KOBİ’lere Yönelik Ticari Alacak Sigortası Tarifesinde Son Durum*

1. Giriş

Bilindiği üzere, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelere Yönelik Ticari Alacak Sigortası Sunulmasını İçeren Devlet Destekli Sistemin (Sistem) ve bu Sistemin işletilmesi için görevlendirilen Olağandışı Riskler Yönetim Merkezinin (Merkez) çalışma usul ve esasları, “Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelere Yönelik Ticari Alacak Sigortası Sunulmasını İçeren Devlet Destekli Sistemin Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Tebliğ”^[1] ile belirlenmiştir.

Mezkûr Tebliğ uyarınca, kredi-I sigortası branşında ruhsatı bulunan sigorta şirketlerinden Sistem kapsamında faaliyet göstermek isteyenler, Merkez ile protokol yapmak suretiyle Sisteme dahil edilir. Sisteme katılan sigorta şirketlerinin ve aracıların uyması gereken esaslar söz konusu protokol ile belirlenir. Alacak sigortası sunulacak olan KOBİ’lere ilişkin kriterler tarife ve talimatla belirlenir. Sigorta kapsamında teminat sağlanacak alıcıların tespitine yönelik risk değerlendirmesi Merkez tarafından yapılır. Sistem kapsamında yalnızca yurt içi satışlardan doğan ticari alacaklara teminat sağlanır.

Diğer taraftan, “Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelere Yönelik Devlet Destekli Ticari Alacak Sigortası Tarife ve Talimat Tebliği”^[2] ile 2018/11892 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelere Yönelik Ticari Alacak Sigortası Sunulmasını İçeren Devlet Destekli Sistemin İşleyişine Dair Karara^[3] istinaden kurulan, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelere Yönelik Devlet Destekli Ticari Alacak Sigortasına ilişkin tarife ve talimatları belirlenmiştir.

Ticari alacak sigortası, kısaca nakit akışının korunması için alacakları garanti altına alan bir sistemdir. Ticari bir alacağın ödenmemesine bağlı olarak ortaya çıkabilecek kayıpları tazmin eden alacak sigortasının nihai amacı işletmeleri büyük ölçekli kayıplara karşı korumaktır.

2. Alacak Sigortasının Kapsamı

Alacak sigortası, 2005/9617 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelikte^[4] yer alan yıllık net satış hasılatı veya mali bilanço rakamı dikkate alınarak belirlenecek mikro, küçük ve orta büyüklükteki işletmelerden aşağıda belirtilen koşulları sağlayanlara sunulur:

a) Başvuru tarihinden itibaren en az iki yıl önce kurulması.

b) Merkez tarafından belirlenen risk değerlendirme kriterlerini sağlaması.

c) Basit usul dışında vergi mükellefi olması.

ç) Bir önceki mali yıldaki yılda yurtiçi satışlardan elde ettiği cirosunun yüz yirmi beş milyon Türk Lirasından (dahil) az olması.

Merkez, gerekli görmesi halinde, yukarıda (ç) bendinde yer alan tutarı her bir başvuru için yüzde 40’ına kadar artırabilir.

Alacak sigortası ile aşağıda yer alan satışlara teminat sağlanır:

a) Sigortalı ile alıcı arasında bir satış sözleşmesi var ise; sözleşmede satış vadesinin belirtildiği, satış sözleşmesinin var olmadığı durumlarda ise; sigortalı ile alıcı arasında kararlaştırılan satış vadesinin fatura üzerinde belirtildiği satışlar.

b) Dövize endeksli faturalar veya sözleşmeler kapsamındakiler hariç olmak üzere, fatura veya faturaları Türk Lirası cinsinden kesilen satışlar.

c) Kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler, odalar ve borsalar, meslek birlikleri, dernekler, vakıflar, kamu iktisadi kuruluşları ve tacir sıfatı taşımayan gerçek kişiler haricinde kalan alıcılara yapılan satışlar.

KOBİ’lerin poliçe yenileme işlemlerinde yukarıda (ç) bendinde yer alan koşul, üç yüz milyon Türk Lirası (dahil) olarak uygulanır. Bu poliçelerin yenilemelerindeki prim hesaplamasında 5 inci maddenin birinci fıkrasında yer alan prim tablosunun son satırındaki oranlar ve kredi limiti hesaplamasında kredi limit tablosunun son satırındaki tutar uygulanır.

3. Prim ve Azami Teminat Tutarı

Prim hesabında, alacak sigortası talebinde bulunan işletmenin son mali yılda vadeli satışlardan elde ettiği cirosunun tamamı esas alınır. Net prim ve azami teminat tutarı, vadeli satışlardan elde edilen ciro esas alınmak suretiyle, aşağıdaki tablo kullanılarak hesaplanır:

Buradaki tablo esas alınarak hesaplanan prim tutarının 3.000TL’nin altında çıkması durumunda, prim tutarı 3.000TL olarak kabul edilir. Bu tarife ve talimata göre belirlenen prim tutarı sigorta şirketi tarafından tahsil edilir. Prim tutarının tamamının peşin olarak ödenmesi durumunda tarife fiyatı üzerinden %10 oranında indirim uygulanır.

Prim tutarının, en az %25’i peşin ve geri kalanı en fazla üç taksit olacak şekilde ödenmesi koşuluyla EFT/havale, kredi kartı veya benzeri başka düzenli ödeme yöntemleriyle taksitlendirilmesi mümkündür.

4. Risk Değerlendirme

Alacak sigortası kapsamında, yazının 2’nci bölümünün (a), (b) ve (c) bentlerinde yer alan şartları taşıyan alıcılara teminat verilebilir. Teminat verilecek alıcılara ilişkin risk değerlendirmesinde kullanılacak kriterler Merkez tarafından belirlenir.

Risk değerlendirmesinde, sigorta talebinde bulunan işletmenin tüm alıcılarının dikkate alınması esastır. Ancak bunun mümkün olmaması durumunda, söz konusu işletmenin vadeli satışlardan elde ettiği cirosunun en az %50’sini oluşturan ve ciro büyüklüğüne göre büyükten küçüğe doğru sıralanan alıcıları dikkate alınır. Bu durum, prim hesaplamasını etkilemez. Risk değerlendirmesi sonucunda, bu alıcılardan her birine “1 (en düşük riskli)” ile “6 (en yüksek riskli)” arasında skor verilir.

5. Kredi Limitleri

Risk değerlendirmesi sonucunda skoru 6 olan alıcılara alacak sigortası kapsamında kredi limiti sağlanmaz. Skoru 1 ile 5 arasında olan her bir alıcıya, alacak sigortası talebinde bulunan işletmenin vadeli satışlardan elde edilen cirosuna göre aşağıda yer alan tabloda belirtilen azami tutarları geçmemek üzere kredi limiti sağlanır:

Alıcı başına azami kredi limiti, alacak sigortası talebinde bulunan işletmenin alıcı için talep ettiği kredi limiti ve risk değerlendirme kriterleri dikkate alınarak, herhangi bir ek prim alınmaksızın, Merkez tarafından arttırılabilir. Azami kredi limitinin yeniden belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumunca belirlenir.

Risk değerlendirmesinde, sigorta talebinde bulunan işletmenin tüm alıcılarının dikkate alınmasının mümkün olmaması durumunda, söz konusu işletmenin vadeli satışlardan elde edilen cirosunun en az %50’sini oluşturanlar dışında kalan tüm alıcılarına sağlanan azami sorumluluk tutarı, bir alıcıya sağlanan en yüksek kredi limiti kadardır. Bu kapsamda olay başına sağlanan kredi limiti ise ikinci fıkra kapsamında bir alıcıya sağlanan en düşük kredi limiti kadardır. Sağlanan azami sorumluluk tutarı poliçenin azami teminat tutarı dahilinde değerlendirilir.

Sigorta dönemi içinde sigortalının yeni çalışmaya başlayacağı alıcılar poliçeye eklenebilir ve bu alıcılar için işlem tesis edilir. Yeni alıcılara tahsis edilen kredi limitleri, poliçenin tanzim tarihinde belirlenen ve azami sorumluluk tutarı ile olay başına sağlanan kredi limitini etkilemez.

6. Teminat Oranı ve Muafiyet

Alacak sigortası kapsamında kredi limiti sağlanan alıcılar için uygulanan teminat oranları poliçede belirtilir. Teminat oranları ilgili alıcının skoruna göre, %70 veya %90 olarak belirlenir.

Sigorta dönemi içerisinde meydana gelen zararlar; zararın 2.500 TL’nin altında kalması durumunda sigortalı tarafından, 2.500 TL’yi aşması durumunda ise teminat oranları kapsamında Merkez tarafından ödenir.

7. Komisyon ve Diğer Giderler

Sistem kapsamında düzenlenen sigorta sözleşmeleri için vergi ve diğer yasal yükümlülükler düşüldükten sonra kalan prim tutarı üzerinden uygulanacak komisyon oranı 17’dir. Söz konusu prim tutarının %12’si ilgili sigorta şirketi tarafından kesinti yapılmaksızın sigorta aracısına ödenir. Primin taksitle ödenmesi kararlaştırılmış olsa bile komisyon ödemesi peşinen yapılır.

Sistemin yönetilmesi çerçevesinde yapılan harcamalar ve diğer giderler, Merkeze devredilen primlerin ve bunların yatırım gelirlerinin %15’ini geçmemek kaydıyla, gerçekleşen tutarlar esas alınarak, Merkeze devredilen primler ile bunların yatırım gelirlerinden karşılanır.

Sistemin yönetilmesi için bir takvim yılı içinde yapılan harcamaların ve diğer giderlerin, aynı yıl içinde Merkeze devredilen primlerin ve bunların yatırım gelirlerinin %15’ini geçmesi durumunda, aşan tutar takip eden azami üç yıl içinde ve bu maddede belirtilen esaslar çerçevesinde Merkeze devredilen primler ile bunların yatırım gelirlerinden karşılanabilir.

* Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.

[1] Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelere Yönelik Ticari Alacak Sigortası Sunulmasını İçeren Devlet Destekli Sistemin Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Tebliğ, RG 24.12.2018/30635

[2] Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelere Yönelik Devlet Destekli Ticari Alacak Sigortası Tarife ve Talimat Tebliği, RG 24.12.2018/30635. Bu Tebliğ de, 2018/11892 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelere Yönelik Ticari Alacak Sigortası Sunulmasını İçeren Devlet Destekli Sistemin İşleyişine Dair Karara dayanılarak hazırlanmıştır.

[3] Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelere Yönelik Ticari Alacak Sigortası Sunulmasını İçeren Devlet Destekli Sistemin İşleyişine Dair Karar, Bakanlar Kurulu Karar Sayısı: 2018/11892, Bakanlar Kurulu Karar Tarihi: 04.06.2018, RG 22.06.2018/30456

[4] Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik, Dayandığı Kanunun Sayısı: 3143, Dayandığı Kanunun Tarihi: 08.01.1985, Bakanlar Kurulu Karar Sayısı: 2005/9617, Bakanlar Kurulu Karar Tarihi: 19.10.2005, RG 18.11.2005/25997

Söz konusu Yönetmelik uyarınca;

Küçük ve orta büyüklükte işletme (KOBİ), ikiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri yüzyirmibeş milyon Türk Lirasını aşmayan ve bu Yönetmelikte mikro işletme, küçük işletme ve orta büyüklükteki işletme olarak sınıflandırılan ekonomik birimleri veya girişimleri,

Mali bilanço, bir işletmenin belirli bir tarihte sahip olduğu varlıklar ile bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösteren mali tabloyu,

Net satış hasılatı, bir işletmenin brüt satışlarından satış iskontoları ve iadeleri ile diğer indirimlerin düşülmesi sonucu bulunan tutarı,

Yıllık iş birimi (YİB), bir yıl boyunca tam zamanlı olarak işletmede veya işletme adına çalışan bir kişiyi,

İşletme, yasal statüsü ne olursa olsun, bir veya birden çok gerçek veya tüzel kişiye ait olup bir ekonomik faaliyette bulunan birimleri veya girişimleri,

ifade eder.

KOBİ’ler aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır.

a) Mikro işletme: On kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri üç milyon Türk Lirasını aşmayan işletmeler.

b) Küçük işletme: Elli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri yirmibeş milyon Türk Lirasını aşmayan işletmeler.

c) Orta büyüklükteki işletme: İkiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri yüzyirmibeş milyon Türk Lirasını aşmayan işletmeler.

Yavuz Akbulak

Yavuz Akbulak
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
• Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
• Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
• Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte),
• Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve
• Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte)
başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
• Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003),
• Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004)
ile
• Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II;
• Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021);
• Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021);
• Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021);
• Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022);
• Ticari Mevzuat Notları (2022);
• Bilimsel Araştırmalar (2022);
• Hukuki İncelemeler (2023);
• Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024);
• Hukuka Giriş (2024);
• İşletme, Pazarlama ve Hukuk Yazıları (2024),
• İnterdisipliner Çalışmalar (e-Kitap, 2025)
başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 3 bini aşkın Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.