Uluslararası Kuruluşlar: Finansal İstikrar Kurulu (Financial Stability Board)*

“Maddi hayata tapanlar, deniz suyu içenlere benzerler, içtikçe susuzlukları artar.”

Muhyiddin İbnü’l-Arabî (Düşünür, mutasavvıf, yazar ve şair; 1165-1240)

1. Finansal İstikrar Kurulu’nun Tarihi

Finansal İstikrar Kurulu (Financial Stability Board^[1], “FSB”), esasen Finansal İstikrar Forumu’nun (Financial Stability Forum, “FSF”) halefi olarak Nisan 2009’da kurulmuştur. Pittsburgh Zirvesinde (Pittsburgh Summit), G20 Devlet ve Hükümet Başkanları, FSB’nin amaçlarını, yetkisini ve organizasyon yapısını belirleyen 25 Eylül 2009 tarihli FSB Orijinal Şartını onaylamışlardır. FSB, uluslararası mali düzenleme ve denetim reformunun teşvik edilmesinde kilit bir rol üstlenmiştir.

Kasım 2011’deki Cannes Zirvesi’nde, G20, FSB’nin kalıcı bir örgütsel temelde kurulması yoluyla FSB’nin kapasite kaynaklarının ve yönetişimin güçlendirilmesi çağrısında bulunmuştur. FSB Kapasitesinin, Kaynaklarının ve Yönetişiminin Güçlendirilmesine ilişkin G20 Los Cabos Zirvesi Raporu’nda (Report to the G20 Los Cabos Summit on Strengthening FSB Capacity, Resources and Governance), FSB’nin kapasitesini, kaynaklarını ve yönetimini güçlendirmek ve onu kalıcı bir kurumsal temele oturtmak için somut adımlar atılmıştır. 19 Haziran 2012 tarihindeki Los Cabos Zirvesi’nde ise, G20 Devlet ve Hükümet Başkanları, FSB’nin standart belirleme ve üyelerin uluslararası standartları uygulamalarını teşvik etme rolü ve üzerinde anlaşmaya varılan G20 ve FSB taahhütleri ve politika önerileri de dahil olmak üzere yetkisinin belirli unsurlarını pekiştiren yeniden düzenlenmiş ve değiştirilmiş Şartını onayladılar. 28 Ocak 2013 tarihinde FSB, merkezi İsviçre’nin Basel kentinde olmak üzere ve İsviçre yasalarına tabi kar amacı gütmeyen bir dernek olarak kurulmuştur.

FSB’nin daha önceki mahreç kurumu olan FSF, Deutsche Bundesbank Başkanı Hans Tietmeyer’in tavsiyelerini müteakip G7 Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları tarafından 1999 yılında kurulmuştu. G7 Bakanları ve Başkanları, Tietmeyer’i, uluslararası finansal sistemde istikrarı teşvik etmek amacıyla çeşitli ulusal ve uluslararası denetim organları ve uluslararası finans kurumları arasında işbirliğini geliştirmek için yeni yapılar önermekle görevlendirmişler ve bir Finansal İstikrar Forumu oluşturulması çağrısında bulunmuşlardı.

G7 Bakanları ve Başkanları, Şubat 1999’da Bonn’daki (Almanya) bir toplantıda FSF’nin oluşturulmasını onayladılar. FSF üyeliği;

• Hazine, merkez bankaları ve denetim kurumları gibi önemli uluslararası finans merkezlerinde finansal istikrardan sorumlu ulusal makamları;
• Standartlar ve iyi uygulama kuralları geliştirmekle uğraşan sektöre özel uluslararası düzenleyici ve denetçi grupları; ulusal ve uluslararası finansal sistemlerin gözetimi ve standardın uygulanmasını izlemek ve teşvik etmekle görevli uluslararası finans kuruluşları ve
• Piyasa altyapısı ve işleyişi ile ilgilenen merkez bankası uzmanlarından oluşan komiteleri

bir araya getirmiştir.

FSF ilk olarak Nisan 1999’da Washington’da toplanmıştır. Kasım 2008’de, G20 Liderleri FSF’ye üyeliğini genişletmesi çağrısında bulunmuş; takip eden aylarda, FSF’yi, güvenlik açıklarını ele almak ve finansal istikrarın yararına güçlü düzenleyici, denetleyici ve diğer politikalar geliştirmek ve uygulamak için genişletilmiş üyelik (ulusal makamlar için bir mekanizma olarak etkinliğini güçlendirmek ve standartlar belirlemek) belirleme organları ve uluslararası finans kuruluşları ile daha güçlü bir kurumsal zemine yerleştirmeye yönelik geniş bir fikir birliği ortaya çıkmıştır.

2. FSB’nin Görevleri (mandate)

Finansal İstikrar Kurulu FSB, küresel finansal sistemi izleyen ve tavsiyelerde bulunan uluslararası bir organdır.

FSB, uluslararası finansal istikrarı destekler; bunu, güçlü düzenleyici, denetleyici ve diğer mali sektör politikaları geliştirmeye çalışırken ulusal mali otoriteleri (national financial authorities) ve uluslararası standartları belirleyen organları (international standard-setting bodies) koordine ederek yapar. Bu politikaların sektörler ve yetki alanları arasında tutarlı bir şekilde uygulanmasını teşvik ederek eşit şartlara sahip bir oyun alanını teşvik eder.

Üyeleri aracılığıyla çalışan FSB, finansal sistemleri güçlendirmeyi ve uluslararası finansal piyasaların istikrarını artırmayı amaçlamaktadır. Bu gündem doğrultusunda geliştirilen politikalar, yargı mercileri ve ulusal makamlar tarafından uygulanmaktadır.

Daha özellikli olarak, FSB şu amaçlarla kurulmuştur:

• Küresel finansal sistemi etkileyen güvenlik açıklarını değerlendirmenin yanı sıra, makro ihtiyati bir perspektif içinde zamanında ve sürekli olarak, bu güvenlik açıklarını ve bunların sonuçlarını ele almak için gereken düzenleyici, denetleyici ve ilgili eylemleri belirlemek ve gözden geçirmek.
• Finansal istikrardan sorumlu makamlar arasında koordinasyonu ve bilgi alışverişini teşvik etmek.
• Piyasadaki gelişmeleri ve bunların düzenleyici politika üzerindeki etkilerini izlemek ve tavsiyelerde bulunmak.
• Düzenleyici standartların karşılanmasında en iyi uygulamaları izlemek ve tavsiyelerde bulunmak.
• Uluslararası standart belirleme organlarının ortak stratejik incelemelerini üstlenmek ve bu çalışmanın zamanında, koordineli, önceliklere odaklanmasını ve boşlukları ele almasını sağlamak için ilgili politika geliştirme çalışmalarını koordine etmek.
• Denetim heyetlerinin kurulması ve desteklenmesi için yönergeler belirlemek.
• Özellikle sistematik olarak önemli firmalarla ilgili olarak, sınır ötesi kriz yönetimi için acil durum planlamasını desteklemek.
• Erken Uyarı Tatbikatları yapmak için Uluslararası Para Fonu (IMF) ile işbirliği yapmak.
• Uygulamanın izlenmesi, emsal incelemesi ve ifşa yoluyla üye yargı bölgelerinin üzerinde anlaşmaya varılan taahhütleri, standartları ve politika önerilerini uygulamasını teşvik etmek.

3. FSB’nin Yapılanması (framework)

FSB’nin yapısında, finans sektöründeki sistemik riskin tanımlanması (identification of systemic risk in the financial sector), bu riskleri ele alabilecek politika sektörü politika eylemlerini çerçevelemek ve bu yanıtların uygulanmasını denetlemek için bir çerçeve yer almaktadır.

FSB’nin yapısı, tek karar alma organı olarak Genel Kuruldan (plenary as the sole decision-making body), Genel Kurul toplantıları arasında operasyonel çalışmaları yürütmek için bir Yönlendirme Komitesinden (Steering Committee) ve her biri yukarıdaki sürece yönelik özellikli ancak tamamlayıcı sorumlulukları olan üç Daimi Komiteden (Standing Committees) oluşmaktadır:

• FSB’nin finansal sistemdeki riskleri belirleme ve değerlendirmeye yönelik ana mekanizması olan Güvenlik Açıklarının Değerlendirilmesi Daimi Komitesi (Standing Committee on Assessment of Vulnerabilities; SCAV).
• SCAV tarafından belirlenen önemli bir güvenlik açığına yönelik daha fazla denetim analizi yapmak veya bir düzenleyici veya denetleyici politika yanıtı oluşturmakla görevli olan Denetleyici ve Düzenleyici İşbirliği Daimi Komitesi (Standing Committee on Supervisory and Regulatory Cooperation; SRC).
• Üzerinde anlaşmaya varılan FSB politika girişimlerinin ve uluslararası standartların uygulanmasını izlemekten sorumlu olan Standartların Uygulanması Daimi Komitesi (Standing Committee on Standards Implementation; SCSI).

Ayrıca, Bütçe ve Kaynaklar Daimi Komitesi (Standing Committee on Budget and Resources; SCBR) de, FSB’nin kaynakları ve bütçesinin gözetimini sağlar ve gerektiğinde Genel Kurula tavsiyelerde bulunur.

FSB’nin kararları üyeleri üzerinde yasal olarak bağlayıcı değildir, bunun yerine örgüt, üyelerinin ulusal düzeyde uygulamayı taahhüt ettiği uluslararası kabul görmüş politikaları ve minimum standartları belirlemek için ahlaki ikna ve baskı (moral suasion and peer pressure) yöntemi ile çalışmaktadır.

Üyeliğin yükümlülükleri olarak FSB üyeleri, finansal istikrarın sürdürülmesini, finansal sektörün açıklığını ve şeffaflığını sürdürmeyi, uluslararası finansal standartları [15 temel Uluslararası Standart ve Kurallar (International Standards and Codes) dahil olmak üzere] uygulamayı ve periyodik emsal incelemelerinden (peer reviews) geçmeyi taahhüt eder, diğer kanıtların yanı sıra IMF/Dünya Bankası kamu Mali Sektör Değerlendirme Programı (Financial Sector Assessment Program; FSAP) raporlarını kullanır.

FSB üyelerinin uluslararası standartlara bağlılığı, FSB’nin tüm ülkeler ve yargı bölgeleri tarafından bağlılığı güçlendirme çabalarının güvenilirliğini güçlendirmek için esastır. Uluslararası finansal standartları uygulama ve bağlılık düzeylerini açıklama konusundaki taahhütleri, örnek olarak liderlik etme niyetlerini yansıtmaktadır. FSB, emsallerinden gelen teşvikin tüm ülkeleri ve yargı bölgelerini uluslararası finansal standartlara (international financial standards) bağlılık düzeylerini yükseltmeye motive ettiği zirveye giden bir yarışı teşvik eder.

4. FSB Üyeleri

* Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.

[1] Finansal İstikrar Kurulu (Financial Stability Board) için bkz. < https://www.fsb.org/ >

Yavuz Akbulak

1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.