Türkistan illerine…
“Kapsayıcı Yeşil Finans Uygulaması İçin Yol Haritası” (Roadmap for Inclusive Green Finance Implementation) raporu, finansal düzenleme yoluyla kapsayıcı sürdürülebilir büyümeyi teşvik etmek için finansal düzenleyicilere bir dizi tavsiyeler sunuyor. Söz konusu rapor, yaklaşık 80 gelişmekte olan ekonomiden merkez bankaları ve finansal düzenleyicilerin oluşturduğu bir politika ittifakı olan Finansal Kapsayıcılık İttifakı’nın Kapsayıcı Yeşil Finansman Çalışma Grubu [Working Group on Inclusive Green Finance (IGF) of the Alliance for Financial Inclusion (AFI)] ile birlikte hazırlandı ve 16 Kasım 2022 tarihinde Mısır’ın Sharm-el-Şeyh kentindeki COP27’de sunuldu. Kapsayıcı Yeşil Finans Yol Haritası, düzenleyicilere daha fazla sürdürülebilir finansman sağlama konusunda yardımcı olmak için altı ‘yapı taşı’ (building blocks) sunuyor ve önümüzdeki yıllarda Finansal Kapsayıcılık İttifakı üyesi ülkelerde sürdürülebilirlik odaklı mali düzenlemeye rehberlik edecektir.
1. Kapsayıcı Yeşil Finans Üzerine (On Inclusive Green Finance)
Finansal kapsayıcılığın en geniş faydaları sunduğu iki grup olan bireyler ve mikro, küçük ve orta ölçekli işletmeler (micro, small and medium enterprises; MSMEs) bağlamında Kapsayıcı Yeşil Finans’a odaklanılıyor. Bu şekilde kavramsallaştırılan Kapsayıcı Yeşil Finans, hem finansal kapsayıcılığı (sosyal ve ekonomik bir hedef olarak) hem de çevresel hedefleri destekleyen tutarlı bir ‘bütüncül’ (holistic) politikadır. Kapsayıcı Yeşil Finans, finansal hizmetlere erişimden daha fazlasını içerir; düzenleyiciler, bu hizmetlerin nasıl kullanılacağına ve bunların bireylere ve mikro, küçük ve orta ölçekli işletmelere, ayrıca topluma ve genel olarak çevreye nasıl fayda sağlayacağına odaklanmalıdır.
Kapsayıcı Yeşil Finansman’ın, iklim değişikliğinin ve biyolojik çeşitlilik kaybının olumsuz etkilerini hafifletmeye ve dayanıklılık oluşturmaya yardımcı olabileceği savunuluyor. Kapsayıcı Yeşil Finansman sürdürülebilir finansın bir alt kümesi olarak tanımlanıyor ve onu daha da ilerletmek için politika araçları belirlenerek, bununla ilgili zorluklar özetleniyor ve Kapsayıcı Yeşil Finansman politikasının uygulanması için öneriler sunuluyor.
2. Merkez Bankaları ve Finansal Düzenleyiciler İçin Rehberlik (Guidance for Central Banks and Financial Regulators)
Araştırmalara, uluslararası yaklaşımlara ve Finansal Kapsayıcılık İttifakı üyelerinin deneyimlerine dayanan yol haritası, merkez bankalarının ve finansal düzenleyicilerin hem küçük hem de büyük ölçekte finansal kapsayıcılığı artırmak ve Finansal Kapsayıcılık İttifakı üyesi ülkelerde iklim değişikliği direncini artırmak için neler yapabileceği konusunda rehberlik sağlıyor ve bu, şunları içeriyor: ‘gelişmiş’ (developed) ekonomilere ilişkin anlayış.
Kapsayıcı Yeşil Finansman politikası iki nedenden dolayı gereklidir. Birincisi, iklim değişikliğinin gelecekteki gidişatına ilişkin güvenilir verilerin bulunmaması nedeniyle piyasalar belirsiz, uzun vadeli riskleri değerlendirmede zayıftır. İkincisi, başarısızlığın uzun vadeli sonuçları kesinlikle bireyleri de etkileyecek olsa da, Kapsayıcı Yeşil Finansman’ın faydaları öncelikle toplumsal ve uzun vadelidir. Kapsayıcı Yeşil Finansman hedefleri ‘kamu yararınadır’ (public goods): Bireysel kuruluşlar, finansal katılım ve çevre korumaya yapılan yatırımlardan doğrudan tam fayda sağlamaz. Bu tür bir kamu politikası eyleminin yokluğunda, özel sektör aktörleri bu nedenle finansal kapsayıcılığa ve çevre korumaya gereğinden daha az yatırım yapma (under-invest in financial inclusion and environmental protection) eğiliminde olacaktır.
Dünya çapında sürdürülebilir finans düzenlemesine yönelik ilk yaklaşımlardan çok şey öğrenilebilir. Amerika Birleşik Devletleri yaklaşımı sürdürülebilirlik risklerine odaklanırken, Avrupa Birliği (AB), hem sürdürülebilirlik risklerini hem de finansal faaliyetlerin sürdürülebilirlik faktörleri üzerindeki etkisini hesaba katan bir yaklaşım olan ‘çifte önemliliğe’ dayalı tam teşekküllü bir finansal düzenleme yenilemesi (fully-fledged revamp of financial regulation based on double materiality) üzerinde çalışmaktadır. Bu iddialı reformların ekonomik faaliyette köklü değişikliklere yol açıp açmayacağını değerlendirmek için henüz çok erkendir. AB’nin yaklaşımı bugüne kadar maliyet endişelerinin daha az önemli olduğu büyük şirketlere odaklanmıştır. Buna karşılık, yükselen ve gelişmekte olan ekonomilerdeki maliyetler özel bir ilgiyi hak ediyor, çünkü bunların çoğu, açık dışlayıcı riskler ile birlikte toplumun daha yoksul üyeleri tarafından ödenecektir.
3. Çift Önemliliğe Doğru (Towards Double Materiality)
Bazı Finansal Kapsayıcılık İttifakı üye kurumları, Sürdürülebilir Bankacılık İlkeleri ve ESG (çevresel, sosyal ve yönetimsel) ile ilgili Sürdürülebilir Çerçeveler (Sustainable Banking Principles and ESG-related Sustainable Frameworks) yayınlayarak Kapsayıcı Yeşil Finansman’ı takip etmiştir. Bu ilkeler genellikle risk yönetimi yükümlülüklerini, sürdürülebilirlik raporlamasını/bilgilendirmesini ve yönetişim yükümlülüklerini içermektedir. Sürdürülebilirlik riskleri, geleneksel finansal risk yönetimi mantığı içinde yer alırken, aynı durum kurumların finansal faaliyetlerinin sürdürülebilirlik üzerindeki etkisi için geçerli değildir. Raporlamanın ötesinde, düzenleyiciler, denetim altındaki finansal kurum içinde bu dışsallıklara (externalities) öncelik verilmesini aktif olarak sağlamak zorundadırlar. Bu, özellikle bir kurumun sürdürülemez işlerden kar elde etme konusundaki kısa vadeli çıkarının, çevreyi uzun vadeli korumaya yönelik kamu yararıyla çatıştığı durumlarda geçerlidir.
Her ülkenin iklim ile ilgili belirli zorlukları ve finansal hedefleri vardır. Buna göre, tercih edilen yol, ülkenin ulusal önceliklerine, bankacılık sektörünün büyüklüğüne, kredi finansman planlarının mevcudiyeti ve hazırlığına, sermaye piyasalarının önemine, dijital perakende ödeme sisteminin gelişmişlik düzeyine ve dijital finansal hizmetler sisteminin piyasa büyüklüğüne bağlı olacaktır.
4. Toplu Sektörel Yaklaşımlara Duyulan İhtiyaç (Need for Aggregate Sectoral Approaches)
Veri toplama ve risk yönetiminde mümkün olan ayrıntı düzeyi ile ilgili olarak, özellikle bireyler ve mikro, küçük ve orta ölçekli işletmeler için uluslararası tartışma devam etmektedir. Bu sorunun cevabı ülkelere özgü olacak ve kamu yönetiminin ve mikro, küçük ve orta ölçekli işletmelerin verileştirme düzeyine (level of datafication) bağlı olacaktır.
Bu raporda; küçük bankacılık müşterileri ile ilgili sermaye koşulları açısından Basel standartlarını taklit eden toplu sektörel yaklaşımların, mikro, küçük ve orta ölçekli işletmelere ilişkin veri açığını azaltmak için resmi olarak onaylanmış veri kümeleriyle birleştirilmesinin, sürdürülebilirlik riskini ölçmek ve mikro, küçük ve orta ölçekli işletmelerin tüm ekonomilerde sürdürülebilirlik faktörleri üzerindeki etkisi tartışılmaktadır.
* Bu derlemede yer alan görüşler Dirk A. Zetzsche, Ross P. Buckley ve Douglas W.Arner isimli Makale Yazarlarına ait olup derleyenin çalıştığı kurumu bağlamaz, derleyenin çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Derlemedeki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler derleyene aittir. Türkçe derlemesi yapılan bu raporun (toplam ‘54’ sayfadır) İngilizce orijinal künyesi şöyledir: “Dirk A. Zetzsche (Universite du Luxembourg-Faculty of Law, Economics and Finance; Heinrich Heine University Dusseldorf-Center for Business & Corporate Law; European Banking Institute), Ross P. Buckley (University of New South Wales-Faculty of Law & Justice) and Douglas W. Arner (The University of Hong Kong-Faculty of Law), AFI IGFWG (Alliance for Financial Inclusion), Roadmap for Inclusive Green Finance Implementation – Building Blocks to Implement IGF Initiatives and Policies, SSRN, 14 December 2022, < https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4278277 > erişim tarihi 15 Aralık 2022”
** Dirk A. Zetzsche (Lüksemburg Üniversitesi-Hukuk, Ekonomi ve Finans Fakültesi), Ross P. Buckley (New South Wales Üniversitesi-Hukuk ve Adalet Fakültesi) ve Douglas W.Arner (Hong Kong Üniversitesi-Hukuk Fakültesi) Derleyen: Yavuz Akbulak-SPK Başuzmanı
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.