Proje Finansman Fonu*

1. Giriş

Bilindiği üzere, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun (SPKn/Kanun) çeşitli maddelerinde değişiklik yapan 7222 sayılı “Bankacılık Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” Resmi Gazetede yayımlanmış; yanı sıra Ekonomi Reformları Eylem Planı’nda yer alan “Proje Finansmanı Fonu ve Projeye Dayalı Menkul Menkul Kıymetlere” ilişkin ikincil düzenleme çalışmaları çerçevesinde SPKn’nun 61/B maddesi dikkate alınarak Sermaye Piyasası Kurulu (SPK/Kurul) tarafından hazırlanan III-61/B.1 sayılı “Projeye Dayalı Menkul Kıymetler Tebliği” (Tebliğ)^[1] de Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Anılan Tebliğle getirilen düzenlemelerle; sermaye piyasalarında, proje gelirlerine dayalı olarak ihraç edilecek Projeye Dayalı Menkul Kıymetler ile kamu hizmeti niteliği taşıyan, yoğun sermaye isteyen ve uzun vadeli projelerin yatırımlarında sermaye piyasalarının etkin bir şekilde kullanılmasına imkan tanınmakta olup; Tebliğle;

• Proje finansmanı fonu kurulmasına ve projeye dayalı menkul kıymet ihracına,
• Fon portföyüne dahil edilebilecek varlıkların niteliklerine,
• Fonun işleyişine,
• Projeye dayalı menkul kıymet ihracı kapsamında elde edilen gelirlerin kullanım şekline

ilişkin düzenlemeler yapılmıştır.

2. Proje Finansman Fonu

Proje finansman fonu (Fon), projeye dayalı menkul kıymetler (PDMK) karşılığında toplanan para ve/veya diğer varlıklarla, PDMK’ların sahipleri hesabına, proje finansmanına konu varlıklara dayalı olarak oluşturulan portföyü işletmek amacıyla kurucular tarafından inançlı mülkiyet esaslarına göre içtüzük ile kurulan ve tüzel kişiliği olmayan mal varlığını, ifade etmektedir.

2.1. Fon, PDMK ve malvarlığı

PDMK;

a) Fon portföyüne kaynak kuruluşlardan devralınacak, projenin farklı kesimleri dahil olmak üzere tek bir projenin veya projenin kesintisiz yürütülmesi için yapımı zorunlu olan ilişkili bir projenin, bir kaynak kuruluşun bağlı olduğu konsorsiyumun aynı nitelikteki projelerinin gelir ve diğer hakları ve/veya

b) Banka ve geniş yetkili aracı kurumların, projenin farklı kesimleri dahil olmak üzere tek bir proje veya farklı projelerin finansmanına yönelik kullandırdıkları kredilerden kaynaklanan alacakları,

karşılık gösterilerek ihraç edilir. Fonun Türkiye’de kurulması zorunludur. Fon süreli veya süresiz olarak kurulabilir. Fon, PDMK ihracı amacı dışında kurulamaz ve kullanılamaz.

Fon; tapu, ticaret sicili ve diğer resmî sicillerde tescil, değişiklik, terkin ve düzeltme talepleri dahil olmak üzere her türlü sicil işlemleri ile sınırlı olarak tüzel kişiliği haiz addolunur. Devrinin geçerliliği bir tapu veya sicil kaydına bağlı olan ve proje finansman fonu portföyüne alınan varlıklar, tapu siciline veya ilgili sicile fon adına tescil edilir. Tapuda, ticaret sicilinde ve diğer resmî sicillerde fon adına yapılacak işlemler, kurucu ile fon kurulunu temsil eden birer yetkilinin müşterek imzalarıyla gerçekleştirilir. Fon malvarlığı; kurucunun, hizmet sağlayıcının ve kaynak kuruluşun malvarlığından ayrıdır. Projeye dayalı menkul kıymet itfa edilinceye kadar, proje finansman fonu portföyünde yer alan varlık ve haklar, proje finansman fonunun kurucusunun ve kaynak kuruluşun yönetiminin veya denetiminin kamu kurumlarına devredilmesi halinde dahi teminat amacı dışında tasarruf edilemez, rehnedilemez, teminat gösterilemez, kamu alacaklarının tahsili amacı da dahil olmak üzere haczedilemez, iflas masasına dahil edilemez, ayrıca bunlar hakkında ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararı verilemez.

2.2. Fon içtüzüğü

Fon içtüzüğü, fon portföyünün PDMK sahipleri adına inançlı mülkiyet esaslarına göre ve vekalet akdi hükümleri uyarınca yönetimini ve saklanmasını konu alan PDMK sahipleri, kurucu ve fon kurulu arasında iltihaki bir sözleşmedir.

2.3. Fon kuruluş ve PDMK ihraç başvuruları

Fon kuruluş izni başvurusu ve PDMK ihracına ilişkin izahname veya ihraç belgesi onay başvurusu, esasları SPK tarafından belirlenen başvuru formu ile yapılır. Kurucu, fon kuruluş izin için SPK’ya başvurur. Kuruluş başvurusu, gerekli belgelerin eksiksiz olarak sunulmasından itibaren yirmi iş günü içinde Kurul tarafından sonuçlandırılır. Sunulan bilgi ve belgelerin eksik olması veya ek bilgi ve belgeye ihtiyaç duyulması halinde, başvuru tarihinden itibaren on iş günü içinde başvuru sahibi yazı ile ya da elektronik ortamda bilgilendirilerek, eksikliklerin yirmi iş günü içinde giderilmesi istenir. Bu durumda, başvurunun sonuçlandırılmasına ilişkin yirmi iş günlük süre, söz konusu bilgi ve belgelerin SPK’ya sunulduğu tarihten itibaren işlemeye başlar. Başvurunun olumlu karşılanması halinde, onaylanan fon içtüzüğü, Kurul kararının kurucu tarafından tebellüğ edildiği tarihi izleyen altı iş günü içinde kurucunun merkezinin bulunduğu yerin ticaret siciline tescil ettirilir ve TTSG’de ilan olunur. Fon içtüzüğünün tescili ve ilanı ile birlikte fonun kuruluş işlemleri tamamlanmış sayılır.

Kurucu veya fon kurulu, fon içtüzüğünün ticaret siciline tescilinden itibaren en geç altı ay içinde, belirtilen belgelerle birlikte, PDMK ihracına ilişkin izahname veya ihraç belgesi onay başvurusunu SPK’ya iletir. Bu süre içinde başvuru yapılmaması veya ihraçtan vazgeçilmesi halinde, fon içtüzüğü kurucu tarafından ivedilikle ticaret sicilinden terkin edilir ve buna ilişkin belgeler altı iş günü içinde Kurula gönderilir. Kurulca uygun görülecek makul gerekçelerin varlığı halinde, altı aylık süre bir defaya mahsus olmak üzere altı ay uzatılabilir.

PDMK yurt içinde halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin nitelikli yatırımcılara satılmak suretiyle veya birim nominal değeri asgari 100.000 TL tutarında olmak kaydıyla tahsisli olarak veya yurt dışında ihraç edilebilir. Yurt içinde PDMK ihracı tek seferde yapılır. Halka arz edilecek PDMK’nın borsada işlem görmesi ve Kurula yapılacak onay başvurusunun yanı sıra bu amaçla borsaya başvurulması zorunludur.

Kurulca izin verilen süre içinde geçerli olacak ihraç tavanı, fizibilite etüdü neticesinde tespit edilen proje maliyetinin yüzde yetmiş beşini ve teminatlı krediler ve bunların yeniden finansmanı için kullandırılan teminatlı kredilerin izahname veya ihraç belgesi tarihi itibarıyla anapara ve tahakkuk etmiş faiz toplam tutarını aşmamak kaydıyla belirlenir. Maliyetin en az yüzde yirmi beşinin kaynak kuruluşun özkaynaklarıyla kaynak kuruluşun özel amaçlı şirket olması veya son iki yıl içerinde faaliyete geçmiş olması halinde, kaynak kuruluşu kuran ortak veya ortakların özkaynağıyla karşılanması gerekir. Projede ihalenin söz konusu olması ve ihale sonucu imzalanan uygulama sözleşmesinde belirtilen tutarın fizibilite etüdünde belirtilenden farklı olması halinde, uygulama sözleşmesinde belirtilen tutar ihraç tavanının belirlenmesinde esas alınır.

Mahalli idareler ve kamu iktisadi teşebbüsleri veya 08.06.1994 tarihli ve 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun ile 21.02.2013 tarihli ve 6428 sayılı Sağlık Bakanlığınca Kamu Özel İş Birliği Modeli ile Tesis Yaptırılması, Yenilenmesi ve Hizmet Alınması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun kapsamında özel amaçlı şirketlerin ve diğer kamu-özel iş birliği veya özelleştirme mevzuatı çerçevesinde proje yürütecek şirketlerin kaynak kuruluş olduğu ihraçlar ile ilgili idareler tarafından garanti edilmiş proje gelirlerine dayalı olarak ihraç edilecek PDMK’lar için ihraç tavanı fizibilite etüdü neticesinde tespit edilen maliyet tutarının yüzde sekseni kadar belirlenebilir. İhale söz konusu ise ihale sonucu imzalanan uygulama sözleşmesinde belirtilen tutarın fizibilite etüdünde belirtilenden farklı olması halinde, uygulama sözleşmesinde belirtilen tutar ihraç tavanının belirlenmesinde esas alınır. Kaynak kuruluşun, kamu kurum ve kuruluşu olması durumunda, PDMK ihraçları için talep edilmesi ve Kurulca uygun görülmesi halinde aranan şartlardan muafiyet verilebilir.

İhraç tavanına ilişkin izahname veya ihraç belgesinde belirtilmesi şartıyla projenin tamamlanması için ilave kaynak ihtiyacının öngörülemeyen durumlar nedeniyle zaruri olması ve bu durumun ek fizibilite etüdü ile tespit edilmesi durumunda ihraç tavanının yüzde yirmisine kadar Kurulca ek ihraç tavanı verilebilir. Kaynak kuruluşun, ek ihraç tavanının en az yüzde yirmi beşi kadar özkaynak sağlaması zorunludur. Bu suretle ihraç edilen PDMK’ların satın alınabilmesi için öncelikle mevcut PDMK sahiplerine on beş iş günü süre ile alım hakkı tanınır. Bu süre bittikten sonra, satın alınamayan PDMK’lar izahname veya ihraç belgesinde belirtilen satış şekil ve yöntemleriyle üçüncü kişilere satılabilir. Bu şekilde satın alınan PDMK’lar fonun risk ve getirilerine tabi olup, bu PDMK’lar için yapılacak ödemeler fon portföyünden karşılanır. PDMK ihracına ilişkin izahname veya ihraç belgesinde belirtilen varlıklardan başka varlıklar dayanak gösterilerek PDMK ihracı yapılamaz.

2.4. Fon kurucularının nitelikleri

Fon kurucularının;

a) Başvuru tarihi itibarıyla ilgili mevzuat hükümleri uyarınca gerekli faaliyet izinlerine veya yetki belgelerine sahip olmaları ve haklarında faaliyetlerinin tamamen veya belirli faaliyet alanları itibarıyla sürekli ya da son üç yıl içinde bir ay veya daha fazla süreyle geçici olarak sınırlandırılması ya da durdurulması kararı verilmemiş olması,

b) Muaccel vergi borcunun bulunmaması,

gerekir.

2.5. Kurucu, fon kurulu ve fon operasyon sorumlusu

Kurucu, her fon için en az 3 kişiden oluşan bir fon kurulunu yönetim kurulu kararıyla atar. Fon kurulu üyelerinden en az birinin Kurulun kurumsal yönetime ilişkin düzenlemelerinde sayılan nitelikleri taşıyan bağımsız üye olması ve en az bir üyenin de Kurulun lisanslamaya ilişkin düzenlemeleri çerçevesinde Sermaye Piyasası Faaliyetleri Düzey 3 Lisansı belgesine sahip olması zorunludur. Aynı kurucu tarafından birden fazla sayıda fon kurulması halinde, fon kurulları aynı kişilerden oluşabilir. Fon kurulu üyesinin;

a) Yüksek öğrenim görmüş, sermaye piyasası veya bankacılık alanında en az beş yıllık tecrübeye sahip olması,

b) Kendisi veya sınırsız sorumlu ortak olduğu kuruluşlar hakkında iflas kararı verilmemiş ve konkordato ilan edilmemiş olması,

c) Faaliyet izinlerinden biri Kurulca iptal edilmiş kuruluşlarda, bu müeyyideyi gerektiren olayda sorumluluğu bulunan kişilerden olmaması,

ç) Kanunda yazılı suçlardan mahkûmiyetinin bulunmaması,

d) Mülga 35 sayılı Ödeme Güçlüğü İçinde Bulunan Bankerlerin İşlemleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye göre kendileri veya ortağı olduğu kuruluşlar hakkında tasfiye kararı verilmemiş olması,

e) 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı beş yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da Devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme, banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, vergi kaçakçılığı veya haksız mal edinme suçlarından mahkûm olmuş olmaması,

f) 5411 sayılı Kanun kapsamındaki suçlardan, mülga 3182 sayılı Bankalar Kanunu ile mülga 4389 sayılı Bankalar Kanununun hapis cezası gerektiren hükümlerine muhalefetten mahkûm olmuş olmaması,

g) 6415 sayılı Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanunda düzenlenen suçlardan mahkûm olmuş olmaması,

gereklidir. Kurucu, fon kuruluş başvurusunun gerçekleştirilmesi, fon kurulu üyelerinin belirlenmesi ile fon içtüzüğünün hazırlanmasından ve anılan Tebliğde belirlenen diğer görevlerden sorumludur. Fon kurulu aşağıdaki hususlardan sorumludur:

a) Fon içtüzüğü değişikliklerinin ve ihraca ilişkin belgelerin hazırlanması, tescili ve ilanı.

b) Fon portföyünün oluşturulması, fonun yönetilmesi ve fon varlıklarının söz konusu Tebliğ hükümleri çerçevesinde korunması, saklanması, kaydedilmesi, kayıtların doğru olarak tutulması ve izlenmesi, bunlara ilişkin belge düzeninin kurulması ve fona ve fon varlıklarına ilişkin bilgi ve belgelerin muhafazası.

c) Fonun, PDMK sahiplerinin hak ve menfaatlerini koruyacak şekilde; ilgili mevzuat, fon içtüzüğü, izahname, ihraç belgesi ve ihraca ilişkin diğer belgelerde belirtilen ilke ve yöntemlere uygun olarak temsili, yönetimi ve denetiminin gözetimi.

ç) Bankalar nezdinde fon adına hesap açtırılması, PDMK sahiplerine ödemelerin doğru ve zamanında yapılması ile fondan yapılan diğer harcamaların anılan Tebliğ hükümlerine uygunluğu.

d) Mezkûr Tebliğ hükümlerine uygun olarak yatırımcı raporlarının hazırlanması ve sunulması.

e) Hizmet sağlayıcı tarafından verilen hizmetin uygun bir şekilde yapılmasının sağlanması ve hizmet sağlayıcının hizmet sözleşmesinde belirlenen yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde değiştirilmesi.

f) Kanun ve diğer mevzuattan kaynaklanan veya Kurulca talep edilebilecek diğer yükümlülükler.

Fon kurulunun vereceği tüm kararlar noter tarafından onaylanmış fon kurulu karar defterine yazılır.

2.6. Fon iç kontrol sistemi

Fon iç kontrol sistemi; fonun faaliyetlerinin verimliliğinin ve etkinliğinin, finansal ve idari konulara ait bilgilerin güvenilirliğinin ve zamanında elde edilebilirliğinin sağlanmasını, fon faaliyetlerinin ilgili mevzuata, sözleşmelere, fon içtüzüğüne, ihraca ilişkin belgelere uygun yürütülmesini, hata, hile ve usulsüzlüklerin önlenmesini ve tespitini, muhasebe kayıtlarının doğru ve eksiksiz olmasını ve finansal bilgilerin doğru ve güvenilir olarak zamanında hazırlanmasını temin etmek amacıyla uygulanan usul ve esaslardır. Fon iç kontrol sistemi asgari olarak;

a) PDMK’nın ihraç tarihinde ve fonun faaliyet süresince SPKn’na, söz konusu Tebliğe, fon içtüzüğüne ve izahname, ihraç belgesi veya ihraca ilişkin diğer belgelere uygunluğunu,

b) Hizmet sağlayıcının görevinin Tebliğ ve hizmet sözleşmesi hükümlerine uygun olarak yapılmasını,

c) Fon hesaplarından PDMK sahiplerine ve ilgili kişilere yapılan ödemelerin anılan Tebliğ hükümlerine uygunluğunu,

ç) Fon varlıklarının anılan Tebliğ hükümleri çerçevesinde yönetimini,

d) Fon varlıklarının kurucunun, hizmet sağlayıcısının ve kaynak kuruluşların malvarlığından ayrı olarak muhafazasını, saklanmasını ve mezkûr Tebliğ uyarınca muhasebe, belge ve kayıt düzeninin etkin bir şekilde işlemesini,

sağlayacak şekilde oluşturulur. Fonun faaliyetlerinin iç kontrol usul ve esaslarına uygun olarak işleyişi fon denetçisi tarafından denetlenir.

2.7. Fon denetçisi

Fon kurulu, fon operasyon işlemlerinde fiilen görev almayan bir kişiyi fon denetçisi olarak atar. Fon denetçisinin Sermaye Piyasası Faaliyetleri Düzey 3 Lisansı belgesine sahip olması zorunludur. Fon denetçisinin Türev Araçlar Lisansına da sahip olması halinde, görev fon denetçisi tarafından da yerine getirilebilir. Fon denetçisi tarafından yapılan tespitleri ve denetleme sonuçlarını ihtiva eden raporlar takvim yılını izleyen üç ay içerisinde fon kurulunun ve kurucunun bilgisine sunulur. Fon kurulu rapor sonuçlarına ilişkin olarak alınacak tedbirleri karara bağlar. Bu raporların PDMK’nın tamamen itfa edilmesinden itibaren en az beş yıl saklanması zorunludur. Bu süre içinde davaya konu edilenlerin, davanın kesin hükme bağlanmasına kadar saklanması ve yetkili mercilerce istendiğinde ibraz edilmesi gerekir. Fon denetçisi, SPKn, anılan Tebliğ veya fon içtüzüğü hükümlerine herhangi bir aykırılığın varlığını veya fonun geri ödeme güçlüğü içine düştüğünü tespit etmesi halinde hazırlayacağı denetim raporunu en kısa sürede fon kuruluna ve kurucunun bilgisine sunar.

2.8. Hizmet sağlayıcı

Fon portföyünde yer alan varlıkların günlük idaresi hizmet sağlayıcı tarafından yerine getirilir. Kurucu, kaynak kuruluş veya kurucu niteliğini haiz bir kuruluş hizmet sağlayıcı olabilir. Hizmet sağlayıcının görev ve sorumlulukları, fon kurulu ile hizmet sağlayıcı arasında akdedilen yazılı bir hizmet sözleşmesiyle belirlenir ve asgari olarak aşağıdaki hususları kapsar:

a) Fon portföyünde yer alan varlıklara ilişkin ödemelerin zamanında tahsil edilmesi ve fon hesabına aktarılması.

b) Fon portföyünde yer alan varlıklara ilişkin sigorta, vergi ve benzeri idari işlemlerin yerine getirilmesi.

c) Borçluların ödeme kabiliyetlerinin gözetimi ile ödemelerin geç yapılması veya hiç yapılmaması halinde borçluya gerekli ihtarların yapılması.

ç) Proje finansmanına konu olan projenin gelirleri ile diğer haklarından ve proje finansmanına yönelik kullandırılan kredilerden kaynaklanan tüm nakit akımlarına ilişkin bilgilerin, ödeme zamanlarını ve bakiye bilgisini gösterecek şekilde;

1) Projenin izahname veya ihraç belgesinde öngörülen ilerleme süreci ile yapım aşmasındaki projelerin fiziki ve finansal ilerleme yüzdeleri ile öngörülen işletmeye geçme tarihlerinin,

2) Fiilen gerçekleşen maliyetin fizibilite etüdü sonucu belirlenen maliyet karşısındaki durumunun,

üç ayda bir fon kuruluna raporlanması.

d) Fon portföyüne dahil edilen varlıkların;

1) Kullandırılan krediye ilişkin sözleşmede bu yönde bir hüküm bulunması halinde, varsa krediye konu varlıklara ilişkin vergilerin borçludan zamanında tahsil edilmesi ve vergi idaresine ödenmesi,

2) Hizmet sözleşmesinde belirtilmesi halinde, 22/6/2016 tarihli ve 29750 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kredilerin Sınıflandırılması ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte tanımlanan donuk alacak niteliğine gelen krediler için gerekli takip işlemlerinin yürütülmesi ve elde edilen gelirlerden fon payına düşen kısmının fon hesabına aktarılması,

3) Proje gelirleri veya diğer haklarının tahsili ve bunun için gerekli takip işlemlerinin yürütülmesi ve elde edilen gelirlerden fon payına düşen kısmının fon hesabına aktarılması.

e) Kurulca belirlenecek diğer görevler.

Fon kurulu ile hizmet sağlayıcı arasında yapılan sözleşme çerçevesinde fona aktarılmak üzere tahsil edilen tutarlar fon malvarlığına dahildir. Bu tutarlar PDMK itfa edilinceye kadar, hizmet sağlayıcının yönetiminin veya denetiminin kamu kurumlarına devredilmesi halinde dahi teminat amacı dışında tasarruf edilemez, rehnedilemez, teminat gösterilemez, kamu alacaklarının tahsili amacı da dahil olmak üzere haczedilemez, iflas masasına dahil edilemez, ayrıca bunlar hakkında ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararı verilemez ve tahsilini müteakip ivedilikle hizmet sağlayıcının kendi hesaplarından ayrı olarak fon adına açılan bir banka hesabına aktarılır.

2.9. Fon portföyüne dahil edilebilecek varlıklar ve devir sözleşmesi

İzahname veya ihraç belgesinde belirtilmek koşuluyla fon portföyüne;

a) Proje finansmanına yönelik kullandırılan kredilerden kaynaklanan alacaklar,

b) Proje finansmanına konu olan projenin gelirleri ve diğer hakları,

c) Fon portföyünde yer alan varlıklardan elde edilen nakdin değerlendirilmesi amacına yönelik olarak yapılan vadeli mevduat, katılma hesabı, ters repo işlemleri, para piyasası fonu katılma payları, bankaların kaynak kuruluş olduğu kira sertifikaları, kısa vadeli borçlanma araçları fonu katılma payları, devlet iç borçlanma senetleri, Hazine ve Maliye Bakanlığının kaynak kuruluş olduğu kira sertifikaları, İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. para piyasası ve diğer yurtiçi organize para piyasası işlemleri ile katılım bankalarının muadil ürünleri veya Kurulca uygun görülecek diğer varlıklar,

ç) Türev araçlardan kaynaklanan haklar ve yükümlülükler,

d) Kurulca uygun görülecek diğer varlıklar,

dahil edilebilir. (a), (b) ve (d) bentlerinde sayılan varlıklar imzalanacak bir sözleşme çerçevesinde varlıkların devrine ilişkin usullere göre var olan teminatlarıyla birlikte fona devredilir. Proje finansmanına yönelik kullandırılan teminatlı krediler ve bunların yeniden finansmanı için kullandırılan teminatlı kredilerin bir kısmına dayalı olarak gerçekleştirilecek ihraçlarda fonun haklarının krediyi kullandıran banka veya geniş yetkili aracı kurum ile aynı olacak şekilde tesis ettirilmesi için gereken işlemler yapılır.

2.10. Projenin ve fon portföyüne dahil edilecek varlıkların nitelikleri

Fon portföyüne dahil edildikleri tarih itibarıyla projenin aşağıdaki şartları sağlaması zorunludur:

a) Kaynak kuruluş tarafından, projelerin talep, nakit akımı ve risk analizlerini de içeren bağımsız finansal fizibilite etütlerinin gerekli yeterlilik ve tecrübeye sahip kuruluşlara yaptırılmış olması, projelerin değerlemelerinin de projenin niteliğine göre sermaye piyasası mevzuatı uyarınca değerleme yapmaya yetkili kuruluşlar veya gerekli teknik yeterliliğe sahip kuruluşlara yaptırılmış olması.

b) Projelerin ilgili mevzuat çerçevesinde bulunduğu safha uyarınca gerekli tüm izin, ruhsat ve lisanslarının alınmış, hazır ve onaylanmış, ihtiyaç duyulan arazi, zemin ve benzeri etütlerinin yapılmış, projenin çevresel ve kültürel varlıklara etkilerinin değerlendirilmiş ve gerekli önlemlerin alınmış, mevzuat gereği gerekli olan tüm belgelerin tam ve doğru olarak mevcut olduğu hususlarının gerekli olması halinde ilgili kamu kurum ve kuruluşları tarafından, aksi takdirde sermaye piyasası mevzuatı uyarınca değerleme yapmaya yetkili kuruluşlarca tespit edilmiş olması.

c) Projenin yurt içinde olması.

Fon portföyüne dahil edildikleri tarih itibarıyla kredilerin aşağıdaki şartları sağlaması zorunludur:

a) Bankaların proje finansmanı için kullandırdıkları kredilerinin, Kredilerin Sınıflandırılması ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında olması.

b) Geniş yetkili aracı kurumların proje finansmanı için kullandırdıkları kredilerinin de (a) bendinde belirtilen şartları sağlaması.

İpotek tesis edilmek suretiyle teminat altına alınmış kredilerin teminatı olan taşınmazların;

a) Yurt içinde olması,

b) Kanuni zorunluluklardan kaynaklanan sigorta yükümlülüklerinin yerine getirilmiş olması,

c) Kredinin kullandırılması veya alacağın oluşumu aşamasında piyasa değerinin BDDK veya sermaye piyasası mevzuatı uyarınca değerleme yapmaya yetkili kuruluşlarca tespit edilmiş olması,

ç) Üzerinde bulunan ipoteğin birinci dereceden garameten tesis edilmesi saklı olmak kaydıyla tapu sicilinde birinci dereceye kayıtlı olması ve bu derecede kamu alacakları haricinde başka sırada ipotek tesis edilemeyeceğine ilişkin sicile şerh konulmuş olması,

gerekir. Fon portföyüne dahil edilen türev araçlarla ilgili olarak aşağıda belirtilen hususlar aranır:

a) Türev aracın borsalarda alım satıma konu olması veya karşı tarafının, kurulduğu ülke yetkili otoritesi tarafından yetkilendirilmiş bir banka, kredi kuruluşu, sigorta şirketi veya merkezi takas kuruluşu olması ve kredi derecelendirme kuruluşlarınca belirlenen derecelendirme notunun yatırım yapılabilir seviyenin en yüksek ilk üç kademesine denk gelen uzun vadeli derecelendirme notuna sahip olması gerekir.

b) Fonun portföyüne dahil edilen türev araçlardan kaynaklanan haklar, riske maruz tüm varlıkların kalan toplam anapara nominal değerini; yükümlülükler ise ihraç edilen riske maruz PDMK’nın kalan toplam anapara nominal değerini aşamaz.

Yatırım yapılabilir seviyeye denk gelen derecelendirme notunun değerlendirilmesinde;

a) Türkiye’de yerleşik kuruluşlar için ulusal derecelendirme notlarının esas alınması,

b) Derecelendirme notu, ilgili derecelendirme kuruluşunun derecelendirme sistemine göre yatırım yapılabilir seviyenin en alt sınırında olan kuruluşlar için notun görünümünün en az durağan olması şartının aranması,

c) İlgili kuruluşun aldığı birden fazla derecelendirme notu bulunması halinde en yüksek derecelendirme notunun esas alınması,

gerekir.

2.11. Fon yönetimine ilişkin esaslar

Fon portföyü, fon portföyüne dahil varlıkların değeri fonun toplam yükümlülüğünden az olmayacak şekilde oluşturulur. Varlıkların değeri, proje gelir ve hakları için değerleme raporunda tespit edilen değer, proje finansmanına yönelik kullandırılan krediler için ise izahname veya ihraç belgesi tarihinde anapara ve tahakkuk etmiş faiz toplamıdır. Fon doğrudan aktarım veya dolaylı aktarım usullerinden biri ile yönetilir. Doğrudan aktarım usulünde, fon portföyünde yer alan varlıklardan elde edilen, ödeme planına bağlı olan veya olmayan nakit akımları söz konusu Tebliğ kapsamında gerekli kesintiler yapıldıktan sonra fon portföyünde bekletilmeksizin doğrudan PDMK sahiplerine aktarılır. Dolaylı aktarım usulünde, fon portföyünde yer alan varlıklardan elde edilen, ödeme planına bağlı olan veya olmayan nakit akımları anılan Tebliğ kapsamında gerekli kesintiler yapıldıktan sonra, fon kurulu tarafından belirlenen vadelerde PDMK sahiplerine aktarılana kadar söz konusu izahname veya ihraç belgesinde düzenlenen esaslar çerçevesinde fon portföyünde bekletilebilir. Fon, yalnızca nakit yönetimi amacıyla ve varlıklar toplamının yüzde birini geçmeyecek tutarda borçlanabilir.

2.12. Projenin gecikmesi veya gerçekleşmemesi durumları

Projenin izahname veya ihraç belgesinde belirtilen süre ve esaslar çerçevesinde yerine getirilemeyeceğinin anlaşılması durumunda;

a) Bu durumun anlaşıldığı tarihten itibaren on beş iş günü içerisinde kaynak kuruluş tarafından bir fizibilite raporu hazırlanır ve bu raporda projenin tamamlanması için gerekli olduğu belirtilen ilave süre talebiyle SPK’ya başvuruda bulunur. Bu raporda, projenin gecikme sebepleri, mevcut tamamlanma düzeyi ile bitirilmesi için gerekli olan süre ve tahmini maliyet hakkında bilgi verilir. Fizibilite raporlarında yer alan yanlış, yanıltıcı ve eksik bilgilerden kaynak kuruluş sorumludur.

b) Projenin gecikeceği bilgisi, fizibilite raporunun sonuç bölümü, Kurulca verilen ek süre ve bu kapsamda yeniden belirlenen ifa zamanı fon kurulu, kurucu veya kaynak kuruluş tarafından gerekçesi ile KAP’ta derhal ilan edilir.

Projenin, verilen ek süre sonunda veya ek süre talebinde bulunulmaması halinde ifa zamanında yerine getirilememesi veya getirilemeyeceğinin anlaşılması projenin gerçekleşmemesi durumudur. Bu durum, fon kurulu, kurucu veya kaynak kuruluş tarafından KAP’ta derhal ilan edilir. Belirtilen açıklama tarihinden itibaren ivedilikle fon portföyüne ilişkin teminatların derhal nakde dönüştürülerek bedelinin sahip olunan PDMK oranında PDMK sahiplerine ödenmesi hususu fon kurulu tarafından karara bağlanarak, fon ile teminatların nakde dönüştürülmesinden elde edilen tutar, yatırımcılara sahip oldukları PDMK oranında dağıtılarak PDMK’lar itfa edilir. PDMK’nın tahsisli olarak veya borsada işlem görmeyecek şekilde nitelikli yatırımcılara satılması durumunda, yapılması gereken ilanlar MKK aracılığıyla yatırımcılara elektronik ortamda iletilir ve kurucunun internet sitesinde yayımlanarak yatırımcıların erişimine sürekli olarak açık tutulur.

2.13. Fon kurulu üyeleri ile ilgili kişi ve kurumların değişmesi veya gereken şartları yitirmeleri

Fon kurulu üyelerinin, fon operasyon sorumlusunun, fon denetçisinin, hizmet sağlayıcının, derecelendirme kuruluşunun veya bağımsız denetim kuruluşunun, anılan Tebliğe göre sahip olmaları gereken şartları kaybetmeleri halinde, durumun öğrenildiği tarihte görevlerine son verilerek veya sözleşmeleri sona erdirilerek yerlerine ivedilikle yeni atamalar yapılır. Burada belirtilen kişi veya kuruluşların herhangi bir sebeple görevden ayrılmaları veya sözleşmelerinin sona ermesi halinde, ayrılan bu kişi veya kuruluşların görev ve sorumlulukları yeni atamalar yapılıncaya kadar devam eder.

2.14. Fonun geri ödeme güçlüğüne düşmesi ile kurucunun faaliyet izninin iptali

Fon kurulunun kendisine verilen görevleri gereği gibi yerine getirmemesi sonucu fonun geri ödeme güçlüğüne düşmesi halinde, SPK kurucudan fon kurulu üyelerinin değiştirilmesini talep edebilir. Geri ödeme güçlüğünün devamı halinde, Kurul fonun başka bir kurucuya devredilmesine karar verebilir. Ancak ilk kurucunun, garanti vermiş olması halinde, ihraç edilen PDMK’nın geri ödemelerinin fon malvarlığından karşılanamayan kısmının tam ve zamanında yapılmasına ilişkin yükümlülüğü devam eder. Kurucunun faaliyet izninin iptali veya kurucu olma şartlarını yitirmesi halinde, SPK fonun kurucu niteliklerini haiz başka bir kurucuya devrine karar verebilir.

2.15. Fonun sona ermesi

Fon aşağıdaki nedenlerle sona erer:

a) Fon içtüzüğünde bir süre öngörülmüş ise bu sürenin sona ermesi.

b) Fon süresiz olarak kurulmuş ise PDMK sahiplerine karşı bütün yükümlülükler ifa edildikten sonra fon kurulunun itfanın tamamlandığını tevsik edici belgelerle Kurula sona erme talebiyle başvurması ve bu başvurunun Kurulca kabul edilmesi.

Fonun sona erdiği tarihten itibaren PDMK ihraç edilemez. Mezkûr Tebliğde sayılmamakla birlikte, Kurulun diğer düzenlemelerinin kapsamı içinde yer almayan ve niteliği itibarıyla PDMK olduğu Kurulca kabul edilecek sermaye piyasası araçlarına ait izahname veya ihraç belgesinin onaylanmasına ilişkin başvurular Tebliğ hükümlerinin kıyasen uygulanması suretiyle sonuçlandırılır.

3. Sonuç

Yukarıda ayrıntıları açıklanan düzenlemelerle; ulaşım, altyapı, enerji, sanayi, teknoloji, haberleşme veya sağlık gibi uzun vadeli ve sermaye yoğun özellikle kamu projelerinin sermaye piyasası araçlarıyla finanse edilebilmesine olanak sağlanmıştır. Buna göre proje finansman fonu portföyüne kaynak kuruluşlardan devralınacak, projenin farklı kesimleri dahil olmak üzere tek bir projenin veya projenin kesintisiz yürütülmesi için yapımı zorunlu olan ilişkili bir projenin, bir kaynak kuruluşun bağlı olduğu konsorsiyumun aynı nitelikteki projelerinin gelir ve diğer hakları karşılık gösterilerek ihraç edilebilecektir. Aynı şekilde banka ve geniş yetkili aracı kurumların, projenin farklı kesimleri dahil olmak üzere tek bir proje veya farklı projelerin finansmanına yönelik kullandırdıkları kredilerden kaynaklanan alacakları da karşılık gösterilmek suretiyle ihraca konu olabilecektir.

Düzenlemeye göre, fonun Türkiye’de kurulması zorunlu olup; fon süreli veya süresiz olarak kurulabilir. Fon, projeye dayalı menkul kıymet ihracı amacı dışında kurulamaz ve kullanılamaz. Projeye dayalı menkul kıymet yurt içinde halka arz edilerek veya halka arz edilmeksizin nitelikli yatırımcılara satılmak suretiyle veya birim nominal değeri asgari 100 bin TL tutarında olmak kaydıyla tahsisli olarak veya yurt dışında ihraç edilebilir. Yurt içinde projeye dayalı menkul kıymet ihracı tek seferde yapılır. Halka arz edilecek projeye dayalı menkul kıymetin Borsada işlem görmesi ve SPK’ya yapılacak onay başvurusunun yanı sıra bu amaçla borsaya başvurulması zorunludur.

KAYNAKLAR

Mevzuat

Sermaye Piyasası Kanunu, Kanun Numarası: 6362, Kabul Tarihi: 06.12.2012, RG 30.12.2012/28513

Bankacılık Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Kanun Numarası:7222, Kanun Tarihi:20.02.2020, RG 25.02.2020/31050

Projeye Dayalı Menkul Kıymetler Tebliği (III-61/B.1 sayılı), RG 17.07.2021/31544

* Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.

[1] Tebliğde yer alan;

– Banka: 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 3’üncü maddesinde tanımlanan bankaları,

– BDDK: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunu,

– Borsa: 6362 sayılı Kanunun 3’üncü maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendinde tanımlanan borsayı,

– Derecelendirme kuruluşu: Kurulun sermaye piyasasında derecelendirme faaliyeti ve derecelendirme kuruluşlarına ilişkin düzenlemelerinde tanımlandığı şekliyle derecelendirme faaliyetinde bulunmak üzere Kurulca yetkilendirilen derecelendirme kuruluşları ile Türkiye’de derecelendirme faaliyetlerinde bulunması Kurulca kabul edilen uluslararası derecelendirme kuruluşlarını,

– Geniş yetkili aracı kurum: Kurulun yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile yan hizmetlere ilişkin esaslar ile ilgili düzenlemeleri uyarınca portföy aracılığı faaliyeti, genel saklama hizmeti ve/veya aracılık yüklenimi faaliyetinden herhangi birini yürütecek olan aracı kurumu,

– KAP: Kamuyu Aydınlatma Platformunu,

– Kaynak kuruluş: Varlıklarını fon portföyüne devreden tüzel kişi, kurum ve kuruluşlar ile bunlardan iki veya daha fazlasının bir araya gelerek yazılı bir sözleşmeye istinaden oluşturdukları adi ortaklığı,

– Katılım bankası: 5411 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinde tanımlanan katılım bankalarını,

– Kurucu: Yatırım hizmet ve faaliyetinde bulunmak üzere Kuruldan izin alan banka veya geniş yetkili aracı kurumu,

– MKK: Merkezi Kayıt Kuruluşu Anonim Şirketini,

– Özel amaçlı şirket: Münhasıran projenin gerçekleştirilmesi veya yürütülmesi için kurulmuş şirketi,

– PDMK: Fon portföyünde yer alan varlıklar karşılık gösterilerek ihraç edilen projeye dayalı menkul kıymeti,

– Proje: Kamu hizmetlerinin yürütülmesine yönelik ulaşım, altyapı, enerji, sanayi, teknoloji, haberleşme veya sağlık gibi uzun vadeli ve sermaye yoğun projeleri,

– Proje finansmanı: Projelerin gerçekleştirilmesi için proje finansman fonu yoluyla finansman sağlanmasını,

– Proje finansmanına yönelik kullandırılan kredi: Projelerin gerçekleştirilmesi için bankaların ve geniş yetkili aracı kurumların, kullandırdığı teminatlı kredileri ve bu kredilerin yeniden finansmanı için kullandırdıkları teminatlı kredileri,

– Toplam yükümlülükler: PDMK ile varsa fon portföyüne alınan türev araçlardan kaynaklanan yükümlülükler toplamını,

– TTSG: Türkiye Ticaret Sicili Gazetesini,

– Türev araç: Fon portföyünün kur ve faiz oranı riskinden korunması amacıyla taraf olunan Swap, Forward, Future ve Opsiyon sözleşmelerini,

– Varlık: Fon portföyüne dahil edilebileceği belirtilen proje finansmanına konu varlık ve hakların gelirleri ile proje finansmanına yönelik kullandırılan teminatlı krediler ve bu kredilerin yeniden finansmanı için kullandırılan teminatlı kredilerden kaynaklanan alacakları,

ifade eder.