İÇİNDEKİLER
SUNUŞ. III
TEŞEKKÜR.. V
KISALTMALAR CETVELİ. IX
İÇİNDEKİLER.. XV
GİRİŞ. 1
I. Uluslararası Ticari İşlemlere Uygulanacak HukukKuralları 1
II. Çalışmanın Gerekçesi ve İnceleme Planı 3
1.BÖLÜM
KÜRESELLEŞMEVE DTÖ’NÜN DOĞUŞU
I. EkonomikKüreselleşme ve Uluslararası Ticaret 7
A. Birinci Dünya Savaşı ve Büyük Ekonomik Buhran.. 7
B. İkinci Dünya Savaşı ve Bretton Woods KuruluşlarınınDoğuşu.. 9
II. ITO’nun Kurulamaması ve GümrükTarifeleri ve Ticaret Genel
Anlaşması (GATT)’ın Uluslararası Ticaretin Temel Hukuki Alt
YapısınıOluşturması 11
A. GATT’ın Doğuşu ve Amaçları. 11
B. GATT MüzakereTurları ve DTÖ’nün Doğuşu.. 12
III. DTÖAnlaşmaları ve Anlaşmazlıkların Halli Mekanizması 17
A. Uruguay Turu Nihai Senedi’nin Hukuki Yapısı. 17
B. DTÖ Kuruluş Anlaşması. 18
1. DTÖ’nünKurumsal Yapısı 19
2. DTÖ’de KararAlma Usulü. 21
3. Temel DTÖİlkeleri 23
C. Mal Ticaretine İlişkin Çok Taraflı Anlaşmalar. 25
1. GATT 1994. 25
2. Tarım Anlaşması 29
3. Sağlık ve Bitki Sağlığı Önlemleri Uygulama Anlaşması 31
4. Tekstil ve Konfeksiyon Anlaşması 32
5. Ticarette Teknik Engeller Anlaşması 33
6. Ticaretle Bağlantılı Yatırım Önlemleri Anlaşması 34
7. GATT 1994’ün VI’ncı Maddesinin Tatbikine İlişkinAnlaşma (Anti-damping Anlaşması) 35
8. Sübvansiyonlar ve Telafi Edici Tedbirler Anlaşması 37
9. GATT 1994’ün VII’nci Maddesinin Tatbikine İlişkinAnlaşma (Gümrük Değerleme Anlaşması) 39
10. Sevk Öncesiİnceleme Anlaşması 41
11. MenşeKuralları Anlaşması 44
12. İthalatLisansları Anlaşması 45
13. Korunma Önlemleri Anlaşması 47
D. Hizmet Ticareti Genel Anlaşması ve Ekleri 49
E. Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması. 52
F. Ticaret Politikalarını Gözden Geçirme Mekanizması. 55
G. Çoklu Ticaret Anlaşmaları. 56
1. Genel 56
2. Sivil Uçak Ticareti Anlaşması 57
3. Kamu Alımları Anlaşması 57
H. DTÖ Anlaşmazlıkların Halli Mekanizması. 59
1. Genel 59
2. Anlaşmazlıkların Halli Mekanizmasının Aşamaları 60
a. Danışma Aşaması 60
b. Panel Aşaması 61
c. Temyiz Aşaması 64
d. Onaylama. 66
e. AHO Tarafından Kabul Edilen Raporların Uygulanması veDenetlenmesi 67
2.BÖLÜM
DTÖANLAŞMALARI İLE DTÖ PANEL VE TEMYİZ ORGANI RAPORLARININ DTÖ ÜYELERİNİN İÇHUKUKLARINDAKİ STATÜSÜ
I. Genel Olarak Uluslararası Hukuk- İç Hukuk İlişkileri 73
II. ABD Hukukunda DTÖ Anlaşmalarıile DTÖ Panel ve Temyiz
Organı RaporlarınınStatüsü. 77
A. Genel Olarak Uluslararası Anlaşmaların ABD HukukundakiYeri 77
1. ABD Hukukunda Andlaşma ve Anlaşma Kavramları 77
2. ABD Hukuku ve Uygulamasında Uluslararası AnlaşmalarınYapılışı ve Yürürlüğe Konuluşu 80
3. Uluslararası Anlaşmaların ABD Hukukundaki Yeri 81
B. DTÖ Anlaşmalarının ABDHukukundaki Yeri 84
1. Genel 84
2. Uruguay Turu Anlaşmaları Yasası (The Uruguay RoundAgreements
Act) ve İdariEylem Bildirisi 85
3. Federal Yasaların DTÖ Anlaşmaları Karşında Üstünlüğü. 87
4. DTÖ Anlaşmalarının Doğrudan Uygulanamazlığı 88
5. DTÖ Anlaşmalarının ABD Hukukunda Dolaylı Etkisi 89
a. ABD Kongresi’nin Federal Yasada Niyetini Açık OlarakOrtaya Koyduğu Haller 91
b. ABDKongresi’nin Federal Yasada Niyetini Açık Olarak Ortaya Koymadığı Haller veGATT/DTÖ Anlaşmalarının Konu Olduğu Davalar 92
b.a Federal Mogulv. United States Davası 93
b.b Caterpillar Co.v. United States Davası 95
b.c HyundaiElectronics Co. v. United States Davası 96
b.d Usinor v.United States Davası 98
6. ABD’nin Taraf Olduğu DTÖ Panel ve Temyiz OrganıRaporlarının
DTÖAnlaşmalarının ABD Hukukunda Uygulanışına Etkisi 100
a. Panel ve TemyizOrganı Raporlarının ABD Hukukunda Uygulanışına İlişkin Düzenlemeler 100
b. ABD Hukukunda GATT/DTÖ Panel ve DTÖ Temyiz OrganıRaporlarının Konu Olduğu Davalar 103
b.a FootwearDistributors and Retailers of America v. United States
Davası 103
b.b Anti-Damping Vergisi Hesaplamalarında KullanılanSıfırlama
YöntemininKonu Olduğu Davalar 105
(1) Sıfırlama Yöntemi 105
(2) Timken Company.v. United States Davası 108
(3) Corus Staal BVv. U.S. Department of Commerce Davası 109
(4) NSK v. UnitedStates Davası 110
(5) U.S. Steel Corpv. U.S. Davası 111
(6) Dongbu Steel v.U.S. Davası 112
c. NAFTA Panellerinin DTÖ Panel ve Temyiz OrganıRaporlarını Ele Alış Biçimi 113
c.a Genel Olarak NAFTA Panelleri ve ABD Hukukundaki Yeri 113
c.b NAFTA-SoftwoodLumber Paneli 114
c.c. NAFTA- WireRod Paneli 115
II. AB Hukukunda DTÖ Anlaşmaları ile DTÖ Panel ve TemyizOrganı
RaporlarınınStatüsü. 117
A. Uluslararası Anlaşmaların AB Hukukundaki Yeri 117
1. Genel 117
2. AB HukukundaUluslararası Anlaşma Türleri 119
a. Münhasıran AB Tarafından Yapılan UluslararasıAnlaşmalar 119
b. AB ile Üye Ülkelerin Birlikte Yaptıkları UluslararasıAnlaşmalar (Karma Anlaşmalar) 121
c. Münhasıran Üye Ülkeler Tarafından Yapılan Anlaşmalar 123
3. AB Hukukunda Uluslararası Anlaşmaların Yapılışı veYürürlüğe
Konuluşu. 124
4. AB Hukukunda Uluslararası Anlaşmaların Yerine İlişkin
Düzenlemeler 126
B. DTÖ Anlaşmalarının AB Hukukundaki Yeri 134
1. AB Ortak Ticaret Politikası ve DTÖ Anlaşmaları 134
2. ABAD’ın 1/94Sayılı Görüşü ve DTÖ Anlaşmalarının Karma bir
Anlaşma OlarakOnaylanması 136
3. DTÖ Anlaşmalarının Bağlayıcılığı ve AB’nin İkincil Mevzuatı
KarşındaÜstünlüğü. 138
4. DTÖ Anlaşmalarının AB Hukukunda DoğrudanUygulanamazlığı 139
a. DTÖ Anlaşmalarının Onaylanmasına İlişkin Konsey Kararı 139
b. InternationalFruit Company Ön Karar Davası ve GATT 1947 Dönemi Uygulaması 139
c. Portugal v.Council Davası ve DTÖ Dönemi Uygulaması 140
5. DTÖ Anlaşmalarının AB Hukukunda Dolaylı Etkisi 143
a. AB Hukukunda DTÖ Anlaşmalarının Hukuka UygunlukDenetimi Ölçütü Olarak Kullanılması: Fediol/Nakajimaİçtihadı 143
b. DTÖ Anlaşmaları ile Uyumlu Yorumlama Yükümlülüğü. 147
6. AB’nin Taraf Olduğu DTÖ Panel ve Temyiz OrganıRaporlarının DTÖ Anlaşmalarının AB Hukukunda Uygulanışına Etkisi 149
a. Panel ve Temyiz Organı Raporlarının AB Hukukunda Uygulanışınaİlişkin Düzenleme Yokluğu 149
b. AB Hukukunda GATT/DTÖ Panel ve DTÖ Temyiz OrganıRaporlarının Konu Olduğu Davalar 150
b.a Dürberck ÖnKarar Davası 150
b.b AB’nin Muz Pazarına İlişkin Ortak Düzenleme Tüzüğü
NedeniyleGündeme Gelen Davalar 151
(1) Germany v.Council Ön Karar Davası 153
(2) Atlanta Davası 153
(3) Genel Mahkeme Önüne Gelen Cordis, T. Port, Bocchi Food
ve ChiquitaDavaları 153
(4) Van ParysÖn Karar Davası 155
b.c BiretInternational SA v. Council Davası 156
b.d 1515/2001 Sayılı Konsey Tüzüğü ve AB’nin Anti-Damping
UygulamalarıNedeniyle Gündeme Gelen Davalar 158
(1) Ikea WholesaleÖn Karar Davası 159
(2) CIVAD ÖnKarar Davası 161
(3) Genel Mahkeme Önüne Gelen Since Hardware v. Council
Davası 161
III. Türk Hukukunda DTÖ Anlaşmaları ile DTÖ Panel veTemyiz Organı
RaporlarınınStatüsü. 162
A. Uluslararası Anlaşmaların Türk Hukukundaki Yeri 162
1. Genel 162
2. Türk Hukukunda Uluslararası Anlaşmaların Yapılması,Onaylanması
ve Yürürlüğe Girişine İlişkin Düzenlemeler 164
3. Uluslararası Anlaşmaların Türk Hukuk HiyerarşisindekiYeri ve
Etkileri 169
B. DTÖ Anlaşmalarının Türk Hukukundaki Yeri 178
1. Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması’na KatılımıUygun Bulan
4067 SayılıKanun ve 95/6525 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı 178
2. Diğer Mevzuat 180
3. DTÖ Anlaşmalarının Türk Hukukunda Doğrudan veyaDolaylı Etkisini Belirleyen Bir Düzenleme veya İçtihadın Bulunmaması 182
4. GATT/DTÖ Anlaşmalarının İç Hukuk Davalarında ÖneSürülmesi 183
a. Danıştay Kararları 183
a.a GATT 1947 veya GATT 1994’ün Konu Olduğu Davalar 183
a.b Gümrük Değerleme Anlaşması’nın Konu Olduğu Davalar 184
a.c Anti-damping Anlaşması’nın Konu Olduğu Davalar 187
a.d Korunma Önlemleri Anlaşması’nın Konu Olduğu Davalar 188
a.e TRIPS Anlaşması’nın Konu Olduğu Davalar 189
b. YargıtayKararları 190
b.a Gümrük Değerleme Anlaşması’nın Konu Olduğu Davalar 190
b.b TRIPS Anlaşması’nın Konu Olduğu Davalar 191
5. Türkiye’nin Taraf Olduğu DTÖ Panel ve Temyiz OrganıRaporlarının
DTÖAnlaşmalarının Türk Hukukunda Uygulanışına Etkisi 193
a. Genel 193
b. Türkiye’nin Davalı Olarak Yer Aldığı DTÖUyuşmazlıkları 194
b.a. Danışma Aşamasında Sona Eren Uyuşmazlıklar 194
b.b. Panel Aşamasına Taşınan Uyuşmazlıklar ve Türkiye’ninPanel
Raporlarına Uyumu. 197
(1) Türkiye-Hindistan Tekstil Paneli 197
(2) Türkiye-ABD Pirinç Paneli 199
SONUÇve DEĞERLENDİRME
I. DTÖ Anlaşmaları ile Panel veTemyiz Organı Raporlarının Doğrudan
Etkisi 201
II. DTÖ Anlaşmaları ile Panel veTemyiz Organı Raporlarının Dolaylı
Etkisi 208
KAYNAKÇA.. 213