Başkalarına vergi reformunun karmaşık bir yapboz bulmacasını birleştirmeye benzediğini sık sık söylerim. Aklınızda son görüntü olsa da, çeşitli parçaların nasıl bir araya geldiğinden emin değilsiniz. Bulmacayı ortada mı yapmalısınız yoksa kenarlara odaklanıp ortada mı ilerlemelisiniz? Ya bir parça eksikse? Neredeyse tamamlanmış bir bulmaca hiç bulmaca olmamasından daha mı iyidir?
1. Potansiyel Bir Vergi Reformu Planının Bileşenlerine Daha Yakından Bakmak
Bildiğiniz gibi, 2025 vergi reformu yılı ve birçok hareketli parça var. İşte bazı temel unsurlara daha yakından bir bakış.
1.1. Tarife değişiklikleri
İlk parça, açıkça 20 Ocak Pazartesi günü göreve başlayan Başkan Trump’dır. Başkan Trump, göreve başlama konuşmasında “vatandaşlarımızı zenginleştirmek için yabancı ülkelere tarife ve vergi koymayı” vadetti. Bunu başarmak için Başkan, bir Dış Gelir Servisi (External Revenue Service) kuracak. Tarifelerin bu yıl önemli vergi reformu hükümlerini ödemeye yardımcı olmak için önemli bir rol oynayacağını öngörüyorum.
1.2. Vergi Kesintileri ve İstihdam Yasası’nın genişletilmesi
Başkan Trump ayrıca bulmacanın ikinci parçası olan Vergi Kesintileri ve İstihdam Yasası’nı (Tax Cuts and Jobs Act) uzatmaya ilgi duyduğunu belirtmiştir. 22 Aralık 2017 tarihinde yürürlüğe giren Vergi Kesintileri ve İstihdam Yasası, 1986 tarihli Vergi Reformu Yasası’ndan bu yana en büyük vergi mevzuatıydı. Eğer siz de benim gibiyseniz, o yasa tasarısının kabul edildiği zaman tam olarak nerede olduğunuzu hatırlarsınız.
Diğer şeylerin yanı sıra, Vergi Kesintileri ve İstihdam Yasası ile yeni solo gelir vergisi oranları ve dilimleri getirilmiş, standart vergi kesintileri artırılmış, eyalet ve yerel vergi kesintisi (state and local tax deduction) sınırlanmış ve karmaşık nitelikli işletme geliri kesintisi (qualified business income deduction) oluşturulmuştur. Önemli olan, bu vergi indirimlerinin çoğunun yakında sona ermesinin planlanmasıdır ve bu da Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Kongresi’ni bu yıl harekete geçmeye zorlamıştır.
1.3. Kongre’den çözümler
Ve bu bizi bulmacanın üçüncü parçasına getiriyor: Kongre. Temsilciler Meclisi Usul ve Yöntemler Komitesi (The House Ways and Means Committee), yaklaşan Vergi Kesintileri ve İstihdam Yasası’nın sona ermesine yönelik çözümler için çoktan beyin fırtınası yapmıştır. Genel olarak, anılan Komite Vergi Kesintileri ve İstihdam Yasası’nın yürürlüğünü uzatmak istiyor, ancak bunu yapmak maliyetli olacaktır. Bu nedenle, söz konusu Komite aşağıdaki fikirleri (diğerlerinin yanı sıra) ortaya atmıştır:
- Enflasyonun Azaltılması Yasası ile oluşturulan yeşil enerji vergi indirimlerinin kaldırılması;
- Eyalet ve yerel vergi sınırının uzatılması, ancak evli çiftler için iki katına çıkarılması;
- Ev ipotek faiz indiriminin kaldırılması (veya tavanın düşürülmesi);
- Eğitim ile ilgili bazı vergi kredilerinin kaldırılması ve
- Enflasyonu Azaltma Yasası ile kurumlara uygulanan alternatif asgari verginin kaldırılması.
Kongre ayrıca araştırma ve geliştirme maliyetlerinin tam giderleştirilmesini geri getirmeyi ve kurumlar vergisi oranını yüzde 21’den yüzde 15’e düşürmeyi düşünüyor. Başkan Trump, kampanyası sırasında bahşiş gelirleri, fazla mesai ücretleri ve Sosyal Güvenlik yardımları üzerindeki vergileri ortadan kaldırmaktan da bahsetmiş olup, bu nedenle Kongre bunları da ele alacaktır.[1]
1.4. Uzlaştırma tasarıları
Vergi reformu bulmacasının dördüncü parçası uzlaştırma sürecidir. Burada bütçeyle ilgili bir yasa tasarısı ABD Senatosu’nda basit çoğunlukla (normal 60 oy yerine) geçirilebilir. Ancak, koşullar vardır. Uzlaştırma kapsamında Senato’da engelleme (filibuster) yoktur ve önerilen yasa 10 yıllık bir pencerenin dışındaki yıllarda açığı artıramaz. Hafızanızı tazelemek için, hem Uygun Fiyatlı Bakım Yasası (Affordable Care Act) hem de Vergi Kesintileri ve İstihdam Yasası uzlaştırma yoluyla geçmiştir. Bu yıl büyük bir vergi reformunun gerçekleşmesi için uzlaştırma sürecinin gerekli olacağı neredeyse kesindir.
Ancak Cumhuriyetçiler arasında sınır mevzuatı ve Vergi Kesintileri ve İstihdam Yasası’nın uzatılmasının tek bir uzlaştırma tasarısında birleştirilip birleştirilmemesi konusunda fikir ayrılığı olabilir. Kongre’nin bu yıl 2025 ve 2026 mali yıl bütçeleri kapsamında iki uzlaştırma tasarısı geçirme seçeneğine sahip olduğunu belirtmek önemlidir. Başkan Trump tek bir tasarı yaklaşımını tercih ettiğini belirtmiş olup bunun nasıl sonuçlanacağını göreceğiz.
1.5. Vergi tasarısı zaman çizelgeleri
Bulmacamızın beşinci parçası zamanlamadır. Yasa tasarısı ne zaman geçecek? Bu, vergi uygulayıcıları için her zaman milyon dolarlık bir sorudur. Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson’ın (R-LA) Meclis’in Şubat sonuna kadar bir bütçe kararı ve Paskalya’dan önce bir uzlaştırma paketi kabul etmesini istediği bildirilmiştir. Vergi reformu bulmacasının çeşitli parçaları göz önüne alındığında, bu oldukça iddialı bir zaman çizelgesi gibi görünüyor.
Bir kristal kürem olmasa da, zamanlamanın Vergi Kesintileri ve İstihdam Yasası’nınkine benzer olabileceğine inanıyorum. O yasa tasarısı için bütçe kararı Ekim 2017’de kabul edilmiştir. Temsilciler Meclisi, Vergi Kesintileri ve İstihdam Yasası’nın kendi versiyonunu Kasım 2017’de kabul etmiştir. Aralık ayında, Senato değiştirilmiş bir versiyonu onaylamış ve nihai yasa tasarısı 22 Aralık 2017 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bence bu yıl da benzer bir zaman çizelgesi görebiliriz.
2. Vergi Reformu 2025 Yılında Gelişen Bir Süreç Olacaktır
Bu yıl vergi reformu hızlanırken, bulmacamızın parçalarının nasıl bir araya geleceğini görmek ilginç olacaktır. Lobiciler ve özel çıkar grupları gibi başka parçalar da var, ancak onları başka bir güne saklayalım.
[1] Komite tarafından değerlendirilen olası vergi reformu hükümlerinin kapsamlı bir listesi için bkz.
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.