Evden çalışmak (working from home) harika bir şey de, verginin istenmeyen etkileri ne olacak? Geçen yıl Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) tam zamanlı çalışanların (full-time employees) %13’ü[1] (yüzde 13) evden, %28’i ise hibrit modelden çalıştı. Birçoğu işverenlerinin bulunduğu eyaletten farklı bir eyalette çalışıyordu. Bu, bu yılki beyan döneminde (filing season) karmaşık gelir vergisi durumlarıyla karşı karşıya kalacak olan milyonlarca Amerikalı anlamına geliyor ki; hatta bazıları iki kez vergilendirilecektir.
1. Gelir Nerede Vergilendirilir?
Genel olarak gelir, yaşadığınız ve çalıştığınız yerde vergilendirilebilir. Bunlar aynı eyaletteyse (genellikle uzak ve yüz yüze çalışanlarda olduğu gibi) o zaman vergilendirileceğiniz yer burasıdır. Ancak iki farklı eyalette yaşıyor ve çalışıyorsanız (örneğin, New Jersey’de yaşıyorsanız ve iş için New York’a gidip geliyorsanız) her ikisinde de vergi ödeyebilirsiniz.
Neyse ki, gelir vergisi terettüp eden her eyalet, başka bir eyalete ödenen vergiler için kredi imkânı sunuyor. İşin püf noktası şudur: kendi eyaletinizde bu gelir için ödediğiniz tutarı aşmayacaktır. Dolayısıyla, geliriniz çifte vergilendirilmez, ancak ikinci eyalette daha yüksek gelir vergisi oranları varsa, yalnızca kendi eyaletinizde çalıştığınız duruma göre daha fazla ödersiniz.
2. Çifte Vergilendirilme (Double Taxed) Ne Zaman Olur?
Beş eyalet, uzaktan çalışsalar ve eyalete hiç ayak basmasalar bile, işverenlerinin ofisinin bulunduğu yerde vergi terettüp eder. Buna ‘işverene kolaylık kuralı’ (convenience of the employer rule) denir ve Connecticut, Delaware, Nebraska, New York ve Pensilvanya bu kurala sahip olup, ayrıntılar konusunda farklılık gösterirler.
İşvereniniz bu eyaletlerden birinde bulunuyorsa, ancak size kolaylık sağlamak için başka bir yerde çalışıyorsanız (işvereninizin gerektirdiği için değil), o zaman hem yaşadığınız ve çalıştığınız eyalette hem de işvereninizin bulunduğu eyalette mahsup kredisi olmadan gelir vergisi ödeyebilirsiniz.
Örneğin, şirketinizin merkezinin New York’ta olduğunu ancak Kaliforniya’da uzaktan çalıştığınızı varsayalım. Kaliforniya’da yaşadığınız ve çalıştığınız için eyalet sizden orada kazandığınız gelir üzerinden vergi ödemenizi bekler. Ancak New York’un bir uygunluk kuralı olduğundan, aynı zamanda New York merkezli şirketiniz aracılığıyla kazandığınız gelir üzerinden de vergi ödemenizi bekler ki; böylece her iki eyalete de gelir vergisi ödersiniz.
3. Eyalet Sınırlarını Geçerek (across state lines) Gidip Gelme Durumunda Ne Olur?
Eyalet sınırları arasında gidip gelen hibrit veya ofis içi çalışanlar (hybrid or in-office workers) için vergilendirme dönemi baş ağrısına neden olabilir. Bir eyalette yaşamak ve yalnızca başka bir eyalette çalışmak, iki gelir vergisi beyannamesi vermeniz ve bir kredi almanız gerektiği anlamına gelirken; iş günlerinizi farklı eyaletler arasında bölmek, her eyalette çalışılan zamanla orantılı olarak vergi borcunuz olduğu anlamına gelir. Bunu hesaplamak ise kafa karıştırıcı olabilir.
Neyse ki bir çözüm mevcuttur: eyaletlerin karşılıklılık anlaşmaları (state reciprocity agreements). Bu anlaşmalara göre komşu eyaletler, sınır ötesi işçileri yalnızca yaşadıkları eyaletlerde vergilendirmeye karar vermektedir. Şu anda 16 eyalette ve Columbia Bölgesi’nde 30 karşılıklı anlaşma bulunmaktadır.
Karşılıklılık anlaşmaları yalnızca çalışanlara fayda sağlamakla kalmaz, aynı zamanda eyaletlerin kendileri için de faydalıdır. Daha yüksek vergi uygulayan eyaletler (higher-tax states) iş fırsatlarını koruyabilirken, daha düşük vergi uygulayan eyaletler (lower-tax states) sakinleri çekebilir ve her ikisi de vergi mükellefleri için daha kolay yönetimden ve daha düşük uyum maliyetlerinden yararlanabilir.
Uzaktan ve hibrit çalışma düzenlemeleri ABD ekonomisini modernleştirmekte olup; eyalet politika yapıcıları vergi yasalarını bununla modernize etmelidir.
[1] < https://www.forbes.com/advisor/business/remote-work-statistics/ >
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.