“Düşünene söyledim, düşündü bildi; düşünmeyene söyledim, kahkaha ile güldü.”
Türk Atasözü
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) vergi hukuku uygulaması bakımından, Federal vergi haczi (tax lien), bir vergi borcunun ihmal edilmesi veya ödenmemesi durumunda, Vergi İdaresi (hükümet) tarafından vergi yükümlüsünün malvarlığına (mülke) karşı yapılan yasal işlem talebini ifade eder. Haciz, hükümetin gayrimenkul, kişisel mülk ve finansal varlıklar da dahil olmak üzere tüm mülk üzerindeki çıkarlarını korumaktadır.
ABD İç Gelir İdaresi (Internal Revenue Service-IRS), vergi mükellefinin mülkü üzerinde alacaklı İdarenin yasal bir hakkı olduğu konusunda uyarmak amacıyla kamuya açık bir belge olan Federal Vergi Haczi Bildirimi sunar.
ABD’de Federal hükümet veya eyalet hükümeti, malikin gelir/kurumlar vergisinde gecikmiş olması durumunda bir mülke (malvarlığı) vergi haczi koyabilir. Yerel yönetimler, yerel gelir vergilerinin ödenmemesi halinde malvarlığına haciz koyabilir. Haciz, malvarlığının mutlaka satılacağı anlamına gelmez. Aksine, vergi dairesinin alacaklının varlıkları için rekabet eden diğer alacaklılar üzerinde ilk talebi almasını sağlar. Süreç, bir vergi mükellefinin ne kadar borcu olduğunu gösteren bir mektup almasıyla başlamakta olup; bu, bir ihbar ve ödeme talebi olarak bilinmektedir.
Mükellef borcunu ödeyemezse veya İç Gelir İdaresi ile sorunu çözmeye çalışırsa, ajans kişinin varlıklarına haciz koyabilir. Bu haciz, menkul kıymetler, gayrimenkuller ve finansal araçlar dahil olmak üzere bir vergi mükellefinin tüm varlıklarına bağlanır. Mükellefin haciz yürürlükteyken edindiği malvarlığı da haciz için geçerlidir. Haciz, ayrıca herhangi bir ticari mülke ve işletme için alacak hesaplarına da bağlanır. Mükellef iflas başvurusunda bulunmayı seçerse, haciz ve vergi borcu iflastan sonra da devam edebilir. Borçların çoğu iflas işlemleriyle silinir, ancak federal vergi borcu buna dahil değildir.
ABD’de, federal vergi borcu ödemeleri gecikmişse ve borçlu olunan vergileri ödemek için herhangi bir çaba gösterilmemişse, IRS bir vergi mükellefinin evine, aracına ve banka hesaplarına haciz koyabilir. Federal bir vergi haczi, diğer tüm alacaklıların taleplerinden önceliğe sahiptir. Ayrıca bu durum, mükellefin varlıkları satmasını veya kredi elde etmesini zorlaştırmaktadır. Federal vergi borcunu kaldırmanın tek yolu, borçlu olunan vergiyi tamamen ödemek veya IRS ile bir anlaşmaya varmaktır.
Bir haciz açıldıktan sonra, vergi mükellefinin kredi raporunda ortaya çıkmakta ve kişinin kredi puanına zarar vermektedir. Bu aynı zamanda mükellefin haciz konulan varlıkları satmasını veya yeniden finanse etmesini de engelleyebilir. 2018 yılından bu yana, üç büyük kredi raporlama kurumu kredi raporlarına vergi borçlarını dahil etmeyi bırakmıştır. Vergi sorunu çözülene veya borç üzerindeki zamanaşımı süresi dolana kadar haciz yürürlükte kalır. IRS, bir vergi haczini görmezden gelen bir vergi mükellefinin varlıklarına el koyma yetkisine sahiptir.
Federal vergi borcundan kurtulmanın en basit yolu, borçlu olunan vergileri ödemektir. Ancak, bu mümkün değilse, IRS’nin işbirliği ile hacizle başa çıkmanın başka yolları da vardır:
- Vergi mükellefi, borç karşılanana kadar aylık otomatik olarak çekilen bir ödeme planını kabul ederse, IRS bir vergi haczi kaldırmayı düşünebilir.
- Vergi mükellefi, belirli bir malvarlığını tahliye edebilir ve onu hacizden etkili bir şekilde kaldırabilir. Tüm vergi mükellefleri veya malvarlığı tahliye için uygun değildir.
- Bağımlılık fiilen herhangi bir malvarlığından haczi kaldırmaz, ancak bazen vergi mükellefinin başka bir ipotek veya kredi almasını kolaylaştırır.
- Yine bir başka süreç, bildirimin geri çekilmesi, federal vergi haczinin kamuya açık bildirimini kaldırır. Vergi mükellefi hala borçtan sorumludur, ancak geri çekilme durumunda, IRS borçlunun malvarlığı için diğer alacaklılarla rekabet etmez.
Vergilerin geri ödenmesi basitçe imkansızsa, vergi mükellefi borcun mümkün olduğu kadar fazlasını ödemeli ve iflas mahkemesinde bakiyenin düşürülmesini talep etmelidir.
Vergiler ödenmezse, vergi dairesi, borçlu olduğu parayı tahsil etmek için vergi mükellefinin varlıklarına yasal olarak el koymak için bir vergi tahsilatı kullanabilir. Bir haciz, hükümetin malvarlığı üzerindeki faiz alacağını güvence altına alırken, vergi, hükümetin vergi borcunu ödemek için malvarlığına el konulmasına ve satılmasına izin verir. Vergi borçları kamuya açık olarak kaydedilir. Bir vergi borçlusu borcunu ödedikten sonra, vergi kayıtları haczin kaldırıldığı gerçeğini yansıtacak şekilde güncellenir.
Sonuç olarak, vergi haczi, devlete borçlu olduğu vergileri ödemeyen bir kişi veya işletmenin varlıklarına karşı yapılan yasal bir taleptir. Genel olarak haciz, kredi gibi bir borcun veya bu durumda vergilerin ödenmesini garanti etmeye hizmet eder. Yükümlülük yerine getirilmezse, alacaklı varlığa el koymaya devam edebilir.
* Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.
‘Vergi haczi’ kapsamında aşağıdaki kaynaklara bakılabilir:
- Julia Kagan, How Does a Tax Lien Work? Investopedia, July 29, 2022, < https://www.investopedia.com/terms/t/taxlien.asp > erişim tarihi 26 Eylül 2022
- Understanding a Federal Tax Lien, Internal Revenue Service, < https://www.irs.gov/businesses/small-businesses-self-employed/understanding-a-federal-tax-lien > erişim tarihi 26 Eylül 2022
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.