Bu kitabımızda, menkulkıymet yatırımları ve menkul kıymet yatırım uyuşmazlıkları incelenmiş, bukapsamda öncelikle menkul kıymet kavramı açıklanmış, ardından menkul kıymetpiyasası – sermaye piyasası ilişkisi, menkul kıymet borsaları, menkul kıymet işlemive son olarak da menkul kıymet yatırım uyuşmazlıklarına ilişkin konularadeğinilmiştir.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ. V
İÇİNDEKİLER............................................................................................... VII
KISALTMALAR LİSTESİ.................................................................................. XIII
GİRİŞ. 1
BİRİNCİBÖLÜM
MENKULKIYMET YATIRIMLARI VE MENKUL KIYMET YATIRIM UYUŞMAZLIKLARI
I. MENKUL KIYMET. 3
A. Genel Olarak. 3
B. Menkul Kıymetin Tanımı 5
II. MENKUL KIYMET PİYASASI - SERMAYE PİYASASIİLİŞKİSİ 12
III. MENKUL KIYMET BORSALARI 15
IV. MENKUL KIYMET İŞLEMİ 16
A. YSPKn Çerçevesinde Genel Değerlendirme. 16
B. Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri ile YanHizmetler. 19
V. MENKUL KIYMET YATIRIM UYUŞMAZLIKLARI 22
A. Genel Olarak. 22
B. Menkul Kıymet Yatırım UyuşmazlıklarınınÖzellikleri 24
1. Konusunun Menkul Kıymetler Olması 24
2. Karışık Bir Yapı Arz Etmesi 25
3. Taraflar Arasındaki Hukuki İlişki 26
4. Uyuşmazlık Çözümünde Çabukluk ve Uzmanlıkİhtiyacı 27
C. Bir MenkulKıymet Yatırım Uyuşmazlığının Yerel veya Uluslararası Nitelikte
Olmasının Tespiti ve Önemi 28
D. Menkul Kıymet Yatırım UyuşmazlıklarınınTarafları 32
1. Genel Olarak. 32
2. Yatırımcılar. 32
3. Yatırım Kuruluşu ve Aracı Kurumlar. 35
4. İhraççılar. 38
5. Uluslararası Menkul Kıymet YatırımlarındaDevletler. 39
İKİNCİBÖLÜM
MUKAYESELİHUKUKTA VE TÜRK HUKUKUNDA MENKUL KIYMET YATIRIM UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜM YOLLARI
I. MUKAYESELİ HUKUKTA MENKUL KIYMET YATIRIMUYUŞMAZLIKLARININ
ÇÖZÜM YOLLARI 41
A. Genel Olarak. 41
B. ABD’de Menkul Kıymet Yatırım UyuşmazlıklarınınÇözüm Yolları 43
1. Genel Olarak. 43
2. ABD'de Menkul Kıymet Yatırım UyuşmazlıklarınınTahkim Yoluyla Çözümü. 46
a. Tahkimin ABD’de Tarihsel Gelişimi 46
b. ABD’de Menkul Kıymet Yatırım UyuşmazlıklarınınFINRA Bünyesinde
TahkimYoluyla Çözümü. 49
3. ABD’de Menkul Kıymet Yatırım UyuşmazlıklarınınArabuluculuk Yoluyla
Çözümü. 54
4. ABD'de SEC’in Uzlaşma Uygulaması 55
5. ABD’de Mahkemelerin Menkul Kıymet PiyasasıUyuşmazlıklarında
Tahkimeİlişkin Yaklaşımı ve Bu Uyuşmazlıklara İlişkin Bazı Kararları 58
a. Genel Olarak. 58
b. Wilko v. Swan Kararı 59
c. Scherk v. Alberto Co. Kararı 65
d. Dean Witter Reynolds v. Byrd Kararı 67
e. Shearson/American Express Inc. v. McMahonKararı 68
f. Rodriguez De Quijas v. Shearson/AmericanExpress Inc. Kararı 71
C. ABHukukuna Göre Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümü. 73
D. İngiliz Hukuku. 76
E. Alman Hukuku. 80
F. Fransız Hukuku. 82
G. Rus Hukuku. 82
II. TÜRK HUKUKUNDA MENKUL KIYMET YATIRIMUYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜM
YOLLARI 83
A. Genel Olarak. 83
B. Türk SermayePiyasası ve Borsa İstanbul A.Ş. 85
C. Uyuşmazlıkların Borsa İstanbul A.Ş.’de İdariYolla Çözümü. 86
1. Genel Olarak. 86
2. 2499 Sayılı Mülga Sermaye Piyasası KanunuKapsamında Borsa
UyuşmazlıklarınınÇözümü. 88
3. 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu KapsamındaBorsa Uyuşmazlıklarının
Çözümü. 92
4. Borsa İstanbul A.Ş. Uyuşmazlık KomitesiÇalışma Usul ve Esasları
Yönergesi'neGöre Uyuşmazlıkların Çözümü. 96
a. Uyuşmazlık Komitesinin Oluşumu. 96
b. Başvuru Sürecine İlişkin Usul ve Esaslar. 97
c. İnceleme Prosedürü. 98
d. Kararlara İtiraz. 99
e. Sulh Olma ve Şikâyetten Vazgeçme. 101
D. Menkul Kıymet Yatırım UyuşmazlıklarınınArabuluculuk Yolu ile Çözümü. 102
1. Genel Olarak. 102
2. Türk Sermaye Piyasasında Arabuluculuk veTürkiye Sermaye Piyasaları
BirliğininRolü. 103
E. MenkulKıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Uzlaşma Yolu ile Çözümü. 106
1. Genel Olarak. 106
2. Türk Sermaye Piyasalarında Uzlaşma Sistemiİhtiyacı ve Uygulanabilirliği 107
F. Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının AdliYargı Yolu ile Çözümü. 108
1. Genel Olarak. 108
2. Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının AdliYargı Yolu ile Çözümünde
YabancılıkUnsuru ve Vasıflandırma. 110
G. Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının TahkimYoluyla Çözümü. 112
1. Genel Olarak. 112
2. MenkulKıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Tahkim Yoluyla Çözümünün
Olumluve Olumsuz Yönleri 116
a. Olumlu Yönleri 116
(1) Bağımsızlık veTarafsızlık. 118
(2) Gizlilik. 119
(3) SermayePiyasası Uzmanlığının İhtilaf Çözümünde Kullanılabilmesi 119
(4) Öz DüzenleyiciKuruluşların Kurumsal Tahkim Hizmetine Katkısı 121
(5) Tahkim Şartınaİlişkin Çerçeve Sözleşmelerin Oluşturduğu Standart 122
b. Olumsuz Yönleri 123
(1) Seçilen Hakemlerin Yetkinliği ve Tarafsızlığı Sorunu. 123
(2) Devlet Mahkemelerinin Tahkime Müdahalesi 125
3. Tahkim veYatırımcının Korunması 125
4. Türkiye’deMenkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümünde
TahkimeElverişlilik. 128
5. Tahkime Elverişlilik Kapsamında Türkiye’deMenkul Kıymet
YatırımlarındaTahkime Konu Olabilecek Uyuşmazlık Tipleri 131
a. Borsa İşlemlerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar. 132
(1) Alım-Satım Emirlerine İlişkin Uyuşmazlıklar. 134
i. Emir Verilmediği Halde Müşteri Hesabında İşlemYapılmasından
Doğan Uyuşmazlıklar. 135
ii. Emrin Yerine Getirilmemesinden DoğanUyuşmazlıklar. 136
iii. Emrin Gereği Gibi Yerine GetirilmemesindenDoğan
Uyuşmazlıklar. 137
(2) İşlemin Tasfiyesinden Doğan Uyuşmazlıklar. 138
(3) Yetkisiz Kişi ve Kuruluş İşlemlerinden DoğanUyuşmazlıklar. 139
(4) Kredili İşlemlerden Doğan Uyuşmazlıklar. 140
(5) Özel Durumlar. 141
b. Borsa İşlemleri Dışındaki Uyuşmazlıklar. 142
6. TahkimŞartını İçerebilecek Belgeler. 143
a. Genel Olarak. 143
b. Türkiye’de Menkul Kıymet Yatırımlarına İlişkinYapılan Çerçeve
Sözleşmeler Kapsamında Tahkim Şartı 147
(1) Çerçeve Sözleşmelerde Yer Alan Tahkim Şartınaİlişkin Hükümlerin
ÖrneklemeYoluyla İncelenmesi 149
7. TürkSermaye Piyasasında Uygulanacak Tahkim Kuralları 154
8. İstanbulTahkim Merkezi’nin Türk Sermaye Piyasasında Tahkimin
GelişimineKatkısı Açısından Değerlendirilmesi 155
ÜÇÜNCÜBÖLÜM
ULUSLARARASIMENKUL KIYMET YATIRIM UYUŞMAZLIKLARININ ICSID TAHKİMİNE KONU OLMASI VE ICSIDTAHKİMİ YOLUYLA ÇÖZÜMÜ
I. FİNANSAL PİYASALARDA KÜRESELLEŞME VEULUSLARARASI MENKUL KIYMET
YATIRIMLARI 159
A. Genel Olarak. 159
B. Sermaye Piyasalarında Küreselleşme Eğilimi 160
C. Yabancı Sermaye. 163
D. Sermayenin Serbest Dolaşımı ve Sınır ÖtesiSermaye Hareketleri 164
E. Uluslararası Menkul Kıymet (Portföy)Yatırımları 167
F. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımı ve PortföyYatırımı İlişkisi 171
G. 4875 Sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar KanunuÇerçevesinde Türkiye'de
Uluslararası Portföy Yatırımları 175
II. ULUSLARARASI MENKUL KIYMET YATIRIMUYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMÜNDE
YATIRIM TAHKİMİNİN ÖNEMİ VE ROLÜ.. 180
A. Genel Olarak. 180
B. YKTK Anlaşmaları Çerçevesinde Yatırım Tahkimi- Ticari Tahkim Ayrımının
Önemi 183
1. Genel Olarak YKTK Anlaşmaları 183
2. YKTK Anlaşmaları Çerçevesinde YatırımTahkiminin Ticari Tahkimden
AyrılanYönü. 185
C. Uluslararası Menkul Kıymet Yatırımlarında ÜlkeRiski 188
D. Menkul Kıymet Yatırım UyuşmazlıklarınınUluslararası Yatırım Tahkimine
Konu Olmasının Yerli ve Yabancı YatırımcıAçısından Önemi 193
III. ULUSLARARASI MENKUL KIYMET YATIRIM UYUŞMAZLIKLARININICSID
TAHKİMİ YOLUYLA ÇÖZÜMÜ.. 195
A. Genel Olarak. 195
B. ICSID Tahkim Sistemi 198
1. ICSIDKonvansiyonu ve ICSID Tahkim Mahkemesi 198
2. ICSIDTahkim Sisteminin Temel İlkeleri ve Diğer Tahkim Sistemlerinden
AyırıcıÖzellikleri 202
3. UyuşmazlıklarınICSID Tahkimine Götürülebilmesi İçin Gerekli Koşullar. 205
a. ICSID’in Konu Bakımından Yargılama Yetkisi 205
b. ICSID’in Taraflar Bakımından Yetkisi 208
c. ICSID’ın Yetkisi Hakkında Tarafların Rızası 209
C. Uluslararası Menkul Kıymet Yatırım Uyuşmazlıklarının ICSIDTahkimine
Konu Olması 210
1. Genel Olarak. 210
2. UluslararasıMenkul Kıymet (Portföy) Yatırımlarının ICSID Konvansiyonu
ÇerçevesindeBir Yatırım Olarak Kabulü Sorunu. 212
3. Salini TestiÇerçevesinde Menkul Kıymet Yatırımlarının Değerlendirilmesi 216
4. ICSIDHakem Heyetlerinin Salini Testine Yaklaşımları 219
5. ICSID TahkimineKonu Olma Açısından Menkul Kıymet Yatırımlarının Bir
Yatırım Olarak Kabul Edilebileceği Diğer Yollar. 221
a. Anlaşmalar Yoluyla. 221
(1) Uyuşmazlık Tarafları Arasında Anlaşma. 221
(2) UluslararasıAnlaşmalar. 222
i. Çok Taraflı Anlaşmalar. 223
ii. İki Taraflı Anlaşmalar (YKTK Anlaşmaları) 227
b. Ulusal Mevzuat Yoluyla. 231
D. ICSID Tahkimine Konu Olan Uluslararası MenkulKıymet Yatırım
Uyuşmazlıklarınaİlişkin Bazı Davalar. 233
1. Libanancov. Türkiye Davası 233
2. Saba Fakes v. Türkiye Davası 236
3. PostovaBanka and Istrokapital v. Yunanistan Davası 239
4. Fedax v. Venezuela Davası 240
5. Enron v.Arjantin Davası 242
6. CMS v.Arjantin Davası 243
7. Abaclatv. Arjantin Davası 245
8. PhilippeGruslin v. Malezya Davası 248
9. AMT v. Zaire Davası 249
10. CSOB v.Slovakya Davası 249
SONUÇ. 251
BİBLİYOGRAFYA. 261