2024 Yaz Olimpiyatları devam ediyor, milyarlarca insanın dikkatini çekiyor ve binlerce yıl öncesine dayanan bir geleneği sürdürüyor. Ama binlerce yıl önce ortaya çıkan ve daha da fazla insanı etkileyen başka ne bilir misiniz? Vergiler.
Ve vergiler Olimpiyatları da etkiliyor. Bu yazıda, Olimpiyatçıların ve tribünlerden bu oyunları izleyenlerin nasıl vergilendirildiği incelenecektir.
Turistlere Rekor Kıran Vergiler
2024 Olimpiyat Oyunları için Paris’e seyahat eden turistler, faturayı ödeme zamanı geldiğinde bir fiyat şokuyla karşılaşabilirler, ancak bunun tek nedeni Paris’in dünyanın en pahalı 10 şehrinden[1] biri olması değildir. 2024 Yaz Olimpiyatları için turist vergisi artışları ülke rekorları kırmaktadır.
Olimpiyat Oyunları öncesinde, Fransız hükümeti Ocak 2024’te toplu taşımayı finanse etmek için turist vergisini neredeyse %200 (yüzde 200) oranında artırmıştır. Bu, herhangi bir Olimpiyat ev sahibi tarafından yapılan en büyük artıştır ki; Londra ve Rio de Janeiro gibi şehirler bile bu kadar büyük artışlar uygulamamıştır.
En büyük artışlar lüks konaklamalarda olmuş, Katma Değer Vergisi %199 artmıştır (gecelik 5 avrodan 14,95 avroya). ‘4’ ve ‘5’ yıldızlı oteller için ortalama artış %184 olmuş ve misafir odaları ve pansiyonlar %160 oranında artmıştır.
Turist vergileri, bir şehri veya ülkeyi ziyaret eden misafirlere uygulanan ve sadece içeri girmek için veya oteller veya uçuşlar gibi turistik konaklama yerleri aracılığıyla uygulanabilen ücretlerdir. Bu vergiler yalnızca bu yerler için bir para kapma yöntemi değildir; aynı zamanda turist akınının getirebileceği altyapı, seyahat ve trafik, yerel sakinlerin yaşam maliyeti ve çevre üzerindeki ilave etkiyi hedeflemektedir.
Oteller turist vergisi tahsilatlarını ilgili belediyeye gönderseler bile (yerel bir vergi olduğu için), bedeli misafirleri öder. Artan vergiler otelleri maliyetleri tüketicilere yansıtmaya zorlamış ve bunun sonucunda gecelik otel ücretlerinde %226’lık bir artış olmuştur.
Altını Almak Vergi Almak Mı Demektir?
Olimpiyatlar için Fransa’ya gelen turistler daha büyük bir vergi yüküyle karşı karşıya kalacakken, ABD’li olimpiyatçılar böyle bir yük ile karşı karşıya kalmayacaktır.
2016 Rio Yaz Oyunları sırasında Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Olimpiyatçılar ve Paralimpikçiler için Takdir Yasası’nı veya “Zafer Yasası”nı (Appreciation for Olympians and Paralympians Act or Victory Act), yıllık net geliri 1 milyon dolardan az olanlar için kazanılan madalyaların ve ödenen nakit bonusların değerini vergiden muaf tutmak için geçirmiştir. Bazı sporcular oldukça zengin olsa da, birçoğu sporlarını icra etmek için çok az veya hiç gelir elde etmemektedir[2]. Diğer birçok ülke de sporcularını vergiden muaf tutmaktadır[3].
Olimpiyat Oyunları sürekli olarak milyarlarca dolar toplasa da, sporcuların parasal faydaları büyük ölçüde farklılık göstermektedir. Madalya kazananların dünya sahnesinde yarışmak için ne kadar kazanacaklarına kendi ülkeleri karar verir. Bir Olimpiyat sporcusuna Nijerya’da 2 bin dolardan Singapur’da 745 bin 264 dolara kadar ödül verilebilir. ABD, altın için 37 bin 500 dolar, gümüş için 22 bin 500 dolar ve bronz için 15 bin dolar ödül vermektedir.
Paris Olimpiyat Oyunları (Paris Olympic Games), madalya sahiplerine milliyetlerine bakılmaksızın ek 50 bin ABD doları ödül veren ilk oyun olacaktır. Bu meblağ, kültürel etkinliği mümkün kılan Olimpiyatçılara gelir tahsis etmeyi uman uluslararası spor organizasyonu ‘World Athletics’ten gelmektedir.
[1] Dünyanın en pahalı 10 şehri için bkz. <https://www.forbes.com/sites/laurabegleybloom/2023/11/30/ranked-the-worlds-10-most-expensive-cities-to-live-according-to-a-new-report/>
[2] Bu konuda bkz. <https://www.bls.gov/ooh/entertainment-and-sports/athletes-and-sports-competitors.htm#:~:text=The%20median%20annual%20wage%20for,was%20%2470%2C280%20in%20May%202023.>
[3] Bu konuda da bkz. <https://www.allynintl.com/news-publications/entry/the-price-tag-of-olympic-gold#:~:text=The%20taxes%20are%20administered%20at,from%20taxes%20on%20Olympic%20earnings.>
1966 yılında, Gence-Borçalı yöresinden göç etmiş bir ailenin çocuğu olarak Ardahan/Çıldır’da doğdu [merhume Anası (1947-10 Temmuz 2023) Erzurum/Aşkale; merhum Babası ise Ardahan/Çıldır yöresindendir]. 1984 yılında yapılan sınavda Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü kazandı. 1985 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümüne yatay geçiş yaptı ve 1988’de Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye bölümünü birincilikle, Fakülteyi ise 11’inci olarak bitirdi.
1997 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver şehrinde yer alan ‘Spring International Language Center’da; 65’inci dönem müdavimi olarak 2008-2009 döneminde Milli Güvenlik Akademisi’nde (MGA) eğitim gördü ve MGA’dan dereceyle mezun oldu. MGA eğitimi esnasında ‘Sınır Aşan Sular Meselesi’, ‘Petrol Sorunu’ gibi önemli başlıklarda bilimsel çalışmalar yaptı.
Türkiye’de Yatırımların ve İstihdamın Durumu ve Mevcut Ortamın İyileştirilmesine İlişkin Öneriler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü);
Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Yaşanan Sorunlar ve Alınması Gereken Önlemler (Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü, Sevinç Akbulak ile birlikte);
Kayıp Yıllar: Türkiye’de 1980’li Yıllardan Bu Yana Kamu Borçlanma Politikaları ve Bankacılık Sektörüne Etkileri (Bankalar Yeminli Murakıpları Vakfı Eser Yarışması, Övgüye Değer Ödülü, Emre Kavaklı ve Ayça Tokmak ile birlikte);
Türkiye’de Sermaye Piyasası Araçları ve Halka Açık Anonim Şirketler (Sevinç Akbulak ile birlikte) ve Türkiye’de Reel ve Mali Sektör: Genel Durum, Sorunlar ve Öneriler (Sevinç Akbulak ile birlikte) başlıklı kitapları yayımlanmıştır.
Anonim Şirketlerde Kâr Dağıtımı Esasları ve Yedek Akçeler (Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal TEKİNALP’e Armağan, Cilt I; 2003), Anonim Şirketlerin Halka Açılması (Muğla Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Tartışma Tebliğleri Serisi II; 2004) ile Prof. Dr. Saim ÜSTÜNDAĞ’a Vefa Andacı (2020), Cilt II, Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler (2021), Prof. Dr. Saim Üstündağ’a İthafen İlmi Makaleler II (2021), Sosyal Bilimlerde Güncel Gelişmeler (2021), Ticari İşletme Hukuku Fasikülü (2022), Ticari Mevzuat Notları (2022), Bilimsel Araştırmalar (2022), Hukuki İncelemeler (2023), Prof. Dr. Saim Üstündağ Adına Seçme Yazılar (2024), Hukuka Giriş (2024) başlıklı kitapların bazı bölümlerinin de yazarıdır.
1992 yılından beri Türkiye’de yayımlanan otuza yakın Dergi, Gazete ve Blog’da 2 bin 500’ü aşan Telif Makale ve Telif Yazı ile tamamı İngilizceden olmak üzere Türkçe Derleme ve Türkçe Çevirisi yayımlanmıştır.
1988 yılında intisap ettiği Sermaye Piyasası Kurulu’nda (SPK) uzman yardımcısı, uzman (yeterlik sınavı üçüncüsü), başuzman, daire başkanı ve başkanlık danışmanı; Özelleştirme İdaresi Başkanlığı GSM 1800 Lisansları Değerleme Komisyonunda üye olarak görev yapmış, ayrıca Vergi Konseyi’nin bazı alt çalışma gruplarında (Menkul Sermaye İratları ve Değer Artış Kazançları; Kayıt Dışı Ekonomi; Özkaynakların Güçlendirilmesi) yer almış olup; halen başuzman unvanıyla SPK’da çalışmaktadır.
Hayatı dosdoğru yaşamak ve çalışkanlık vazgeçilmez ilkeleridir. Ülkesi ‘Türkiye Cumhuriyeti’ her şeyin üstündedir.