Yabancı Para Net Genel Pozisyon/Özkaynak Standart Oranının Bankalarca Konsolide ve Konsolide Olmayan Bazda Hesaplanması ve Uygulanması Hakkında Yönetmelik’te[1] (Yönetmelik) 10 Aralık 2022 tarihli ve 32039 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan bir yönetmelik[2] ile önemli değişiklikler yapılmıştır. Söz konusu Yönetmeliğin;
- ‘Konsolide olmayan oransal sınır, hesaplama şekli ve bildirim’ başlıklı 4’üncü maddesi;
“(1) Yabancı para net genel pozisyon/özkaynak standart oranı, bankalarca, Kurulca belirlenen bildirim cetvelleri ile ikinci fıkrada belirtilen açıklamalara uygun olarak, her iş günü itibarıyla hesaplanır. Bildirim cetvellerinde yer alan tutarların Türk Lirası karşılıklarının hesaplanmasında, hesaplama tarihi itibarıyla, TFRS[3] ile Kanun uyarınca yürürlüğe girmiş düzenlemelerde belirtilen değerleme esasları uygulanır. İş günleri üzerinden hesaplanan yabancı para net genel pozisyon/özkaynak standart oranının mutlak değerlerinin haftalık basit aritmetik ortalaması yüzde beşi aşamaz.[4]
(2) Bankalar 22.06.2016 tarihli ve 29750 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Kredilerin Sınıflandırılması ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik uyarınca ayırdıkları genel karşılıklar ile özel karşılıkların tamamını Kurulca belirlenen bildirim cetvellerine ilişkin açıklamalar çerçevesinde yabancı para net genel pozisyon/özkaynak standart oranı hesaplamasına dahil eder.
(3) Yabancı para net genel pozisyon/özkaynak standart oranının hesaplanmasında bankalar para opsiyonunun nominal değeri ile delta[5] değerini çarpmak suretiyle delta eşdeğerlerini dikkate alır. Bu hesaplamada, alım opsiyonlarının alınması ve satım opsiyonlarının satılması vadeli döviz alım taahhüdü, alım opsiyonlarının satılması ve satım opsiyonlarının alınması vadeli döviz satım taahhüdü olarak değerlendirilir.
(4) Yabancı para net genel pozisyon/özkaynak standart oranının hesaplanmasında faiz tahsilatı ve ödemesi içeren türev finansal araçlarda tahsil edilen ve ödenen faizler ilgili para birimi dikkate alınarak türev finansal varlıklar ve türev finansal yükümlülükler olarak, türev finansal araçlara ilişkin anapara değişimleri ise ilgili para birimi dikkate alınarak vadeli döviz alım taahhüdü ve vadeli döviz satım taahhüdü olarak değerlendirilir.
(5) İş günleri üzerinden hesaplanan yabancı para net genel pozisyon/özkaynak standart oranlarını içerecek şekilde haftalık olarak düzenlenen bildirim cetvelleri, Kurulca belirlenen sürelerde Kuruma gönderilir.
(6) Yabancı para net genel pozisyon/özkaynak standart oranının hesaplanmasında, Bankaların Özkaynaklarına İlişkin Yönetmeliğe göre hesaplanan son dönem özkaynak tutarı dikkate alınır.”
- ‘Konsolide finansal tablolar esas alınarak hesaplanan yabancı para net genel pozisyon/özkaynak standart oranı’ başlıklı 5’inci maddesi;
“(1) Kanun uyarınca yürürlüğe konulan düzenlemelere göre ana ortaklık niteliğine sahip olan ve konsolide finansal tablo hazırlama yükümlülüğü bulunan bankalarca, konsolide yabancı para net genel pozisyon/konsolide özkaynak[6] standart oranı bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde, Kurulca belirlenen bildirim cetvelleri ile üçüncü fıkrada belirtilen açıklamalara uygun olarak, Bankaların Özkaynaklarına İlişkin Yönetmelikte belirtilen konsolide özkaynak hesaplama dönemleri itibarıyla hesaplanır. Bildirim cetvelinde yer alan tutarların Türk Lirası karşılıklarının hesaplanmasında, hesaplama tarihi itibarıyla, 4 üncü maddenin birinci fıkrasında belirtilen değerleme esasları uygulanır. Konsolide finansal tablolar esas alınarak hesaplanan yabancı para net genel pozisyon/özkaynak standart oranının mutlak değeri yüzde beşi aşamaz.
(2) Konsolide yabancı para net genel pozisyon/konsolide özkaynak standart oranı hesaplayacak bankaların, konsolidasyona tabi kredi kuruluşu ve/veya finansal kuruluş niteliğindeki ortaklıklarının tüm yabancı para aktif hesaplarını, dövize endeksli varlıklarını, vadeli döviz alım taahhütlerini, tüm yabancı para pasif hesaplarını, dövize endeksli yükümlülüklerini, vadeli döviz satım taahhütlerini Kurulca belirlenecek bildirim cetvellerinde yer alan hesaplar altında konsolide etmeleri gereklidir.
(3) Bankalar Kredilerin Sınıflandırılması ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik uyarınca ayırdıkları genel karşılıklar ile özel karşılıkların tamamını Kurulca belirlenen bildirim cetvellerine ilişkin açıklamalar çerçevesinde konsolide yabancı para net genel pozisyon/konsolide özkaynak standart oranı hesaplamasına dahil eder.
(4) Konsolide yabancı para net genel pozisyon/konsolide özkaynak standart oranının hesaplanmasında bankalar para opsiyonunun nominal değeri ile delta değerini çarpmak suretiyle delta eşdeğerlerini dikkate alır. Bu hesaplamada, alım opsiyonlarının alınması ve satım opsiyonlarının satılması vadeli döviz alım taahhüdü, alım opsiyonlarının satılması ve satım opsiyonlarının alınması vadeli döviz satım taahhüdü olarak değerlendirilir.
(5) Ana ortaklık niteliğine sahip bankalarca konsolide özkaynak hesaplama dönemleri itibarıyla hazırlanan bildirim cetvelleri hesaplama dönemini takiben Kurulca belirlenen sürelerde Kuruma gönderilir.
(6) Konsolide yabancı para net genel pozisyon/konsolide özkaynak standart oranının hesaplanmasında, Bankaların Özkaynaklarına İlişkin Yönetmeliğe göre hesaplanan son dönem konsolide özkaynak tutarı dikkate alınır.”
değiştirilmiştir.
- Aynı Yönetmeliğe ‘Standart oranlarda değişiklik yapma yetkisi’ başlıklı aşağıdaki 5/A maddesi eklenmiştir:
“(1) Kurul[7], 4 üncü maddenin birinci fıkrası ile 5 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen standart oranları dört katına kadar artırmaya veya dörtte birine kadar indirmeye yetkilidir. Standart oranların artırılmasına ilişkin uygulama Kurulun bu yönde alacağı karar tarihi itibarıyla, oranların azaltılmasına ilişkin uygulama en erken Kurulun bu yönde alacağı karar tarihini müteakip bir ay sonra yürürlüğe girer.”
Yönetmeliğin 4 ve 5’inci maddelerindeki değişiklikler 09 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girecek olup, 5/A maddesi hükmü ise Resmi Gazetede yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.
* Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıdaki tüm hatalar, kusurlar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.
[1] RG 01.11.2006/26333
[2] < https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2022/12/20221210-25.htm >
[3] Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TFRS), Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından Türkiye Muhasebe Standardı, Türkiye Finansal Raporlama Standardı, Türkiye Muhasebe Standardı Yorum ve Türkiye Finansal Raporlama Standardı Yorum adlarıyla yayımlanan standartları, ifade eder.
[4] Değişmeden önceki oran %20 idi.
[5] Delta, 23.11.2015 tarihli ve 29511 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönetmeliğin 3 üncü maddesinde tanımlanan oranı, ifade eder.
[6] Konsolide özkaynak, 05.09.2013 tarihli ve 28756 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Bankaların Özkaynaklarına İlişkin Yönetmeliğe göre hesaplanan konsolide özkaynağı, ifade eder.
[7] Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu
Yavuz Akbulak
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
• Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
• Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
• Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte),
• Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve
• Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte)
başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
• Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003),
• Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004)
ile
• Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II;
• Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021);
• Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021);
• Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021);
• Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022);
• Ticari Mevzuat Notları (2022);
• Bilimsel Araştırmalar (2022);
• Hukuki İncelemeler (2023);
• Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024);
• Hukuka Giriş (2024);
• İşletme, Pazarlama ve Hukuk Yazıları (2024),
• İnterdisipliner Çalışmalar (e-Kitap, 2025)
başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 3 bini aşkın Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.