1. Giriş
Bilindiği üzere, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 83’üncü maddesine ve 85’inci maddesinin altıncı fıkrasına dayanılarak hazırlanan Yatırımcı Tazmin Merkezi Yönetmeliği[1] (Yönetmelik) 26.08.2021 tarihi itibarıyla önemli değişiklikler yapılmış olup, bu minvalde özellikle zamanaşımına uğrayan varlıkların Yatırımcı Tazmin Merkezine (YTM) emaneten devri ve iadesine dair son durum aşağıda yer almaktadır.
2. Zamanaşımına Uğrayan Varlıkların Yatırımcı Tazmin Merkezine Emaneten Devri ve İadesinde Son Durum
2.1. Zamanaşımı
Yatırım hizmetleri ve faaliyetlerinden kaynaklanan her türlü emanet ve alacaklar ile bunlara bağlı faiz, kar payı ve diğer getiriler, hesap sahibinin yaptığı en son talep, işlem veya herhangi bir şekilde verdiği yazılı talimat tarihinden başlayarak on yıl içinde talep ve tahsil edilmemesi halinde zamanaşımına uğrar ve YTM’ye emaneten devredilir. Yetkili merciler tarafından üzerine bloke, haciz veya tedbir konulan hesaplarda zamanaşımı süresi bunların konulduğu tarihte durur. Zamanaşımı süresi, hesaptaki blokenin, haczin veya tedbirin kaldırıldığı tarihten itibaren işlemeye devam eder. Ergin olmayanlar adına açtırılan hesaplarda, zamanaşımı süresi kişinin ergin olduğu tarihte işlemeye başlar. Tedrici tasfiye, tasfiye veya iflas sürecindeki yatırım kuruluşlarının müşteri hesapları için zamanaşımı süresi tedrici tasfiye, tasfiye veya iflas kararı tarihinden itibaren işlemeye başlar. Hak sahibi tarafından tedrici tasfiye sürecinde gerçekleştirilen işlemler ve yapılan talepler zamanaşımını keser. Hesaba, hesap sahibinin iradesi bulunmaksızın faiz veya kar payı ödemesi yapılması ile hesap bakiyesinin nemalandırılması, bedelli veya bedelsiz sermaye artırımından pay aktarılması, yeni pay alma hakkı kullanım kupon giriş ve çıkışı, hesap işletim ücreti kesintisi gibi durumlar zamanaşımını kesmez. Yatırımcıların bir yatırım kuruluşu nezdinde birden fazla hesabı bulunması halinde hesaplarından birinde işlem yapılması diğer hesaplar açısından da zamanaşımını keser. Payın işlem sırasının kapalı olması zamanaşımı süresini durdurmaz.
MKK nezdindeki hesaplara, ilgili yatırım kuruluşunun tasarruf yetkisini sınırlamaya yönelik olarak hak sahipleri tarafından blokaj konulması, on yıllık zamanaşımı süresini keser ve zamanaşımı süresi hak sahibi tarafından blokajın kaldırıldığı tarih itibarıyla baştan işletilmeye başlar. Yatırım kuruluşu personeli ile telefonda görüşen kişinin kimlik tespitinin yapılarak veya ilgilinin hesap sahibi olduğuna kanaat getirilerek hesapla ilgili talep, işlem ya da talimata yönelik olarak tutulmuş ses kayıtları ilgili mevzuat gereği saklama süresi dolmuş olsa bile mevzuat hükümlerine uygun olarak ibraz edilebilir olması kaydıyla zamanaşımını keser. Yatırım kuruluşları tarafından hesap sahiplerine düzenli olarak iadeli taahhütlü mektup vasıtasıyla hesap ekstresi gönderilmesi ve iadeli taahhütlü mektup gönderisinin hak sahibi veya gönderiyi almaya yetkili kişiler tarafından teslim alınmış olması zamanaşımını keser. Şu kadar ki, gönderinin hak sahibi veya gönderiyi almaya yetkili kişiler tarafından teslim alındığının belgelendirilmesi gerekir.
2.2. Zamanaşımının ilanı
Yatırım kuruluşları, bir sonraki takvim yılı içerisinde işbu yazının 2.1. no.lu maddesi uyarınca zamanaşımına uğrayacak ve tutarı 250 Türk Lirası ve üzerinde olan emanet ve alacakların hesap sahiplerini, başvuruda bulunmadıkları takdirde hesaplarının YTM’ye emaneten devredileceği hususunda, içinde bulunulan yılın Mart ayı sonuna kadar iadeli taahhütlü mektupla uyarmak zorundadır. Burada belirlenen 250 TL’nin hesabında borsada işlem görmeyen paylar nominal değer üzerinden hesaba katılır. Burada yer verilen tutarın belirlenmesinde Kurul yetkilidir. Bir sonraki takvim yılı içerisinde zamanaşımına uğrayacak olan her türlü emanet ve alacaklar tutarına bakılmaksızın içinde bulunulan yılın Nisan ayının başından bir sonraki takvim yılı sonuna kadar liste halinde yatırım kuruluşunun kendi internet sitesinin ana sayfalarında ilan edilir. İlan edilecek listelerde emanet ve alacakların zamanaşımına uğrayacağı tarihlere yer verilir. Yatırım kuruluşu, söz konusu listelerin kendi internet sitesinde ilan edildiği hususunu, içinde bulunulan yılın Nisan ayı içerisinde, Basın İlan Kurumu listelerindeki tirajı en yüksek ilk beş gazeteden ikisinde Basın İlan Kurumu aracılığıyla ilan eder. İnternet sitelerinde ilan edilen listeler, bu maddede yer alan ilan yükümlülüklerinin yerine getirildiğine ilişkin beyan ile birlikte yatırım kuruluşlarınca içinde bulunulan yılın Mayıs ayı sonuna kadar YTM’ye gönderilir. YTM’ye gönderilecek listelerin şekil şartları ve içeriği YTM tarafından belirlenir. YTM bu listeleri içinde bulunulan yılın Temmuz ayı başından bir sonraki takvim yılı sonuna kadar konsolide edilmiş olarak kendi internet sitesinde yayımlar.
Yatırım kuruluşları nezdinde bir sonraki takvim yılı içerisinde zamanaşımına uğrayacak emanet ve alacak bulunmaması halinde; devredilecek herhangi bir emanet ve alacağın bulunmadığına ilişkin içinde bulunulan yılın Mayıs ayı sonuna kadar YTM’ye yazılı bildirim yapılır. Faaliyetleri sürekli olarak durdurulmuş olan yatırım kuruluşları nezdinde bulunan hesaplardaki emanet ve alacaklara ilişkin bu maddede yer alan yükümlülükler, emanet ve alacakların devredildiği kuruluş tarafından yerine getirilir. Hesaplardaki emanet ve alacakların devri sırasında, bunların zamanaşımına uğrayacağı tarihleri de içeren bilgiler devredilen kuruluşa liste halinde verilir. Bu emanet ve alacakların devredildiği kuruluşun bulunmaması halinde, burada yer alan yükümlülükler Takasbank tarafından yerine getirilir. Faaliyetlerinin sürekli durdurulması başvurusu sürecinde, hak sahibi hesaplarındaki emanet ve alacakların zamanaşımına uğrayacağı tarihleri de içeren bilgiler liste halinde Takasbank’a verilir. Zamanında bildirim ve ilan yükümlülükleri yerine getirilmemekle birlikte, zamanaşımı süresi dolmadan önce yatırım kuruluşu tarafından tespit edilen varlıklara ilişkin burada yer alan bildirim ve ilan yükümlülüğü ivedilikle yerine getirilir ve bir sonraki takvim yılının sonuna kadar ilan edilmeye devam edilir.
Zamanında bildirim ve ilan yükümlülükleri yerine getirilmeyen ve zamanaşımı süresi dolmuş olan varlıklar, gerekli ilan ve bildirim yükümlülüklerinin yerine getirilip getirilmediğine bakılmaksızın YTM’ye emaneten devredilir. İlan ve bildirim yükümlülüklerinin bu maddeye uygun şekilde yerine getirilmemesinden kaynaklanan her türlü hukuki ve cezai sorumluluk ilgili yatırım kuruluşundadır.
2.3. Zamanaşımına uğrayan emanet ve alacakların YTM’ye emaneten devredilmesi
Yatırım kuruluşları zamanaşımına uğramış emanet ve alacakları Takasbank ve MKK nezdindeki YTM uhdesinde yatırımcı adına açılacak hesaplara en geç zamanaşımına uğradıkları ayın sonuna kadar devreder. Yatırım kuruluşları, devrettikleri emanet ve alacaklara ilişkin, hak sahiplerinin kimlik bilgileri, adresleri ve haklarının faiz, kar payı ve diğer getirileri ile birlikte ulaştıkları tutarlar gösterilmek suretiyle düzenlenecek listeyi en geç zamanaşımına uğradıkları ayı takip eden ayın sonuna kadar içinde bulunulan takvim yılı için önceki ayları da içerecek şekilde YTM ve Takasbank’a gönderir. Zamanaşımına uğramış olan yatırım hizmetleri ve faaliyetlerinden kaynaklanan her türlü emanet ve alacaklar ile bunlara ait faiz, kar payı ve diğer getiriler için düzenlenecek liste örnekleri ve bunların hangi hesaplara yatırılacağı veya ne suretle tevdi ve teslim edileceği, YTM tarafından Birlik vasıtasıyla yatırım kuruluşlarına duyurulur.
Faaliyetleri sürekli olarak durdurulmuş olan yatırım kuruluşları nezdinde bulunan emanet ve alacaklar, bunların devredildiği kuruluş tarafından, devredilen kuruluşun bulunmaması durumunda Takasbank tarafından YTM’ye emaneten devredilir. Zamanaşımına uğradığı halde YTM’ye devredilmediği tespit edilen nakde, YTM’ye devredilmesi gerektiği tarihten itibaren işbu yazının 2.4. no.lu bölümü uyarınca ilgili dönemde elde edilmiş nema getirisi oranında faiz işletilir. İşletilen faiz tutarı Takasbank tarafından hesaplanır ve ilgili yatırım kuruluşuna bildirilerek, yatırım kuruluşundan tahsil edilir. Tahsil edilen faiz, gecikmeli olarak devredilen hesaplara oransal olarak dağıtılır.
YTM’ye emaneten devredilen sermaye piyasası araçlarından doğan bedelsiz pay iktisabı ve kar payı alma hakkı dışındaki pay sahipliği hakları, bunların YTM tarafından hak sahiplerine iadesine kadar donar. YTM, Takasbank ve MKK’nın ilgili mevzuatındaki görev ve yükümlülüklerinden muaftır. Kurulca tedrici tasfiyesinin kapatılmasına karar verilen yatırım kuruluşlarındaki müşteri emanet ve alacakları, on yıllık zamanaşımı süresinden bağımsız olarak tedrici tasfiyenin kapatılması kararının alınmasını izleyen üç ay içinde YTM’nin Takasbank ve MKK nezdinde müşteri adına açılacak hesaplarına aktarılır. Tedrici tasfiyesi kapatılan yatırım kuruluşları nezdindeki müşteri hesaplarında bulunan emanet ve alacakların saklanması, nemalandırılması ve talep halinde hak sahiplerine iade edilmesinde zamanaşımına ilişkin hükümler kıyasen uygulanır.
Kanunun geçici 3 üncü maddesinde düzenlenen Özel Fon kapsamındaki emanet ve alacaklar hariç olmak üzere, tasfiyesine veya iflasına karar verilen yatırım kuruluşu hesaplarında yer alan emanet ve alacaklar, iflasın kapandığı veya tasfiyenin sonuçlandığı tarihi takip eden altı ay içerisinde, Kanunun 46 ncı maddesinin altıncı fıkrası hükmü kapsamında, YTM’nin Takasbank ve MKK nezdinde müşteri adına açılacak hesaplarına aktarılır. Söz konusu aktarımlara konu olacak emanet ve alacakların tespitinde, iflasın kapandığı veya tasfiyenin sonuçlandığı ya da zamanaşımı süresinin dolduğu anda yatırım kuruluşu, Takasbank ve MKK’da yer alan kayıtlara göre yatırım kuruluşunun malvarlığına dahil olmayan, iflas masasına girmemiş, tasfiye sürecinde tahsil edilmemiş ve yatırım hizmetleri ve faaliyetlerinden kaynaklanan her türlü emanet ve alacaklar dikkate alınır. Emanet ve alacakların tespit edilebilmesi için gerekmesi halinde ilgisine göre tasfiye memurları, iflas dairesi veya iflas idaresinden bilgi talep edilebilir. Bu şekilde aktarılan emanet ve alacakların saklanması, nemalandırılması ve talep halinde hak sahiplerine iade edilmesinde zamanaşımına ilişkin hükümler kıyasen uygulanır. Buradaki esasların uygulanmasında, hesaplanan zamanaşımı süresi iflasın kapandığı, tasfiyenin sonuçlandığı veya tedrici tasfiyenin kapatıldığı tarihten önce dolan hesaplardaki emanet ve alacaklar, her halükarda zamanaşımı süresinin dolduğu ayın sonuna kadar YTM’nin Takasbank ve MKK nezdinde müşteri adına açılacak hesaplarına aktarılır.
2.4. Zamanaşımına uğrayan varlıkların emaneten devredilmesi sürecinde MKK ve Takasbank’ın görev ve sorumlulukları
Zamanaşımına uğrayan emanet ve alacaklardan nakitler ve kaydileştirilmemiş sermaye piyasası araçları Takasbank, kaydileştirilmiş sermaye piyasası araçları ise MKK nezdinde YTM uhdesinde hak sahibi adına açılacak hesaplarda izlenir. Hesapların açılma usul ve esasları Takasbank tarafından Kurul onayı alınmak suretiyle belirlenir ve duyurulur. Takasbank, işbu yazının 2.2. no.lu bölümü uyarınca YTM’nin internet sitesinde yayımlanan listeler kapsamında Takasbank ve MKK nezdindeki YTM hesabı altında devre konu edilecek emanet ve alacakların hak sahipleri adına hesap tanımlamaları ile ilgili iş ve işlemleri yapar ve ilgili yatırım kuruluşları ile YTM’ye bilgi verir. Takasbank nezdinde tutulan müşteri hesabındaki nakitler ve müşteri hesaplarına gelen nakit kar payları Takasbank tarafından YTM’nin tabi olduğu mevzuata uygun olarak nemalandırılır ve elde edilen nemalar ilgili hak sahiplerinin hesaplarına oransal olarak dağıtılır. Takasbank ve MKK için 28/A maddenin üçüncü fıkrası çerçevesinde ücret belirlenmesi durumunda bu ücretler yatırımcı hesabındaki nakit ve nemalardan karşılanır. Takasbank ve MKK nezdinde tutulan menkul kıymetlerin bedelsiz sermaye artırımlarına katılımı Takasbank ve MKK tarafından yerine getirilir. Nakit kar payı dağıtımlarında, kar payı bedelleri MKK nezdindeki kayıtlar dikkate alınarak, hak sahiplerinin Takasbank’ta yer alan hesaplarına aktarılır. Takasbank ve MKK tarafından üçer aylık dönemler itibarıyla YTM’nin belirlediği usuller ve içerikte hazırlanan rapor üç aylık dönemi izleyen ayın ilk iki haftası içinde YTM’ye gönderilir. Zamanaşımına uğrayan emanet ve alacakların gerek Takasbank gerekse MKK nezdindeki hesaplara emaneten devredilmesine ilişkin olarak hesap tanımlamalarının yapılması, yatırım kuruluşlarına ve YTM’ye bildirilmesi, Takasbank ve MKK için 28/A maddenin üçüncü fıkrasına göre ücret belirlenmesi durumunda bu ücretlerin hak sahibinin hesabındaki nakit ve nemalardan karşılanmak suretiyle ödenmesi, hesaplardaki emanet ve alacakların YTM’ye raporlanması, YTM’nin iade ve diğer taleplerinin yerine getirilmesine yönelik işlemler Takasbank tarafından yürütülür.
2.5. Zamanaşımına uğrayan varlıkların iadesi için başvuru şekli
İşbu yazının 2.1. no.lu bölümü kapsamında YTM’ye devredilen emanet ve alacakların hak sahiplerinin başvurması halinde, sermaye piyasası araçları Takasbank ve MKK nezdindeki hesaplarda bulunan bakiyeler üzerinden; nakitler ise işbu yazının 2.4. no.lu bölümü uyarınca dağıtılan nema tutarı ile birlikte, başvuran hak sahiplerine iade edilir. Bu kapsamda iade talep eden hak sahipleri veya noter onaylı vekaletname ibraz eden vekili tarafından, anılan Yönetmeliğin yürürlük tarihinden itibaren iadeli taahhütlü posta yolu ile veya özel şirketler aracılığıyla imza karşılığı teslim suretiyle YTM’nin merkez adresine başvurulması zorunludur. YTM’ye iletilecek başvuru dilekçesinin ekinde aşağıdaki belgelerin bulunması zorunludur:
a) Gerçek kişi hak sahipleri için;
1) Hak sahibinin vatandaşlık numarasını içeren resmi kimlik belgesi veya pasaportunun fotokopisi, mirasçı ise mirasçılık belgesi.
2) Yerleşim yeri adresi ve diğer iletişim bilgileri.
3) İadenin yapılacağı hesap bilgileri.
b) Tüzel kişi hak sahipleri için, (a) bendinin (2) ve (3) numaralı alt bendindeki belgelere ek olarak;
1) Tüzel kişiliğin tam unvanı ile vergi ve Merkezi Sicil Kayıt Numarası ve/veya ticaret sicil numarası.
2) Tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili kişi veya kişilerin vatandaşlık numarasını içeren resmi kimlik belgesi fotokopisi.
3) Kayıtlı bulunduğu veya tescil edildiği resmi merciden alınmış tüzel kişiyi temsil ve ilzama yetkili kişileri gösterir yeni tarihli yetki ve faaliyet belgesi.
2.6. Zamanaşımına uğrayan varlıkların iade başvurularının sonuçlandırılması ve iadelerin gerçekleştirilmesi
İşbu yazının 2.5. no.lu bölümünde belirtilen başvuru şartlarını yerine getiren ve başvurusuna konu olan hesapta hak sahibi olduğu YTM tarafından teyit edilen hesap sahibinin Takasbank ve MKK nezdindeki YTM hesabında tutulan sermaye piyasası araçları ile iade tarihine kadar aktarılmış bedelsiz payları aynen; Takasbank nezdindeki YTM hesabında tutulan nakitleri ise, iade tarihine kadar işbu yazının 2.4. no.lu bölümü uyarınca aktarılmış nema tutarı ile birlikte nakit olarak, hesap sahibi tarafından bildirilen hesaplara aktarılır. Takasbank ve/veya MKK nezdindeki bu emanet ve alacakların hesap sahiplerinin bildirdikleri hesaplara aktarımı, YTM’nin talimatı üzerine, Takasbank tarafından talimatın iletildiği ayın sonuna kadar yapılır. Aktarım tarihinin resmi tatil ve/veya hafta sonuna tekabül etmesi durumunda ödeme tarihi, ilgili günü takip eden ilk iş günüdür. Zamanaşımına uğrayan emanet ve alacakların YTM’ye devri, yönetilmesi, saklanması, nemalandırılması, bunlarla ilgili taleplerin yerine getirilmesi ve hak sahiplerine iadesi kapsamında MKK ve Takasbank tarafından yürütülen hizmetler için YTM tarafından herhangi bir ücret ödenmez. Bu iş ve işlemler için MKK ve Takasbank tarafından hak sahiplerine ait nakit ve nemalardan karşılanmak suretiyle ücret alınması Kurul onayına tabidir. Bu kapsamda YTM tarafından düzenlenecek kağıtlar Kanunun 83 üncü maddesinin altıncı fıkrası gereği damga vergisinden müstesnadır.
2.7. Faaliyetleri durdurulmuş olan yatırım kuruluşları açısından zamanaşımı süresinin tespiti
Söz konusu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce, faaliyetleri sürekli olarak durdurulmuş ve hesapları başka bir kuruluşa devredilmiş olan yatırım kuruluşlarının hesaplarındaki emanet ve alacakların zamanaşımına uğrayacağı tarihlerin tespit edilememesi durumunda, zamanaşımı süresinin tespitinde devir tarihi esas alınır. Bu hükmün yürürlüğe girdiği tarihten önce faaliyetleri sürekli durdurulmuş ve hesapları başka bir yatırım kuruluşuna devredilmemiş olan yatırım kuruluşlarının Takasbank ve MKK nezdinde blokeli olarak tutulan müşteri emanet ve alacaklarına ilişkin son işlem tarihlerinin Takasbank ve/veya MKK nezdinde bulunmaması halinde, zamanaşımı süresinin tespitinde bu yatırım kuruluşlarının faaliyetlerinin sürekli durdurulduğu tarihler esas alınır. Bu kapsamdaki emanet ve alacaklardan;
a) On yıllık zamanaşımı süresi 22.04.2021 tarihinden önce dolmuş olanlar Kanunun 83 üncü maddesinin dördüncü fıkrasının değişiklikten önceki hükmü ve bu hükme dayanılarak hazırlanan yönetmelik hükümlerince YTM’ye gelir kaydedilir.
b) On yıllık zamanaşımı süresi 22.04.2021 tarihi ve sonrasında dolmuş olanlar ise işbu yazının 3 no.lu bölümü kapsamında YTM’ye emaneten devredilir.
Bu kapsamda yapılacak devir öncesinde, hak sahibi adres bilgilerinin Takasbank ve/veya MKK nezdinde bulunmaması halinde, iadeli taahhütlü mektup gönderim yükümlülüğünün yerine getirilmesi şartı aranmaz. Bu hükmün yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla Kanunun yürürlük tarihi öncesinde faaliyetleri geçici olarak durdurulmuş olan yatırım kuruluşlarının müşterileri tarafından talep edilmeyen emanet ve alacakların zamanaşımı kapsamında devrine ilişkin bu maddenin ikinci ve üçüncü fıkraları hükümleri uygulanır. YTM’ye aktarılan emanet ve alacaklar da 28 ve 28/A maddelerinde belirlenen esaslar kapsamında hak sahiplerine talepleri üzerine iade edilir.
2.8. 22.04.2021 tarihi öncesinde zamanaşımı süresi dolan emanet ve alacakların tabi olacağı mevzuat
7316 sayılı Kanunun 12 nci maddesi ile değiştirilen Kanunun 83 üncü maddesinin dördüncü fıkrasının[2] yürürlüğünden önce on yıllık zamanaşımı süresi dolan emanet ve alacaklar hakkında, bunların YTM’ye devredilip edilmediğine bakılmaksızın, mezkûr Yönetmelik hükümleri değil, Kanunun 83 üncü maddesinin dördüncü fıkrasının değişiklikten önceki hükmü ve bu hükme dayanılarak hazırlanan yönetmelik hükümleri uygulanır. Bu emanet ve alacaklar, 28 ve 28/A maddelerinde belirlenen esaslar kapsamında hak sahibine iade edilmez. 22.04.2021 tarihinden önce zamanaşımına uğradığı halde yatırım kuruluşları tarafından YTM’ye devredilmediği tespit edilen nakit emanet ve alacaklara, YTM’ye devredilmesi gerektiği tarihten itibaren 6183 sayılı Kanun kapsamındaki alacaklara uygulanan gecikme zammı oranında faiz işletilir.
2.9. 22.04.2021-31.12.2021 tarih aralığındaki zamanaşımı devirlerinin yerine getirilmesi
22.04.2021 ila 31.12.2021 tarihleri arasında zamanaşımına uğrayan emanet ve alacaklarla ilgili olarak işbu yazının 2.3. ve 2.4. no.lu bölümleri kapsamındaki hesapların tanımlanması işlemleri 31.12.2021 tarihine kadar yapılır. Anılan devirlerin yapılması ve hesapların tanımlanması işlemleri tamamlanana kadar, yatırım kuruluşlarının hesaplarında izlenen zamanaşımına uğramış emanet ve alacaklar, zamanaşımı tarihinden itibaren işbu yazının 2.4. no.lu bölümü kapsamında yatırım kuruluşlarınca nemalandırılır.
3. Sonuç
Yapılan son değişiklikler sonrasında;
- Zaman aşımına uğrayan her türlü emanet ve alacaklar, Yatırımcı Tazmin Merkezi’ne gelir olarak kaydedilmeyecek, bunun yerine emaneten devralınacaktır. Bu meyanda YTM, emanet ve alacaklardan kaynaklanan hakların kullanımı ve iadesine ilişkin işlemleri yürütecektir.
- Yatırım hizmetleri ve faaliyetlerinden kaynaklanan her türlü emanet ve alacaklar ile bunlara bağlı faiz, kar payı ve diğer getiriler, hesap sahibinin yaptığı en son talep, işlem veya herhangi bir şekilde verdiği yazılı talimat tarihinden başlayarak 10 yıl içinde talep ve tahsil edilmemesi halinde zaman aşımına uğrayacak ve YTM’ye emaneten devredilecektir (Daha önce zaman aşımına uğrayan her türlü emanet ve alacaklar, Yatırımcı Tazmin Merkezi’ne gelir olarak kaydediliyordu).
- YTM’nin, zaman aşımına uğramış emanet ve alacaklar üzerinde tek hak sahibi konumu ortadan kalkarken, zaman aşımına uğrayan varlıkların emaneten devredilmesi sürecinde MKK ve Takasbank’ın görev ve sorumlulukları da belirlenmiştir.
- Hesaplar için alt sınır 100 Türk lirasından 250 Türk lirasına yükseltilmiştir.
- YTM’nin görev ve yetkilerinde yapılan düzenleme gereği, zaman aşımına uğrayan emanet ve alacakların devredilmesi, iadesi, bunlar için başvuru şekli gibi alt maddelerde de değişikliğe gidilmiştir. Bu kapsamda YTM’nin gelirlerini oluşturan maddelerden “Yatırımcı Tazmin Merkezi’ne intikal eden sermaye piyasası araçlarının satışından elde edilen gelirler” çıkarılırken, merkezin mal varlığının kullanım esaslarına ilişkin maddeye “Yatırımcı Tazmin Merkezi’ne emaneten devrolunan emanet ve alacaklara ilişkin tedbir, haciz ve benzeri her türlü idari ve adli talepler Yatırımcı Tazmin Merkezi tarafından Takasbank’a bildirilerek yerine getirilir.” ifadesi eklenmiştir.
- Yapılan düzenlemeyle, zaman aşımına uğrayan varlıkların iade başvurularının sonuçlandırılması ve iadelerin gerçekleştirilmesine ilişkin de hüküm eklenmiş; 22 Nisan 2021 öncesinde zaman aşımı süresi dolan emanet ve alacakların tabi olacağı mevzuat ile 22 Nisan 2021’den yılsonuna kadar olan süre için zaman aşımı devirlerinin yerine getirilmesine yönelik iki ayrı geçici maddeye de yeni yönetmelikte yer verilmiştir.
KAYNAKLAR
Mevzuat
Sermaye Piyasası Kanunu, Kanun Numarası: 6362, Kabul Tarihi: 06.12.2012, RG 30.12.2012/28513
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Kanun Numarası: 7316, Kabul Tarihi: 15.04.2021, RG 22.04.2021/31462
Yatırımcı Tazmin Merkezi Yönetmeliği, RG 27.02.2015/29280
Yatırımcı Tazmin Merkezi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, RG 26.08.2021/31580
* Bu yazıda yer alan görüşler yazarına ait olup çalıştığı kurumu bağlamaz, yazarın çalıştığı kurum veya göreviyle ilişki kurulmak suretiyle kullanılamaz. Yazıda yer alan tüm hatalar, noksanlıklar ve eksiklikler yazarına aittir.
[1] Yönetmeliğin uygulamasında;
– Birlik: Türkiye Sermaye Piyasaları Birliğini,
– Kanun: 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununu,
– Kurul/SPK: Sermaye Piyasası Kurulunu,
– MKK: Merkezi Kayıt Kuruluşu Anonim Şirketini,
– Özel Fon: Kanunun geçici 3 üncü maddesi kapsamında, 18.12.1999 tarihinden önce, Kurulca tüm yetki belgeleri iptal edilen aracı kurumların yatırımcılarının sermaye piyasası faaliyetlerinden doğan alacaklarının kısmen ödenmesini teminen kurulan fonu,
– Takasbank: İstanbul Takas ve Saklama Bankası Anonim Şirketini,
– TL: Türk lirasını,
– Yatırım kuruluşu: Kanunun 3 üncü maddesinde tanımlanan yatırım kuruluşunu,
– YTM: Yatırımcı Tazmin Merkezini
ifade eder.
[2] Anılan hükmün değişiklik sonrasındaki yeni şekli şöyledir: “(4) (Değişik: 15.4.2021 tarihli ve 7316 sayılı sayılı Kanunun 12 nci maddesi ile) Yatırım hizmetleri ve faaliyetlerinden kaynaklanan her türlü emanet ve alacak, hesap sahibinin yaptığı en son talep, işlem veya herhangi bir şekilde verdiği yazılı talimat tarihinden başlayarak on yıl içinde talep ve tahsil edilmemesi halinde YTM’ye emaneten devredilir. YTM’ye devredilen sermaye piyasası araçlarından doğan bedelsiz pay iktisabı ve kar payı alma hakkı dışındaki pay sahipliği hakları, bunların YTM tarafından hak sahiplerine iadesine kadar donar. Bu emanet ve alacakların devri, izlenmesi, bu emanet ve alacaklardan kaynaklanan hakların kullanımı ile başvuran hak sahiplerine iadesine ilişkin usul ve esaslar Kurulca belirlenir. Şu kadar ki, bu fıkrada değişiklik yapan Kanunun yayımlandığı tarihten önce YTM’ye gelir kaydedilen tutarlar iade edilmez.”
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’e yakın Telif Makale ve Yazı ile Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak vazgeçilmez ilkesidir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.