4. Genel Değerlendirme 101
4.1. AB Sığınma Politikasının Oluşması 103
4.1.1. Giriş 103
4.1.2. Schengen Anlaşması 104
4.1.3. Dublin Antlaşması 105
4.1.4. Maastricht Antlaşması 106
4.1.5. Amsterdam Antlaşması 107
4.1.6. Tampere Zirvesi 108
4.2. La Haye Programı 109
4.3. Stockholm Programı 112
4.4. Diğer Zirveler 113
4.4.1. Laken Zirvesi 113
4.4.2. Sevilla Zirvesi 113
4.4.3. Selanik Zirvesi 113
4.5. Açık ve Güvenli Bir Avrupa’ya Doğru Programı 114
4.5.1. Göç ve Güvenlik Birliği 115
4.5.1.1. Etkili Bir Göç ve Hareketlilik Politikası 115
4.5.1.2. Göç ve Entegrasyonun Faydalarından Tam Olarak Yararlanma 115
4.5.1.3. Yasadışı Göçün Önlenmesi ve Geri Dönüşün Güvenilir Bir Yaklaşım ile Yapılması 116
4.5.1.4. Dış Sınırların Yönetiminin Bütünleştirilmesi 116
4.5.1.5. Daha İşlevsel Bir AB Sığınma Sistemi 116
4.5.1.6. Schengen ve Güvenlik Birliği 117
4.5.2. Güvenlik Birliğinde AB’nin Doğu ve Güney Komşularıyla Daha Yakın İşbirliği 117
4.5.3. Güvenlik Birliğinde Terörle Mücadele 117
4.5.4. Siber Uzay’da Vatandaşlar ve Girişimciler İçin Güvenlik Seviyesini Arttırmak 118
4.5.5. Yasal Sistemlerin Kontrolü ve Denetimi 118
4.6. AB’nin Sığınma Planlaması 118
4.7. Ortak Sığınma Politikası 120
4.8. AB’nin Göç ve Sığınma ile İlgili Kurumları 121
Beşinci Bölüm
AB SIĞINMA HUKUKU VE DÜZENLEMELERİ
5. AB Sığınma Hukuku ve İkincil Hukuk Düzenlemeleri 123
5.1. Revize Edilmiş Sığınma Prosedürleri Yönergesi 125
5.2. Vasıflılık Yönergesi 128
5.3. Revize Edilmiş Kabul Edilme Koşulları Yönergesi 130
5.4. Avrupa Göç Gündemi ve Sığınma 131
5.5. Dublin Sistemi-Revize Edilmiş Dublin Tüzüğü 132
5.5.1. Dublin Antlaşması (Dublin I) 133
5.5.2. Dublin II 133
5.5.3. Dublin III 136
5.6. Revize Edilmiş EURODAC Tüzüğü 144
Altıncı Bölüm
AB TEMEL HAKLAR ŞARTI KAPSAMINDA GÖÇ VE ULUSLARARASI KORUMA UYGULAMALARI
6. AB Temel Haklar Şartı 147
6.1. Oluşum ve Gelişim Süreci 147
6.2. ABA - Temel Haklar Şartı Bağlantısı ve AİHS 150
6.3. Temel Haklar Şartı Kapsamındaki Değerler 153
6.3.1. İnsan Onuru 154
6.3.2. Özgürlükler 155
6.3.3. Eşitlik 156
6.3.4. Dayanışma 156
6.3.5. Vatandaşlıktan Doğan Haklar 157
6.3.6. Adalet 158
6.4. Temel Haklar Şartı Kapsamındaki Değerlerin İhlalinde Sorumluluk ve Yargılama Yetkisi 159
6.5. Temel Haklar Şartı Kapsamında AB’nin Sorumlulukları 160
6.6. AB’de İnsan Hakları Koruması Perspektifinde Göç ve Uluslararası Koruma Uygulamaları 162
6.6.1. İnsan Hakları Koruma Sistemi 163
6.6.2. Temel Haklar Şartı Koruma Sistemi 164
6.6.3. Uluslararası Koruma Sistemi 165
6.6.3.1. Lizbon Antlaşması Kapsamında 165
6.6.3.2. Temel Haklar Şartı Kapsamında 166
6.6.3.3. Avrupa Birliğinin İşleyişi Hakkında Antlaşma Kapsamında 166
Yedinci Bölüm
AB–TÜRKİYE İLİŞKİLERİNDE GÖÇ VE MÜLTECİ SIĞINMACI EKSENİ VE GERİ KABUL ANLAŞMASI
7. Genel Değerlendirme 171
7.1. Geri Kabul Anlaşmaları 173
7.2. AB - Türkiye İlişkileri 174
7.2.1. AB - Türkiye İlişkilerinde Önemli Süreçler 175
7.2.1.1. Ankara Anlaşması’ndan Katılım Müzakerelerine 175
7.2.1.2. Katılım Müzakerelerinden Bugüne 177
7.2.2. Sorunlu Alanlar-Fay Hatları 179
7.2.2.1. Mülteci-Sığınmacı Akını 180
7.2.2.2. Vize Serbestisi 181
7.2.2.3. Katılım Müzakereleri 182
7.3. Suriye İç Savaşının Mülteci-Sığınmacı Ekseninde AB-Türkiye İlişkilerine Etkisi 182
7.3.1. Toplumsal Çatışmalardan İç Savaşa 183
7.3.2. Suriye İç Savaşındaki Faktörler ve Etkileri 184
7.3.3. Savaşın Yarattığı Mülteci ve Sığınmacı Akını 186
7.3.3.1. Mülteci ve Sığınmacı Akınının Uluslararası Perspektifte Siyasi ve Toplumsal Sonuçları 186
7.3.3.2. Mülteci ve Sığınmacı Akınının Uluslararası Perspektifte Hukuki Sonuçları 189
7.3.4. Avrupa’daki Suriyeliler ve Hukuksal Durumları 190
7.3.5. Türkiye’deki Suriyelilerin Hukuksal Durumu 192
7.4. Geri Kabul Anlaşması ve Vize Serbestisi 193
7.5. Uluslararası Hukuk Açısından Geri Kabul Anlaşmasının Mülteci ve Sığınma Statülerine Etkisi 195
7.6. AB Hukuku Açısından Geri Kabul Anlaşmasının Mülteci ve Sığınma Statülerine Etkisi 196
7.7. AİHM ve ABAD Kararları Kapsamında Geri Kabul Anlaşmasının Mülteci ve Sığınmacı Statülerine Etkisi 198
7.8. AYM’nin Kararları Kapsamında Değerlendirme 201
Sekizinci Bölüm
YENİ DÜZENSİZ GÖÇ HAREKETLERİ
8. Güncel Gelişmeler 205
8.1. 2018 sonrası Yeni Düzensiz Göç Hareketleri 206
8.2. Afganistan’da Rejim Değişikliği ve Afgan Düzensiz Göçmenleri 207
8.3. Rusya’nın Ukrayna’ya Askeri Müdahalesi 214
8.3.1. Ukraynalı Sığınmacılar 216
8.3.2. AB ve Üye Ülkelerin Yaklaşımı 218
8.3.3. Geçici Koruma Statüsü 220
SONUÇ 225
KAYNAKÇA 229