği üzere, Gelir Vergisi Kanunun 89’uncu ve Kurumlar Vergisi Kanununun 10’uncu maddeleri hükmü uyarınca, Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni veya nakdi bağışların tamamı ilgili yıl vergi matrahlarının tespitinde indirim olarak dikkate alınabilmektedir.

3/2/2021 tarihinde yayımlanan 3483 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı gereğince, bu tarihten itibaren ülkemizde meydana gelebilecek depremler sonrası zarar gören afetzedeler için Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) Başkanlığı koordinasyonunda yardım kampanyaları yürütülmektedir. Bu kapsamda, Kahramanmaraş ili merkezli olan depremler için AFAD Başkanlığı koordinasyonunda yardım kampanyası başlatılmıştır.

Ayrıca, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunu hükümleri uyarınca, Türkiye Kızılay Derneğine yapılan nakdi bağışların tamamı da vergi matrahından indirilebilmektedir.

4.2.1. Nakdi Bağış ve Yardımlar

Depremlerden etkilenen afetzedeler için AFAD Başkanlığınca ilan edilen hesaplara yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince indirim konusu yapılabilecektir. Aynı şekilde, Türk Kızılay’ınca ilan edilen hesaplara yapılan nakdi bağışların tamamı da indirime konu edilebilecektir. Bağışların indirilebilmesi için ödemeye ilişkin banka dekontları yeterli olacaktır.

4.2.2. Ayni Bağış ve Yardımlar

Depremler sonrası genel hayatı olumsuz etkileyen şartların ortadan kaldırılması için gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince, işletmelerinde mevcut olan ya da dışarıdan temin edilen ihtiyaç malzemeleri de ayni olarak bağışlanabilmektedir. Ayni bağışlar; AFAD Başkanlığının kendisine yapılabileceği gibi AFAD’ın yönlendirdiği kamu kurum ve kuruluşlarına da yapılabilecektir. Bu kapsamda yapılan ayni bağışların tamamı, bağışa konu malların içeriğine ve ilgili kurumlarca teslim alındığına ilişkin belge düzenlenmesi kaydıyla, indirim konusu yapılabilecektir. Yine söz konusu kapsamda yapılan bağış ve yardımlarda KDV hesaplanmayacak ve bağışa konu mallara ilişkin yüklenilen KDV’ler de işletmeler tarafından indirim konusu yapılabilecektir.

4.3. Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No: 5)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sıra No: 23)^[6]

9/4/2008 tarihli ve 26842 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No: 5)’ne aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“Geçici Madde 1- 8/2/2023 tarihli ve 6785 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile olağanüstü hal ilan edilen Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illerinde 8/2/2023 tarihinden itibaren bir ay içerisinde yapılacak işlemlerde Yönetmeliğin 6’ncı maddesi gereğince yapılması gereken kimlik tespitinin anılan maddede belirtilen usulde yapılamaması halinde; adres ve iletişim bilgisi ile imza örneğinin alınması, eğer mevcut ise yükümlünün kayıtlarında bulunan kimlik belgesindeki fotoğraf ile müşterinin karşılaştırılması ve gerekli görülecek diğer tedbirlerin alınması kaydıyla, söz konusu maddede sayılan kimlik belgeleri ile sınırlı olmaksızın kimliği gösterir herhangi bir belgede yer alan, bunun mümkün olmaması halinde işlem yapmak isteyen kişinin beyan ettiği kimlik bilgilerinin İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü kimlik paylaşım sistemi veri tabanı üzerinden Yönetmeliğin 6’ncı maddesinin birinci fıkrasında sayılan bilgilerden en az dördünün kontrol edilmesi suretiyle gerçekleştirilebilir.

Birinci fıkrada sayılan illerde, Yönetmeliğin 16’ncı maddesi kapsamında yapılacak kimlik tespiti işlemleri, eğer mevcut ise yükümlünün kayıtlarında bulunan kimlik belgesindeki fotoğraf ile müşterinin karşılaştırılması ve gerekli görülecek diğer tedbirlerin alınması kaydıyla Yönetmeliğin 6’ncı maddesinde sayılan kimlik belgeleri ile sınırlı olmaksızın kimliği gösterir herhangi bir belgede yer alan, bunun mümkün olmaması halinde işlem yapmak isteyen kişinin beyan ettiği kimlik bilgilerinin İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü kimlik paylaşım sistemi veri tabanı üzerinden Yönetmeliğin 6’ncı maddesinin birinci fıkrasında sayılan bilgilerden en az dördünün kontrol edilmesi ve imza örneğinin alınması suretiyle gerçekleştirilebilir.

Yerleşim yeri adresi birinci fıkrada sayılan illerde olup afet sebebiyle başka illerde bulunan kişiler hakkında da birinci ve ikinci fıkra hükümleri uygulanabilir.

Bu madde kapsamında kimlik tespiti yapılarak tesis edilen sürekli iş ilişkisinde 8/2/2023 tarihinden itibaren bir ay geçtikten sonra müşterinin ilk işlem talep tarihinde ve işlem gerçekleştirilmeden önce kimlik tespitinin Yönetmeliğin 6’ncı maddesinde düzenlenen usulle yapılması zorunludur.

Bu maddede belirtilen süreleri uzatmaya Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı yetkilidir.”

5. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Tarafından Alınan Tedbirler^[7]

5.1. Afet Bölgesinde Yapılacak Uygulamalar Hakkında 08.02.2023 Tarihli Duyuru

Ülkemizde 06.02.2023 tarihinde yaşanan ve genel hayatı etkileyen depremler nedeniyle Adana, Adıyaman, Kahramanmaraş, Hatay, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Malatya, Osmaniye, Şanlıurfa illeri ve ilçelerinde yaşayan vatandaşlarımızın, sağlık hizmeti sunucularına müracaatlarında ve ilaç ve/veya sürekli kullanılan tıbbi malzemelerin temin edilmesinde yaşanacak mağduriyetlerinin önlenmesi açısından aşağıdaki tedbirler alınmıştır.

Bu kapsamda afet bölgesinde ikameti bulunan Genel Sağlık Sigortası kapsamındaki kişilerin;

1) Sağlık raporu karşılığında alınacak ilaç ve sürekli kullanılan tıbbi malzemelerin bir defaya mahsus olarak Sağlık Uygulama Tebliği kuralı kapsamında reçetesiz olarak temin edilmesi,

2) 5510 sayılı Kanunun 69 uncu maddesinin 1 inci fıkra (b) bendi gereğince;

a. Afet bölgesinde bulunan Kurumla sözleşmeli sağlık hizmeti sunucularına yapılan müracaatlarında muayene katılım payından muaf tutulması,

b. “Sosyal Güvenlik Kurumu Kapsamındaki Kişilerin Türk Eczacıları Birliği Üyesi Eczanelerden İlaç Teminine İlişkin Protokol” kapsamında Kurumumuz ile sözleşmeli olan eczanelerden ve/veya “Ayakta Tedavide Kullanılan Hazır Tıbbi Malzemelerin Teminine İlişkin Sözleşme” kapsamında Kurumumuz ile sözleşmeli olan merkezlerden ayaktan veya sağlık raporuna istinaden kullanacakları ilaç ve/veya sürekli kullanılan tıbbi malzemeler için ilaç, reçete ve tıbbi malzeme katılım paylarının alınmaması,

3) 06.02.2023 tarihi öncesinden kaynaklanan ve henüz tahsil edilmemiş muayene katılım paylarının daha sonra tahsil edilmek üzere ertelenmesi,

4) 05.02.2023 tarihine kadar afet bölgesinde ikameti bulunan vatandaşların Kurumla sözleşmeli eczane/merkezlerden temin edilmiş ilaçları veya tıbbi malzemelerinin bitiş tarihlerinin 06.02.2023 tarihi olacak şekilde düzenlenerek kişilerin ilaç ve tıbbi malzeme temin etmelerinin sağlanması,

5) Afet bölgesinde bulunan Kurumla sözleşmeli sağlık hizmeti sunucularında (eczane/merkezler) zorunlu IP uygulamasının kaldırılması,

6) Afet bölgesinde faaliyet gösteren tüm sağlık hizmeti sunucularının Ocak-Şubat 2023 dönemlerine ait fatura/reçete teslim süresi ile son günü 31/03/2023 tarihinden öncesi olan itirazlar ile itiraz değerlendirme komisyonuna ilişkin sürelerin 31/03/2023 tarihi mesai saati bitimine kadar uzatılması,

hususlarına ilişkin gerekli düzenlemeler yapılmış olup işlemler bu kapsamda yürütülecektir.

5.2. Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa İllerinde Meydana Gelen Deprem Felaketi Nedeniyle Prim Borçlarının Ödenme Süreleri ile Kuruma Verilmekle Yükümlü Olunan Bilgi, Belge ve Beyannamelerin Verilme Sürelerinin Ertelenmesine Dair 09.02.2023 Tarihli Duyuru

Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illeri için mücbir sebep hali ilan edilmiştir. Devletimizin tüm kurumları ile birlikte afet yaşanan illerdeki işverenlerimiz, sigortalılarımız ve hak sahiplerinin iş ve işlemlerini kolaylaştırılmaya devam edilmektedir. Bu amaçla Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından aşağıdaki önlemler alınmış olmakla birlikte ihtiyaç duyulması halinde ivedi olarak yeni tedbirler de alınacaktır.

Meydana gelen deprem felaketi tarihi itibarıyla Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illerinde faaliyet gösteren işyerleri ile bu illerde çalışan veya ikamet eden sigortalılarımız 06/02/2023 ila 31/07/2023 tarihleri arasında 5510 sayılı Kanunun 91 inci maddesi kapsamına alınmıştır.

Buna göre mücbir sebep kapsamına alınan yerler için;

a) 06/02/2023 ila 30/04/2023 tarihleri arasında, 5510 sayılı Kanuna göre vermekle yükümlü olunan her türlü bilgi, belge ve beyannamelerin (iş kazaları ile meslek hastalıkları bildirimleri dahil) 26/05/2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) Kuruma verilmesi halinde yasal süresi içinde verilmiş sayılacaktır.

b) 06/02/2023 tarihinden önce ödeme süresi dolmuş mevcut prim borçları ile 2023 yılı Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, aylarına ait prim borçları 5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesinde belirtilen gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmaksızın 31/08/2023 tarihine (bu tarih dahil) kadar ertelenecektir.

c) Ödeme vadesi geçmiş borçları çeşitli kanunlar uyarınca yeniden yapılandırılmış veya 6183 sayılı Kanun uyarınca tecil ve taksitlendirilmiş olup, kapsama alınan illerdeki yerler için 06/02/2023 tarihi itibarıyla yapılandırma/taksitlendirme işlemleri bozma koşuluna girmemiş işveren, sigortalı ve hak sahiplerinin ödeme vadesi 06/02/2023 ila 31/07/2023 tarihleri arasında sona eren taksitlerini 31/08/2023 kadar ödemeleri halinde yasal süresi içinde ödenmiş sayılacaktır.

d) Borçlanma ve ihya kapsamındaki borçlardan son ödeme tarihi 06/02/2023 ila 31/08/2023 tarihleri arasında olanlar için son ödeme tarihi 31/08/2023 olarak dikkate alınacaktır.

e) Kontrol muayenesine tabi olanlardan kontrol muayene tarihleri 01/02/2023 ila 31/08/2023 tarihleri arasında olanların, kontrol muayene tarihleri 31/08/2023 olarak belirlenmiştir.

f) Fazla veya Yersiz Ödemeler ve Kamu Zararlarından Kaynaklanan Kurum Alacaklarından 06/02/2023 tarihi itibarıyla yapılandırma/taksitlendirme işlemleri bozma koşuluna girmemiş ve ödeme süresi dolmuş mevcut alacaklar ile 31/08/2023 tarihine kadar tahakkuk edecek olan alacakların son ödeme tarihi ilgili mevzuatı gereği gecikme zammı uygulanmaksızın 31/08/2023 tarihine (bu tarih dahil) ertelenecektir.

6. Olağanüstü Hal Kapsamında Yargı Alanında Alınan Tedbirlere İlişkin 120 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi

Bu Kararname 11.02.2023 tarihli ve 32101 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kararnamede ‘yargı alanında alınan tedbirler’ ile ‘yakalama emrinin yerine getirilmesi’, ‘gözaltı süresi ile tutukluğun ve tahliye taleplerinin incelenmesi’ne ilişkin esaslar belirlenmiştir.

7. 6785 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 09.02.2023 tarihli ve 1354 no.lu Kararı

Anayasanın 119’uncu maddesi ile 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanunu’nun 3’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illerinde 8/2/2023 Çarşamba günü saat 01.00’dan itibaren üç ay süreyle olağanüstü hal ilan edilmesine ilişkin 8/2/2023 tarihli ve 6785 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı^[8], Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulunun 9/2/2023 tarihli 61’inci Birleşiminde onaylanmış; 09.02.2023 tarihli ve 1354 no.lu TBMM Kararı 10.02.2023 tarihli ve 32100 sayılı Resmi Gazetede^[9] yayımlanmıştır.

8. Sonuç Yerine

Türkiye coğrafyasının deprem kuşağında olduğu herkesin malumlarıdır. Ülkemizde, neredeyse her yıl onlarca küçük ve orta şiddetli ve zaman frekansı 20-25 yılı bulan büyük şiddetli depremler olagelmektedir. Depremlerin vukuunu engellemek mümkün değildir, ancak yıkıcılığını en aza indirmek olasıdır. Bunun önkoşulu da bilim tabanlı hareket edilmesi, meseleye ilişkin mevzuata tam olarak uyum sağlanmasıdır. Elbette, Kurtuluş Savaşı destanını veren bu asil toplum, bu sonuncu deprem yıkımından ve şokundan da alnının akıyla çıkacaktır, bunda hiçbir kuşku yoktur. Ne var ki, yurdumuzda hiç vakit geçirilmeden deprem odaklı kent inşa süreci başlatılmalı, bu konuda asla taviz verilmemelidir. Hiçbir şey insan yaşamından daha kıymetli değildir. İlelebet yaşayacak Türkiye Cumhuriyeti’nin hayatiyetinde tüm bu konularla ilgili kararlılık başat unsurdur. Aziz Türk Milleti’nin karakterinde bu azim ve kararlılık fazlasıyla mevcuttur.

[1] SPK kararları için bkz. < https://spk.gov.tr/data/63e538958f95db0968f0b932/9-2023.pdf >; < https://spk.gov.tr/data/63e3cccd8f95db1ad0d272e6/8-2023.pdf >

[2] Bağış ve yardımların geniş Türk mevzuatı karşısındaki durumuna ilişkin ayrıntılı bilgi için bkz. Yavuz Akbulak, Anonim Şirketler Yönünden Bağış ve Yardım Konusu (2013), Leges Hukuk Dergisi, 4(45), ss.11-26

[3] BDDK kararı için bkz. < https://www.bddk.org.tr/Mevzuat/DokumanGetir/1159 >

[4] SEDDK basın açıklaması için bkz. < https://seddk.gov.tr/upload/SEDDK-basin-aciklamasi-10.02.2023.pdf >

[5] Bu konuda bkz. İşbu Yazının ‘2’ no.lu dipnotu.

[6] MASAK Genel Tebliği için bkz. < https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/02/20230211-6.htm >

[7] SGK önlemleri için bkz. < https://www.sgk.gov.tr/Duyuru/Detay/Afet-Bolgesinde-Yapilacak-Uygulamalar-Hakkinda-Duyuru-2023-02-08-04-01-50 >; < https://www.sgk.gov.tr/Duyuru/Detay/Prim-Borclarinin-Odenme-Sureleri-ile-Kuruma-Verilmekle-Yukumlu-Olunan-Bilgi-Belge-ve-Beyannamelerin-Verilme-Surelerinin-Ertelenmesine-Dair-Duyuru-2023-02-09-11-29-03 >

[8] 6785 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı için bkz. < https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/02/20230208.pdf >

[9] 1354 no.lu TBMM Kararı için bkz. < https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/02/20230210-1.pdf >