Teknolojinin hızla gelişmesi ile birlikte, teknolojinin nimetlerinden azami derecede yararlanmak isteyen işletmeler, bilgisayar teraminali başında çok uzun saatler iş yapan çalışanların uzaktan çalışmasını (evde-tele) tercih etmektedirler. Özellikle 2020 yılı başından itibaren dünyada yaşanan salgın hastalığın etkisiyle esnek çalışma tür ve biçimlerinin uygulama alanı bir hayli genişlemiş görünüyor.
Uzaktan çalışmanın çalışanlar üzerinde elbette olumlu yönleri olduğu gibi olumsuz yönlerinin de olduğunu unutmamak gerekir. Yapılan bilimsel araştırmalar bunun göstermektedir. Bilgi teknolojilerinin getirdiği imkanları kullanan esnek çalışanlarda, çalışma ortamı ve saatlerinin yarattığı stres önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Esnek çalışanların kendileri tarafından iş planı ve zamanalaması yapılmadığı için esnek çalışma başarıya ulaşaamamakta ve aile yaşamı ile iş yaşamı dengesi bozulmaktadır. Çalışma saatlearinin belirgin olmaması ve iş sürelerinin uzunluğu nedeniyle çalışanların zihinsel ve fiziksel sağlığı olumsuz etkilenmektedir. Genel olarak, işin yoğunluğu ve monotonluğu bu çeşit işlerde çalışanları mutsuzluğa, tükenmişliğe ve sonuçta işe devamsızlık ve işten ayrılmalara kadar itmekteadir[1].
Uzaktan çalışan kişiler, işyerinin binasından ve onunla birlikte ofislerin, amblemlerin veya çalışanın çalıştığı kuruma aidiyetini pekiştiren diğer hatırlatıcıların olmayışından ötürü o kurumun bir parçası olduğu hissini daha az tecrübe etmekteadirler[2]..
Uzaktan çalışanların çalışma ortamının uygunsuzluğu evde kullanılan malzemelerin yetersizliği (çalışma koltuğu ve masası, odanın ısı, ışık ve havalandırması), internet ve telefon giderleri ile elektrik, ısınma ve iklimlendirme giderlerinin karşılanmaması, öğle yemeği yardımının yapılmaması, sosyal yardımların kaldırılması, uzaktan psikolojik destek hizmeti sunulmaması, fazla çalışma ücreti ödenmemesi gibi uzaktan çalışanı ekonomik ve psikolojik yönden olumsuz etkileyen etmenler dikkate değer konular olarak ortaya çıkmaktadır.
Uzaktan çalışanların çalışma koşullarının uygunsuzluğu nedeniyle, yüksek düzeyde psikolojik sıkıntı ile karşı karşıya oldukları görülmektedir. Stres ve stresle ilişkili rahatsızlıklar (tekrarlayan hareketleraden kaynaklanan gerginlikler, göz ve seste aşırı efor kaynaklı gerilimler) dinlenme sürelerinin yetersiz olduğuna dair şikayetler, sıklıkla ödenmeyen fazla mesai ücretleri, en öne çıkan sorunaları arasında sayılmaktadır. Bilgi teknolojilerinin çaalışanların ruhsal sağlığı üzerinde yarattığı etkiyi yoğun çalışma ortamları olmanın ötesinde çok miktarda ve tekrarlayan işi duygusal emekle sunmaları bakımından da bir uç örnek teşkil etmektedir. Gerçek duyguları ne olursa olsun poziatif duygular yansıtmak duygusal uyumsuzluğa yol açmaktadır. Bu ise kas ağrıları ve duygusal stres için risk faktörü olarak kendini göstermektedir[3].
Sonuç olarak, bilgi teknolojilerini kullanarak uzaktan (evde) çalışanlarda;
- Çalışma ortamının uygunsuzluğu, iş saatlerinin belirsizliği ve uzunluğu strese bağlı hastalıklar ile zihinsel ve fiziksel rahatsızlıklara yol açabilir.
- Çalışma süresi ve iş planı işçi tarafından ayarlanamadığı için iş-yaşam dengesi bozulabilir ve aile içi çatışmalara neden olabilir.
- İş yoğunluğu ve monotonluğu ile dinlenme sürelerinin yetersizliği, mutsuzluğa ve tükenmişliğe yol açabilir.
- Uzun süre oturmaktan kaynaklı kas ve iskelet sistemi rahatsızlıkları oluşabilir.
- Standart klavye kullananlarda karpal tünel sendromu oluşabilir.
- Düşük ücret, sosyal yardımlardan ve sosyal güvenlikten yoksunluk psikolojik sorunlara yol açabilir.
[1] İNCİROĞLU, Lütfi, Çalışma Hayatında Esnek Çalışma Uygulamaları, 2. Baskı İstanbul 2020, s.204-205
[2] AKSOY, Bilgi Teknolojileri, s.409.
[3] AKSOY, Bilgi Teknolojileri, s.409.
1962 yılında Sivas’ın Şarkışla İlçesinde doğdu. İlk ve Ortaokulu Sivas’ta, Liseyi Tokat’ta bitirdi. 1986 yılında Anadolu Üniversitesi İktisat Fakültesi’nden mezun oldu. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Özel Hukuk Anabilim Dalında Tezli Yüksek Lisans yaptı.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nda uzun yıllar sırasıyla Bölge Müdür Yardımcısı, Bölge Müdürü ve Genel Müdür Yardımcısı olarak görev yaptıktan sonra bu görevinden 2016 yılı mayıs ayında emekli oldu.
İnciroğlu Danışmanlık, Denetim ve Eğitim Hizmetleri şirketinin kurucusu olan İNCİROĞLU, özel sektöre yönelik iş hukuku, sendikalar ve toplu iş sözleşmesi hukuku, sosyal güvenlik hukuku ve yabancı çalışma hukuku alanlarında danışmanlık, denetim ve eğitim hizmetleri vermektedir.
Muhtelif dergi ve gazetelerde iş hukuku, iş sağlığı ve güvenliği hukuku ve sendikalar ve toplu iş sözleşmesi hukuku ile ilgili makaleleri, çeşitli üniversitelerde, kongre ve konferanslarda sunduğu bildirileri ve yayımlanmış yedi adet kitabı bulunan İNCİROĞLU, evli ve üç çocuk babasıdır.
Yayımlanan Kitapları
Sorulu-Cevaplı İş Hukuku Uygulaması, 4. Baskı, İstanbul 2019, Legal Yayıncılık.
Güncel Yargıtay Kararları Işığında Açıklamalı Yeni İş Kanunu, İstanbul 2006, Legal Yayıncılık.
İş Sağlığı ve Güvenliğinde İşçi ve İşverenin Hukuki ve Cezai Sorumlulukları, 2. Baskı, İstanbul 2008 Legal Yayıncılık.
Çalışma Hayatında Esnek Çalışma Uygulamaları, 2. Baskı, İstanbul 2020, Legal Yayıncılık.
Sorulu-Cevaplı İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı Uygulaması, İstanbul 2014 Legal Yayıncılık.
Kamu İşvereninin İş Sağlığı ve Güvenliği Bakımından Sorumluluğu, 2. Baskı, Ankara 2016 Adalet Yayınevi
500 Soruda İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı, Güncellenmiş 3. Baskı, Ankara 2019 Seçkin Yayınları