Birleşme ve satın almalar (mergers and acquisitions), bir şirketin büyüme yörüngesini önemli ölçüde etkileyebilecek stratejik iş hamleleridir. İster pazar payını genişletmek, ister operasyonları çeşitlendirmek veya rekabet avantajı elde etmek olsun, birleşme ve satın alma faaliyeti gelişmek isteyen işletmeler için popüler bir yol olmaya devam etmektedir. Ancak süreç karmaşık olabilir ve çeşitli yasal, finansal ve operasyonel unsurlar devreye girebilir. Birleşme ve satın almayı düşünen Birleşik Krallık işletmeleri için, bu temel bileşenleri anlamak sorunsuz ve başarılı bir işlem için olmazsa olmazdır.
- Birleşme ve Satın Alma İşlemi
Birleşme ile satın alma arasındaki ayrımı anlamak, böyle bir işlemi düşünen işletmeler için ilk adımdır.
- Birleşme (merger): Birleşmede, iki şirket tek bir yeni varlık oluşturmak için bir araya gelir. Bu genellikle, yaklaşık olarak aynı büyüklükteki iki şirketin daha rekabetçi veya daha büyük bir organizasyon yaratmak için güçlerini birleştirmesini içerir. Birleşmeler genellikle paylaşılan liderlik ve sorumluluklarla bir ortaklık olarak görülür.
- Satın alma (acquisition): Bir şirket başka bir şirketi satın aldığında satın alma (işlemi) gerçekleşir. Satın alınan şirket orijinal ticaret unvanıyla/işletme adıyla faaliyet göstermeye devam edebilir veya satın alan şirket tarafından tamamen emilebilir. Bu durumda, satın alan şirket genellikle kontrolü elinde tutar ve satın alınan şirket bağımsız kimliğini kaybedebilir.
Her iki yol da büyümeyi hedeflese de, bilhassa liderlik, organizasyon yapısı ve bütünleşme açısından farklı dinamikler ve zorluklar sunarlar.
- Birleşme ve Devralmaların Birleşik Krallık’ta Popüler Olma Nedeni
Birleşmeler ve satın almalar birçok Birleşik Krallık şirketi için stratejik bir tercih olmaya devam etmekte olup bunun iyi bir nedeni vardır. İşte bazı temel avantajlar:
- Büyüme ve pazar genişlemesi (growth and market expansion): Bir satın alma yoluyla, işletmeler hızla yeni pazarlara girebilir veya yeni müşterilere erişebilir. Birleşmeler için, bu birleşim genellikle daha büyük bir pazar payıyla sonuçlanır ve işletmenin ayak izini daha etkili bir şekilde genişletmesini sağlar.
- Rekabet avantajı (competitive advantage): Birleşme ve satın alma faaliyeti, işletmelerin yeni teknolojilere, uzmanlığa ve kaynaklara erişmesine yardımcı olur. Bu erişim, yeniliği teşvik edebilir, operasyonları düzene sokabilir ve şirketin rekabetçi konumunu geliştirebilir.
- Maliyet verimliliği (cost efficiency): Birleşme ve devralmaların başlıca nedenlerinden biri maliyet azaltımıdır. Daha büyük şirketler ölçek ekonomisi elde edebilir, kaynakları birleştirebilir, operasyonel maliyetleri düşürebilir ve genel verimliliği artırabilir.
- Birleşik Krallık İşletmeleri İçin Önemli Hususlar
- Durum tespiti (due diligence): Birleşme ve devralma düşünülürken kapsamlı bir durum tespiti kritik öneme sahiptir. Bu süreç, satın alınan veya birleştirilen şirketin finansal tabloları, yasal yükümlülükleri, iş operasyonları, çalışan yapıları ve piyasa konumunun ayrıntılı bir incelemesini içerir. Şirketler, işlemden sonra ortaya çıkabilecek olası riskleri (finansal, itibar veya düzenleyici) belirlemek için ekstra dikkat göstermelidir. Bu süreç, işletmelerin sürprizlerden kaçınmasına yardımcı olur ve ilerlemeden önce tüm olası yükümlülüklerin ele alınmasını sağlar.
- Yasal durumlar (legal implications): Birleşmeler ve satın almalar, yasal çerçevelerin net bir şekilde anlaşılmasını gerektiren karmaşık işlemlerdir. Birleşik Krallık’ta, birleşme ve devralmalar, özellikle anlaşma piyasa rekabetini etkileyebilecekse, Rekabet ve Piyasalar Kurumu (Competition and Markets Authority) gibi otoritelerden düzenleyici onay gerektirebilir. Hukuk danışmanları, şartların müzakere edilmesi, sözleşmelerin hazırlanması ve şirketler hukuku, iş hukuku ve rekabet hukuku dâhil olmak üzere Birleşik Krallık yasalarına uyumun sağlanmasında hayati öneme sahiptir. Buna ek olarak, birleşme ve devralmalar ile ilgili Birleşik Krallık hukuku, işlem sırasında dikkatlice yönetilmesi gereken çalışanların, hissedarların ve alacaklıların haklarını korumak için belirli prosedürleri içerir.
- Değerleme (valuation): Bir işletmenin değerini doğru bir şekilde belirlemek, birleşme ve satın alma sürecinin kritik bir parçasıdır. Değeri fazla veya az tahmin etmek, finansal kayıplara, kaçırılan fırsatlara veya bir taraf için adil olmayan bir anlaşmaya yol açabilir. Değerleme, piyasa koşulları, finansal performans, varlık değerleri ve gelecekteki potansiyel dâhil olmak üzere çeşitli faktörlere bağlıdır. Profesyonel değerleme uzmanları, işletmelerin adil ve dengeli bir fiyata ulaşmasını sağlamada kilit rol oynar.
- Kültürel bütünleşme (cultural integration): Kültürel bütünleşme bir birleşmenin başarısını sağlayabilir veya bozabilir. Bir birleşmenin işe yaraması için her iki kuruluşun da temel değerler, iş hedefleri ve çalışma uygulamaları konusunda aynı fikirde olması gerekir. İki şirket arasında belirgin kültürel farklılıklar olduğunda zorluklar ortaya çıkar. Sorunsuz bütünleşmeyi/uyumu kolaylaştırmak için açık iletişimi, eğitimi ve liderliği teşvik etmek, birleşmenin uyumlu, işbirlikçi bir çalışma ortamı yaratmasını sağlamak için çok önemlidir.
- Anlaşmanın finansmanı (financing the deal): Finansman, genellikle birleşme ve devralmaların en çok tartışılan yönlerinden biridir. İşletmelerin anlaşmayı yapılandırmanın en iyi yolunu belirlemeleri gerekir: nakit, borç veya öz sermaye ile finanse edilip edilmeyeceği. Bu kararın şirketin finansal istikrarı üzerinde uzun vadeli sonuçları vardır ve dikkatli bir şekilde ele alınmalıdır. Birçok işletme borç finansmanını tercih eder, ancak bunun kendine özgü riskleri vardır. Anlaşma uygun şekilde finanse edilmezse, birleşik şirket kârlılığı ve büyümeyi sürdürmekte zorlanabilir.
- Birleşme ve Satın Almaların Birleşik Krallık İşletmelerini Etkileme Yönleri
- Düzenleyici inceleme (regulatory scrutiny): Birleşme veya satın almanın ölçeğine bağlı olarak, Birleşik Krallık’taki düzenleyici otoriteler, örneğin Rekabet ve Piyasalar Kurumu, piyasada adil rekabeti sağlamak için anlaşmayı gözden geçirmek zorunda kalabilir. İşlemin rekabeti azaltması muhtemel görülürse, anlaşma engellenebilir veya değiştirilebilir.
- Vergi sorunları (tax considerations): Birleşme ve devralma, işletmelerin ele alması gereken önemli vergisel etkiler taşır. Bunlara sermaye kazançları, Katma Değer Vergisi, Damga Vergisi ve vergi yükümlülükleri ile ilgili sorunlar dâhil olabilir. İşletmeler, varlıkların ve yükümlülüklerin vergisel etkilerini ve işlemin anlaşma sonrası yapıyı nasıl etkileyeceğini göz önünde bulundurmalıdır. Bu sorunların üstesinden gelmek, beklenmedik vergi yüklerinden kaçınmak için dikkatli planlama ve uzman tavsiyesi gerektirir.
- Çalışan etkisi (employee impact): Birleşme ve satın almalar genellikle işgücü yapısındaki değişikliklerle birlikte gelir. Terfiler ve beceri geliştirme gibi personel için fırsatlar olsa da, işten çıkarmalar veya yeniden yapılandırmalar da olabilir. Bu değişiklikleri adil bir şekilde, açık iletişim ve çalışanların haklarının dikkate alınmasıyla ele almak, moralin korunması ve yasal anlaşmazlıklardan kaçınılması için yaşamsal önem taşır.
- Marka ve müşteri sadakati (brand and customer loyalty): Bir satın alma veya birleşme gerçekleştiğinde, şirketin markası, müşteri tabanı ve tedarikçi ilişkileri etkilenebilir. Değişimin faydalarını iletirken müşteri sadakatini koruyan net bir marka stratejisi geliştirmek esastır. İyi yönetilen bir bütünleşme planı, geçiş boyunca müşterileri meşgul ve sadık tutabilir.
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.